Erken tunç çağı Güneydoğu Anadolu ve Kuzey Suriye Bölgesi ölü gömme gelenekleri ışığında Oylum Höyük mezarları
Oylum Höyük burials in the light of early bronze age burial customs in Southeastern Anatolia and Northern Syria
- Tez No: 43518
- Danışmanlar: PROF. DR. ENGİN ÖZGEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1995
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 523
Özet
Güneydoğu Anadolu ve Kuzey Suriye Bölgesi, farklı kültürlerin kaynağı olan Anadolu, Mezopotamya ve Suriye'nin ticaret yollannm kavşak bölgesidir. Buna bağlı olarak Erken Tunç ÇağYnda bölgenin kendi içinde, çevreleyen bölgesel özellikleri bir arada yansıtması doğaldır. Nitekim bu bağlamda aynı yer ve zamanda değişik mezar türleri kullanılmıştır; ceset halinde ölü gömme ve ölü yakma geleneğini bünyesinde toplamıştır. Gedikli-Karahöyük'teki kap içi ölü yakma geleneği, geç Erken Tunç Çağı'nda toplumun yüksek olmayan bir sınıfinm arasında yaygın bir uygulama gibi görülmektedir. Teli Chuera'da Taş Bina I MSteinbau /'de ve Gimavaz Höyük'ün basit ve sandık mezarlarında açığa çıkan yakılmış ceset kalıntıları Anadolu'da, Neolitik Çağ kadar gerilere giden Çayönü, Aşıldı Höyük ve Çatal Höyük'tekiler gibidir. Bu uygulama, ölünün yumuşak dokularından arındırılmasına ve mezar ortamının temizliğine yönelik olabilir. Bu gömmelerin açığa çıktığı mezarlar, ardışık gömmeler için kuUanılmıştır. Ele alınan bölgede, çömlek, küp, basit, sandık ve oda mezarlar açığa çıkmıştır. Çömlek mezarlar yerleşim içi gömmedir ve çoğunlukla ev tabanlarının atanda yer almaktadır. Diğer mezarların yerleşim içi ya da yerleşim dışı olmaları, yapım tekniklerinde ve ölü gömme geleneklerinde kayda değer farklılıklar göstermemektedir. Mezarlıklar, ya yerleşim alanının dışında ya da Girnavaz Höyük, Gedikli-Karahöyük ve Teli Chagar Bazar'da olduğu gibi, höyüğün üzerindeki bir alanda konumlandınlmıştır. Mezarlıkların höyük üzerinde ortaya çıkışları, yerleşim dışı mezarlıkların oluşumunda bir aşama olarak düşünülebilir. Sandık mezarlar, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin en batısındaki Gedikli-Karahöyük'ten en doğusundaki Girnevaz Höyük'e kadar yaygın bir şekilde görülmektedir. Sandık mezarların ilk ortaya çıkışları Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde, Ergani-Çayönü'nde olmuştur. "BM (Kafatası) Binasf'nm Seramiksiz Neolitik Çağ'a tarihlenen BM 2B Evresinde, içinde tek ölü gömülmüş olanm yanında birden çok iskelet kalmtışmm istif edilmiş olduğu dört hücre veya mahzen olarak adlandırılmış 2.00 x 1.10 m boyutlarında, üstleri taş kapaklarla örtülmüş ve taşlarla inşa edilmiş mezarlar açığa çıkmıştır. Kuzey Suriye Bölgesindeki sandık mezarlar ise özellikle Orta Fırat Bölgesi'nde görülmüşlerdir. Bu mezarlar, Anadolu'nun erken ve çağdaş örneklerinden daha büyüktür. Bu, konu edilen bölgede sandık mezarlardan daha geç olan $ü taştan inşa edilmiş oda mezarların ortaya çıkışını açıklayabilir. Genellikle tek ölü için kullamlmışlarsa da birden fazla ölünün gömülmüş olduğu örneklere de rastlanmıştır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde taştan inşa edilmiş oda mezarlar, Kuzey Suriye Bölgesi'nde ise kerpiçten veya sert toprak/kaya içine oyularak inşa edilmiş olanlar daha yaygındır. Oda mezar, Suriye bölgesinde çok karşılışüan bir gömme türü ise de, genellikle toplumun yüksek bir smıfl tarafîndan kullanılmış olmalıdır. Oda mezarlara birden çok ölü gömülmüştür. Böyle kullanılmış olmaları, onların toplumdaki belli kişilerin ve ailelerin mezarlıkları olduğunu gösterebilir. Çömlek mezarların ortaya çıkışı, Neolitik Çağ kadar geriye gitmektedir. Çömlekler genellikle bebek veya küçük çocukları gömmek için kullanılmıştır ve bölgede yaygındır. Gömme kaplan, çoğunlukla gündelik mutfak kaplandır. Küp mezarlara, ise cinsiyet ayırımı yapılmaksızın büyük çocuklar ve erişkinler gömülmüştür. Kullanılan gömme kaplan özel üretim olmayıp gündelik küplerdir. Ölünün yerleştirilmesi için ağızlan yeterince büyük olmayan gömme kaplan, ölünün yerleştirilebilmesi için gömme öncesinde kırılmıştır. Küpler de genellikle tek ölü gömmek için kullanılmıştır. Mevcut verilere göre bunlara Kuzey Suriye Bölgesi'nde henüz rastlanmamış olması şimdilik, sandık, basit ve oda mezarların daha yaygm kullanılmış olmasıyla izah edilebilir. Basit mezarlar, bilinen en eski ve en yaygm mezar türüdür. Onların bölgedeki kullanımı da Neolitik Çağ kadar geriye gitmektedir. Bu mezarlara genelde tek ölü gömülmüşse de birden fazla ölünün gömülmüş olanlarına da tesadüf edilmiştir. Oylum Höyük'te Erken Tunç Çağı IVe tarihlendirilen bir oda mezar, onsekiz küp mezar, onyedi çömlek ve on basit mezar açığa çıkmıştır. Tamamı ceset halinde gömmelerdir. Ölü yakma izi gözlenmemiştir. Mezarlar, bölgenin ölü gömme geleneklerine uygundur. Oylum Höyük'te yağmalanmış olan oda mezar dışındakiler tek ölü gömmek için kullanılmıştır Ölüler, sağ ve sol tarafları üzerine veya sırtüstü durumda büzülmüş olarak yatırılmıştır. Ölü ve mezarların yönlendirilmesinde belli bir düzen yoktur. Yağmalanmış olan oda mezarm ardından mezar eşyası bakımından g^ zengin olanlar küp mezarlardır. Küp mezarların gönüne kaplan, Hassek Höyük ve Karkamış'takiler gibi, Innlmış ve sonra kullanılmıştır.
Özet (Çeviri)
This is a summary of a Doctorate Thesis in Archeology, entitled“Oylum Höyük Burials in the light of Early Bronze Age Burial Customs in Southeastern Anatolia and Northern Syria”. Southeastern Anatolia and Northern Syria are the trading crossroads of Anatolia, Mesopotamia and Syria in which originated different cultures. Consequently, it is natural for the region to reflect the surrounding regional characteristics contemporaneously during the Early Bronze Age. It can in tact be observed that the region embodied a wide variety of burial customs where different types of graves were used and both inhumation and cremation were practiced simultaneously. Cremation in pots at Gedikli-Karahöyük seems to be the predominant practice among the lower classes during the late Early Bronze Age. The cremations in the stone building“Steinbau I”at Tell Chuera and those in simple and cist graves at Girnavaz Höyük are like those in Anatolia going as far back as the Neolithic Age at Çayönü, Aşıkh Höyük and Çatal Höyük differ from those at Gedikli-Karahöyük in that they are hygienic and are more convenient for successive burials. In this region have been recovered pot burials, pithos/jar burials, simple inhumations, cist graves and chamber tombs. Pot burials are intramural and they are mostly dug out from underneath the floors of the buildings. The others are either intramural or extramural but show no significiant differences. The cemeteries are located either outside the settlement area or at a specific area on the mound, as is the case with Girnavaz Höyük, Gedikli-Karahöyük and Tell Chagar Bazar. The appearance of the cemeteries on the mounds may be considered as a step in the development of extramural cemeteries. Cist graves are predominant in the Southern Anatolian region from, as far west as Gedikli- Karahöyük, to, as far east as Gimevaz Höyük. The cist graves were first encountered in four underground cells, assigned to BM 2B Phase of the BM (Skull) Building dated to the Aceramic Neolithic Period at Ergani-Çayönü in Southern Anatolia. The stone-built cells, measuring 2.00 x 1.10 m, were covered with stone slabs. One of the cells contained a single skeleton and the others more than one skeleton, arranged in a pile. In the Northern Syrian region cist graves are found at the Middle Euphrates area. They are larger than the earUer andIV contemporary examples found in the Anatolian region. This may explain the appearance of stone-built chamber graves, which are later in date than the cist graves of the region under discussion in this thesis. Although, cist graves are in general used for single burials, examples are found which contain more than one burial. While stone-built chamber tombs predominate in the Southeast Anatolian Region, mud- brick and carved tombs are most common in the Northern Syrian Region. Although the chamber tomb is a predominant type of burial, it is generally used by a higher class of the population. The fact that these are used for multiple burials may indicate that they were private burial grounds. The appearance of pot burials dates fer back to the Neolithic Age. Generally these are used for single infant or small child burials and are predominant in the region. Usually daily vessels are used as burial pots. Regardless of sex, adults and older children are buried in jars/pithoi. The jars were not produced specifically for burial purposes. Burial pots with inadeqate mouth sizes were broken at one place before use. Generally, the jars are also used for single individual burials. As per available data, its present disappearance in Northern Syrian Region may, for the present, be explained by the widespread use of cist graves, simple inhumation and chamber tombs. Simple inhumations are the oldest and most widespread known type of grave. Their use in the region goes fer back to the Neolithic Age. Although, in general, these graves are used for single individual burials, some with more than one individual burial have been encountered. At Oylum Höyük one chamber tomb, eighteen jar burials, seventeen pot burials and ten simple inhumations, all dated to Early Bronze Age, were uncovered. In all, the deceased were are uncremated. No sign of cremation was observed. The graves are in accordance with the burial customs of the region. At Oylum Höyük the burials, other man the plundered chamber tomb, were single burials. The dead were laid out flexed on the right, left and back sides. There is no regularity in the orientation of either the dead or the graves. After the plundered chamber tomb, the richest in grave goods are the jar burials. The burial jars were broken before use as with those from Hassek Höyük and Karkamış.
Benzer Tezler
- Orta Tunç Güneydoğu Anadolu ve Kuzey Suriye ölü gömme gelenekleri ışığında Oylum Höyük mezarları
Oylum Hoyuk burrils in the light of the burial customs of The Southeastern Anatolia and Northern Syria during The Middle Bronze Age
ÖZLEM ERDFEM DAĞ
- Apollonia ad Rhyndacum Nekropolü kerpiç mezarları
Necropolis of Apollonia ad Rhyndacum Mudbrick Grave
OSMAN ERCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ArkeolojiBursa Uludağ ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ŞAHİN
- Brittle Orange Ware seramik türünün Güneydoğu Anadolu bölgesi ve Kuzey Suriye'de yayılımı
Başlık çevirisi yok
SÜHEYLA GEDİK
- Gaziantep müzesindeki Tunç Çağı iğnelikleri
Metal pins of Bronze Age in the Gaziantep Museum
FATMA BULGAN
- Doğu ve Güney Doğu Anadolu bölgelerinde kentleşme sürecinin başlangıç evreleri (M.Ö. 5000 - 1900)
The initial phases of the urbanization proces in the East and Southeast Anatolia regions (5000 - 1900 B.C)
ALEV ERARSLAN