Tanbûrî Cemil Bey'in taksîmlerindeki makam anlayışının arel nazariyatı ile karşılaştırılması
A comparison of mode conception in Tanbûri Cemi̇l Bey's improvisations to arel theories
- Tez No: 422566
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜLÇİN YAHYA KAÇAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Müziği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 188
Özet
Bu çalışma, saz mûsikîsinin önemli virtuozu Tanbûrî Cemil Bey'in taksîmlerindeki makam anlayışı ile günümüz Türk Mûsikîsi eğitiminde yaygın olarak kullanılan Arel nazariyatı arasındaki benzerlikler ve farklılıkları ortaya koymak amacı ile yapılmıştır. Bu amaçla arşiv taraması yapılarak Tanbûrî Cemil Bey'in taksîm icralarına ulaşılmıştır. Ulaşılan taksîm icraları arasından perdeli sazlar olan lavta, tanbûr ve yaylı tanbûr ile icra ettiği, donanımında Segâh, Eviç ve Hicaz aralığı bulunan Bayatîarabân, Bestenigâr, Eviç, Gerdaniye, Hicaz, Hüseynî, Müstear, Nevâ, Rast, Segâh, Uşşak ve Yegâh makamlarında toplam 17 taksîmi ele alınmış ve çalışma, bu çalgı ve makamlarla sınırlandırılmıştır. Tanbûrî Cemil Bey'in bu taksîmleri önce notaya alınmış ardından da dizi, seyir özelliği, kullanılan çeşniler, perde kullanımı ve ses aralığı açısından incelenmiştir. Perde kullanımlarının tesbitinde Segâh, Eviç ve donanımlardaki Hicaz aralıklarını oluşturan perdelerin, inici ve çıkıcı ezgilerde ayrı ayrı frekans hesaplamaları yapılarak bu frekans değerleri sent değerine çevrilmiştir. Hüseyin Sadettin Arel'in 1968 yılında yayınlanan Türk Musikîsi Nazariyatı Dersleri adlı kitabında 12 makama ait açıklamalar göz önünde bulundurularak Tanbûrî Cemil Bey icrası ile dizi, seyir özelliği, kullanılan çeşniler, perde kullanımları ve ses aralığı açısından karşılaştırmaları yapılmıştır. Tanbûrî Cemil Bey'in icrası ile Arel nazariyatı dizi, ses aralığı ve seyir özelliği açısından karşılaştırıldığında incelenen 12 makamın hiç birinin bu unsurlar bakımından tamamen benzerlik göstermediği görülmüştür. Perde kullanımı ve çeşni açısından ise yakın sonuçlara ulaşılmıştır. Sonuç bölümünde 12 makama ait karşılaştırmalar doğrultusunda benzerlik ve farklılıklara yer verilmiştir. Bu çalışmada Tanbûrî Cemil Bey'in ve Türk Mûsikîsinin diğer saz virtuozlarının taksim icralarının farklı nazariyat anlayışlarına göre incelenmesi ve yeni yetişen sâzendelerin eğitimlerinde bu icraların kullanılması önerilmiştir. Ekler bölümünde taksimlere ait ses kayıtlarına yer verilmiştir. Anahtar Kelimeler : Taksîm, Türk mûsikîsi, Cemil Bey, Sadettin Arel, nazariyat
Özet (Çeviri)
This study was conducted to determine the similarities and differences between the mode concept in improvisations of Tanbûri Cemil Bey, an important virtuoso in instrumental music and the Arel theories which are widely used in the teaching of Turkish Music at the present time. For this reason, improvisation performances were collected through archieve research. Among the collected improvisation performances of Tanbûri Cemil Bey, only a total of seventeen of them were studied and the study was limited to them only. These were in the modes of Bayatiaraban, Bestenigar, Eviç, Gerdaniye, Hicaz, Hüseyni, Müstear, Neva, Rast, Segah, Uşşak and Yegah armured with Segah, Eviç, and Hicaz intervals and performed with the use of lute, tanboor and stringed tanboor which are fretted instruments. These improvisations of Tanbûri Cemil Bey were first written in notes and then were studied in terms of gam, progress, potpourries, the use of fret, and pitch range. In determining the use of fret, frequency values of the frets of Segah, Eviç and the frets that form the Hicaz intervals in their armures, were determined seperately in rising and falling melodies and these frequency values were expressed in cent values. In the book called“Lessons in Turkish Music Theories”published by Hüseyin Sadettin Arel in 1968, the explanations about twelve modes were considered and comparisons to the performance of Tanbûri Cemil Bey were made with regard to gam, progress, and potpouries, the use of fret, and pitch range. When comparisons in terms of gam, pitch range and progress were made between the performance of Tanbûri Cemil Bey and the Arel Theory, none of the these twelve modes were not similar completely in terms of these components. However, close results were obtained in terms of the use of fret and potpourries. In the conclusion part, similariteis and differences were given in accordance with the comparisons of these twelve modes. This study suggests that improvisation performances of Tanburi Cemil Bey and other virtuosos in Turkish instrumental music should be studied in terms of different theories and these performances be used while training new instrument players. Key Words : Improvisation, Turkish Music, Cemil Bey, Sadettin Arel, Theory
Benzer Tezler
- Hrant Kenkilyan'ın ud taksimlerinin transkripsiyonu ve icrâ tavrının incelenmesi
Examination of the transcription of Hrant Kenkilyan's oud taksims and his performance attitude
ONUR UĞURBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MüzikANKARA MÜZİK VE GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİÇalgı Eğitimi Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. TOLGA OTER
- Tanburi Cemil Bey viyolonsel taksimlerinde zaman
Time in the violoncello taksims of Tanburi Cemil Bey
ZEYNEP AYŞE HATİPOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OZAN BAYSAL
- Türk müziği viyolonsel icrâcılığında Mes'ud Cemil
Mes'ud Cemil in the violoncello performance of Turkish music
KORAY İLGAR
- İhsan Özgen'in altı taksiminden yola çıkarak Şevkefza ve Bestenigâr makamlarını işleyişi ve taksim formuna yaklaşımı
Based on the six improvisations (taksim) of İhsan Özgen approach to the improvisation form of Şevkefza and Bestenigar maqams
MEHMET ÖMER AŞCIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MüzikHaliç ÜniversitesiTürk Musikisi Ana Sanat Dalı
PROF. DR. MURAT SALİM TOKAÇ
- 20. yüzyılda klasik Türk müziği enstrümanları ve icracıları hakkında genel bir değerlendirme
A General analysis of twentieth century classical Turkish music, instruments and performens
NEVA ÖZGEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiTemel Bilimler Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ. İHSAN ÖZGEN