Sünni tasavvufun teşekkül sürecinde şeriat-hakikat ilişkisi sorunu (Hicri III. ve IV. yüzyıllar)
The problem of the relation between shariah-haqiqa during the process of the formation of sunni sufism (III. and IV. centuries ah.)
- Tez No: 417746
- Danışmanlar: PROF. DR. EKREM DEMİRLİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: tasavvuf, şeriat-hakikat, şatahat, zühd, marifet, sufism, shariah-haqiqa, shatahat, zuhd, marifa
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 305
Özet
Bu tezde tasavvufun teşekkül süreci, şeriat-hakikat ilişkisi sorunu bağlamında ele alınmaktadır. Tasavvufun yaygınlaştığı süreçte sûfîler, sosyal ve entelektüel hayatta yer edinmelerini zorlaştıran birtakım problemlerle yüz yüze gelmişler ve dinin şeriat-hakikat alanları arasında mutlak bir ayrımın olamayacağını dile getirerek bu sorunu aşmaya çalışmışlardır. Bu bağlamda tasavvuf başlıca üç aşamada gelişim göstermiştir. Eleştiri aşamasında sûfîler, toplumsal ve dinî hayattaki bozulmalara dikkat çekmişlerdir. Bu noktada zühd literatüründen beslenen sûfîler, tasavvufun peygambere dayanan bir tavır olarak kesintisiz bir süreçte gelişim gösterdiğini savunmuşlardır. Sûfîlerin daha sistematik ve nazari görüşler öne sürmeye başladıkları kriz aşaması ise tasavvuf ile dinî ilimler arasındaki etkileşimin açıkça görüldüğü bir devredir. Üçüncü olarak uzlaşı aşamasında sûfîler, şeriat-hakikat alanları arasında bir derecelenmeden bahsederek tasavvufu dinî ilimlere bağlı fakat kendi özgün karakterini koruyan bir din ilmi olarak tesis etmişlerdir. Çalışmamızda mukayeseli bir yöntem benimsedik. Bu çerçevede, ele aldığımız konuların kelam ve fıkıh gibi dinî ilimlerdeki karşılıklarını belirtmeye özen gösterdik. Binaenaleyh çalışmamızda ulaştığımız en önemli netice şudur: lafız-mana, zahir-batın gibi kavramlar altında da tartışılan şeriat-hakikat ilişkisi sorunu, sadece tasavvufun değil bütün dinî ilimlerin bütün dönemlerdeki en mühim problemidir ve bu yönüyle tasavvufun dinî ilimlere eklenebileceği temel meseledir. Bu meyanda tasavvuf, öncelikle dinî ilimlerde ortaya çıkan kuralcı ve formel din anlayışına bir tepki olarak gelişim göstermiş, sonra kendisi bir din ilmi hüviyeti kazanmış, böylece iman ve tevhid gibi konulardaki tartışmaları ikmal eden çözümler üreterek daha dinamik bir dinî hayat anlayışını savunmuştur.
Özet (Çeviri)
In this study, we will discuss the process of the formation of Sufism within the context of the relation between shariah-haqiqa. During the proliferation period of Sufism, Sufis encountered with some problems that caused them to have trouble in taking place within social and intellectual life. In this context, Sufism developed mainly in three stages. During the stage of criticism, Sufis pointed out the deteriorations in social and religious life. Being inspired by the literature of zuhd, Sufis claimed that as a manner that depends upon the prophet, Sufism developed in a continuous process. The stage of crisis, in which Sufis started to put forward more systematic and theoretical ideas, is the period, when the interaction between Sufism and religious sciences became apparent. During the third stage, the stage of reconciliation, Sufis referred to a gradation between the realms of shariah-haqiqa and re-established Sufism as a religious science, which maintains its own peculiar character on the one hand and depends upon religious sciences on the other. Therefore the most significant conclusion we get in this study is that the problem of the connection between shariah and haqiqa which is also discussed with the terms like wording-meaning and exoteric-esoteric is not only the most important problem of Sufism but also of all the religious sciences of all all periods. This concern is the basic issue where Sufism can be articulated to the religious sciences. In this sense, Sufism primarily made progress as a reaction to the normative and formal understanding of religion in other Islamic sciences. Thus, by bringing forward solutions that consummate the discussions on various issues such as faith (iman) and oneness (tawhid), Sufism maintained a more dynamic consideration of religious life.
Benzer Tezler
- Teşekkül döneminde Nişabur'da tasavvuf (hicrî 3.-5. asırlar)
Sufism in Nishapur at the formation period (3rd -5th centuries a.h.)
HİCRET KARADUMAN
Doktora
Türkçe
2023
DinBursa Uludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDURREZZAK TEK
- Tasavvufun teşekkül döneminde sûfîler ve ticari hayat
Sufis and commercial life in the formative period of sufism
MUSTAFA KAHYA
Doktora
Türkçe
2023
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EKREM DEMİRLİ
- Ortopedik engellilerde dinî başa çıkma: Hatay örneği
Religious coping in orthopedic disabled: The case of Hatay
EBRU GÜNGÖR
Doktora
Türkçe
2023
DinÇukurova ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN KAYIKLIK
- Ebu Abdurrahman es-Sülemî'nin Tabakâtu's-Sûfiyye'sinde haller ve makamlar'
Hals and maqams in Abu Abd Ar-Rahman as-Sulami's Tabaqat as-Sufiyya
EMİNE SÜMEYRA TATLIDİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinBursa Uludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDURREZZAK TEK