Güneydoğu Anadolu'daki İslam mimarisinde renkli taşın süsleme amaçlı kullanımı
The use of polichrome stone as ornament in İslamic architecture in Southeastern Anatolia
- Tez No: 425694
- Danışmanlar: DOÇ. DR. GÜLSEN BAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 311
Özet
Güneydoğu Anadolu Bölgesi Mezopotamya ile Anadolu arasında bağlantı sağlayan önemli stratejik konumu nedeniyle her dönemde önemli bir bölge niteliği taşımıştır. Anadolu'nun İslam kültürüyle en erken karşılaşan bölge, 7. yüzyılda başlayan bu süreçte farklı siyasi güçlerin hâkimiyeti altında kalmıştır. 11. yüzyılda gerçekleşen Türk hâkimiyeti ve 16. Yüzyılda tamamen Osmanlıların etkisi altına giren Güneydoğu, bu etkilerin ışığı altında çeşitli görünümler sunan kültürel bir çevre oluşturulmuştur.“Güneydoğu Anadolu'daki İslam Mimarisinde Renkli Taşın Süsleme Amaçlı Kullanımı”ismini taşıyan araştırmada, bölgede 12.-20. yüzyıllar arasında inşa edilen 76 yapı incelenmiştir. Tez kapsamında incelenen yapılarda farklı süsleme ve tekniklerde uygulanan renkli taş işçiliği, bölgenin kültür çeşitliliğini de büyük ölçüde yansıtmaktadır. Güneydoğu Anadolu'da İslam dönemi mimari süsleme anlayışı, her dönemde değişik etkenlere bağlı olarak farklı üslup gelişimleri izlemiştir. Artuklu, Eyyubi, Memluklu, Akkoyunlu ve Osmanlı dönemlerinde yoğunlaşan renkli taş işçiliği cami, medrese, türbe, mescit, han, hamam, çeşme gibi değişik yapı tipleri üzerinde karşımıza çıkmaktadır. Cami, İslam mimarisinin odak noktasını oluşturmakta olan yapı olarak en yoğun renkli taş süslemelerinin kullanıldığı yapı konumundadır. Bölgede geleneksel yapı malzemesi farklılık göstermektedir. Genellikle kalkerin türleri ana yapı malzemesi iken, Diyarbakır'da farklı olarak bazalt kullanılmaktadır. Teknikler, coğrafi etkene bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Kullanılan tekniklerde geleneksel uygulamaları devam ettirmektedir. Osmanlı döneminde, Güneydoğu Anadolu Bölgesi içinde Osmanlı kimliğini güçlü yansıtan örnekler inşa edilmiştir. Yapılarda mimari anlamda Osmanlı baskın iken, süslemede bölgedeki kültürlerin sanat anlayışlarının bir araya getirilmesiyle oluşturulan süsleme repertuarı Osmanlı döneminde de kullanılmaya devam edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Southeastern Anatolia has always had an important feature of being located between Mesopotamia and Anatolia which has been strategically important. One of the first to embrace the Islam in 7th century, this region was under many different political powers. Having been under Turkish prevalence in 11th century and having been completely under Ottoman Empire impact, Southeast became one the places with various sightseeing places around. In the research namely“The Use of Polichrome Stone as Ornament in Islamic Architecture in Southeastern Anatolia”, 76 objects have been analyzed and reasearched, which belong to 12th and 20th centuries. Studied for thesos purposes, those objects with their stone works on them do reflect the culture of this region to a great extent. The architecture of this region had undergone many different stles which explains the variety it shows now in the design we witness. The colorful stone work which attributed to Artuklu, Eyyubi, Mamluklu, Akkoyunlu and Ottomans can be seen in the places such as mosques, medresse, tomb, hammams, schools, etc. Mosque is the stoneheart of architecture of that time in this region and has many samples of colorful Stones used in its creation and design. The structure stuff used in the architecture shows difference based on the places. While limestone types were widely emplyed, in the region like Diyarbakir basalt was used. Even the techniques empoyed show the difference based on the different regions. In those techniques, conventional methods were employed. During the Ottoman Empire, in the region of Southeastern Anatolia, some examples of Ottoman identity were built. While Ottoman style was prevalent in architecture, in designing those techiques passed down by cultural designing reportoire were stil used in Ottoman time.
Benzer Tezler
- Diyarbakır'daki İslam dönemi mimarisinde süsleme
Ornamentation of Diyarbakır Islamic architecture
GÜLSEN BAŞ
Doktora
Türkçe
2006
Sanat TarihiYüzüncü Yıl ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. KADİR PEKTAŞ
- Selçuklu Çağı Anadolu mimarisinde malzeme ve teknik(Doğu ve Güneydoğu Anadolu)
Material and technique in Seljuk Age Anatolian architecture (Eastern and Southeastern Anatolia)
RESUL YELEN
Doktora
Türkçe
2019
MimarlıkVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLSEN BAŞ
- Diyarbakır Şeyh Safa (İparlı) Camii yapı topluluğu
Diyarbakir Sheikh Safa (İparli) Mosque collection
SONGÜL BAROTCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sanat TarihiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NERMİN ŞAMAN DOĞAN
- Türk İslam Dönemi Şanlıurfa madeni mutfak kapları
Şanlıurfa metalic post of Turkish Islamic Era
UFUK ELYİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
El SanatlarıYüzüncü Yıl ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET KULAZ
- Diyarbakır Arkeoloji Müzesi ile Cahit Sıtkı Tarancı Müzesi'nde bulunan Türk-İslam dönemine ait bir grup madeni eser
Some metallic works belonging to Turkish-Islamic period in Archeological museum of Diyarbakır and Cahit Sıtkı Tarancı museum in Diyarbakır
OKTAY BAŞAK
Doktora
Türkçe
2004
Sanat TarihiYüzüncü Yıl ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RECAİ KARAHAN