Bütçe açıklarının finansmanında iç borçlanmanın yeri ve etkileri -Türkiye ekonomisi üzerine ekonometrik bir çalışma-
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 41771
- Danışmanlar: DOÇ.DR. AHMET YÖRÜK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1995
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 241
Özet
ÖZET Çağdaş ekonomilerde bütçe, ekonomik büyümeyi desteklemenin bir aracı olarak Lgılanmaya başlamıştır. Bütçe“bir”yandan yüksek enflasyon ve işsizliği önleme ama- ına hizmet ederken öte yandan da hükümet programının gerçekleştirilmesinde, milli »deflerin belli programlar ve faaliyetlere dönüştürülmesinde önemli bir araç haline îlmi'ştir. Çağdaş devlet faaliyetlerinin ekonomik kalkınmanın ayrılmaş bir faktör olarak 5rülmesi kalkınma sürecinde harcamaların (temel altyapı, sağlık, eğitim, enerji vs. Le izlenen politikaya göre^ özel sektörü teşvik edici harcamaların) devlet tarafından ıpılmasını gerekli kılmış, bu harcamaların finansmanının vergiler ve borçlanma (iç î dış borçlanma, emisyon) ile karşılanacağı varsayılmıştır. Devletin harcamaları ve şiirlerinin bir bütünü olan bütçe, böylece.ekonomi politikasının önemli bir belirle- Lcisi olmuştur. Devletin yaptığı harcamaların finansmanını nasıl sağlanacağı konusun- i, finansman biçimine bağlı olarak ekonomi üzerinde oluşturacağı etkiler itibariyle ıem kazanmıştır. Böylece, devletin harcamalarının finansmanını nereden nasıl sağlaya- ığı siyasi, ekonomik ve sosyal uir konu olarak ortaya çıkmıştır. Diğer taraftan borç- ırla finanse edilen kamu harcamalarının milli gelir, tüketim, yatırım, genel fiyat izeyi ve gelir dağılımı üzerinde yarattığı ekonomik etkiler vergilerden farklıdır ve ı yönü ile devlet borç yönetimi özel bir önem taşır. Az gelişmiş ülkelerin büyük bölümü ekonomik kalkınma sürecine harcamaların fi- ansmanmı borçlanmaya (emisyon, iç ve dış borçlanma) dayandırmışlardır. Bu durum büt- î açıklarının giderek büyümesinde ve ekonomide istikrarsızlık kaynağı olmasında ana rkenlerin nedenlerini oluşturduğu gibi siyasi maliyeti dolayısıyla da bu ülkeleri 3r durumda bırakmıştır. Az gelişmiş ülkelerde kalkınma sürecinin uzun dödenmi, istik- ırlı, enflasyonist olmayan sürekli adil bir şekilde harcamaların finansmanını sağla- ıcak kaynaklara dayandırılması gerekmektedir. Kamu kesimi finansmanı ekonomide önemli sorunlardan biridir. Olağan koşullarda ımu kes iminin-'' finansmanı' vergi gibi normal kamu gelirleriyle' sağlanır. Kamu harcama- ırnıın olağan kamu gelirlerini aşması yada kamu gelirlerinin aşınarak.harcamaları ırşılayamaması kamu kesiminin açık vermesine Ve' ek bir finansman gereğinin, doğmasına aden olur. '' î.. Türkiye'de Kamu açıklarının finansmanında iç borçlanmaya başvurulması, ğeliş- akte olan ülkelerde duruma uygun olmakla beraber kendine özgü bazı öz. eî İlkler tasl aktadır. Ayrıca Türkiye için iç borçlanma yoluyla kamu harcamalarının firiânse edil- 2si olgusunun geçmişi pek eski sayılmaz. 1923 yılında devletin yeniden kuruluşundan Dnra iş başına gelen Cumhuriyet Hükümetleri Osmanlı Döneminde borçlanmanın olumsuz tkilerinin tazeliği nedeniyle devletin borçlanması kadar bütçe açıklarına da“Klasik aliye”anlayışı doğrultusunda bakmışlardır. Cumhuriyetin kuruluşundan sonra, Osmanlı orçlarmm bir bölümünü ödemeyi kabul ederek ağır bir borç yükü altına giren genç iirkiye Cumhuriyeti, ilk borç tahvili çıkarımına 1933 yılında başvurmuştur. Bu yıla ek öncelikle halkın güvenini kazanmak ve özelliklede bankalar ve diğer sermaye kay aklarının geliştirilmeye çalışıldığı söylenebilir. 1933 'den sonra da kalkınmanın fi- ansmanı. amacına yönelik olarak iç borçlanmaya geniş ölçüde önem verilmiştir. Özellik- e altyapı yatırımlarının finansmanında iç ve dış borçlanmaya başvurulmuştur. Bütçe açıkları 1950 'den sonra gittikçe büyüyen bir seyir izlemiş 1960 yılma adar bütçe açıklarının hemen hemen tamamı iç borçlanma ile kapatılmıştır. Türkiye'de 1985 yılma dek, devlet iç borçlanmayı ya özelllikle hazine aracı- ığıyla doğrudan doğruya ya da, çeşitli kamu kurumlarına kefalet ederek veya özel ku- umlar (Amortisman ve Kredi sandığı) kurarak yapmaktaydı. 1980 sonrasında pek çok ülke enflasyon üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle ütçe açıklarının emisyon yerine iç borçlanma ile finanse edilmesine yönelinmiştir. ncak özel kesimin yatırımlarının arttırılması amacıyla yapılan vergi indirimleri ka- u gelirlerini azaltırken, kamu harcamalarının kısılmasında aynı başarının sağlanama- ası kamu açıklarının giderek artmasına yol açmıştır. & «SS RP HU v- mT«Türkiye'de bütçe harcamalarını sınırlama politikası tek başına bütçe açıkla-.nı önlemede yetersiz kaldığı gibi, cari ve yatırım harcamaları azalırken, transfer trcamaları neredeyse bütçenin %50'sini oluşturacak bir düzeye gelmiştir. Transfer ırcamalarının artışı iç ve dış borç faiz ödemelerinden kaynaklanmış iç ve dış borç ikü bütçeyi şişirmek ve enflasyona yol açmakla kalmamış, aynı zamanda bütçeyi düzel t- e husu'sunda manevra kabil iye tinide' azaltmıştır. Kamu açıklarının finansmanında iç borçlanmaya başvurulması, faizleri yükselti- L ve özel sektörün yatırılabilir fon kapasitesini daraltıcı etkilerinin yanı sıra Leride yapılacak ana para geri ödemelerinin vergilerinin arttırılmasına neden olması le de gelir dağılımı üzerinde olumsuz etkilerde bulunmaktadır. Kamu açıklarının KÎT finansmanından, Bütçe açıklarına kaymış olması 1980 sonra mda kamu açıklarının finansmanında kullanılan kaynak ve yöntemlerin değişmesine yol çmıştır. 1980 öncesi daha çok Merkez Bankası kaynakları kullanılırken, 1980 sonrasm- a dış ve iç borçlanma temel finansman kaynakları haline gelmiştir. 1980 sonrası kamu esimi finansmanının en önemli özelliği iç borçlanmanın hızla artmasıdır. Özellikle 80' li yılların ortalarına doğru bütçenin gelirleri-giderleri arasm- aki farkın büyümesi, Kamu İktisadi Teşebbüslerine bütçeden önemli bir kaynak transfer dilmesi, Merkez Bankası kaynaklarının sınırlı oluşu ve en önemlisi Türkiye'nin büyü- esinin gerekliliği gibi bazı nedenlerden, dolayı iç borçlanma değişkenine başvuruldu. öylece iç borçlanma, hazine bonosu ve devlet tahvili gibi enstrümanları Hazine ve erkez Bankası 'nm öncülüğünde mali sistemin derinleştirilmesi amacıyla uygulamaya onuldu. Ancak temel amaç bütçeyi. finanse etmekti. Zamanla tahvil ve hazine bonosuna alebin artması iki yönlü etki yapmıştır. Talepten kaynaklanan tahvil. satışı ile büt- e açığı 'finanse edilebildi. Büyüme bu haliyle hızlandı; ancak, öte yandan faizler ir güç olarak sistemi etkilemeye başladı. Böylece iç borçlanmadaki hızlı artışlar bütçe harcamalarına bir de borç servisi e ana para ödemesi yükü getirdi. 1980 sonrasında kamu iç borçlanması kamu kesiminin ihraç ettiği tahvil, bono, slir ortaklığı senetleri gibi mali araçlardan oluşan iç borç stokunun çok önemli bir ismi özel kesimin (Şirketler ve hane halkı) portföyünde yer almıştır. Ancak iç borç- anma ve buna ilişkin faiz ve ana para ödemeleri ezel kesim tasarruflarını artırmada nemli bir katkı yaparken gelir dağılımındaki bozulmayıda hızlandırmıştır. Kamu otoritesinin iç borçlanmada mevduat bankaları kaynaklarnı artan ölçüde kul anmaya başlaması, banka kesiminde özel kesime yönelen kredi hacminin /
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- İç borçlanma ile para arzı arasındaki ilişki
The Relation between domestic dept and money supply
BİRGÜL EDE
- The role of taxation in European Union Sovereign debt crisis
Vergilendirmenin Avrupa Birliği kamu borçları krizi üzerindeki etkisi
SEMİHA ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
EkonomiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiAvrupa Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜL İPEK TUNÇ
- Savaş ekonomisi ve Milli Mücadele Dönemi bütçe yapısı
War economics and budget structure of national struqqle period
HASAN ERTÜRK
- Educational reforms in Ethiopia: From the imperial era to the present
Etiyopya'da eğitim reformları: Emperyal dönemden günümüze
SALİH AHMED MAHAMMODA
Doktora
İngilizce
2022
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSA KORKMAZ
- Yükseköğretimin finansmanında neoliberal dönüşüm
Neoliberal transformation in higher education finance
SEVDİCAN KÜÇÜKKIRIMLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
EkonomiAnkara ÜniversitesiMaliye (Kamu Ekonomisi) Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERDAL BAHÇE