İslam-sosyalizm sentezleri (Tarihsel bir tasvir)
Islam-socialism synthesis (An historical description)
- Tez No: 446925
- Danışmanlar: PROF. DR. İLHAMİ GÜLER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Siyasal Bilimler, Religion, Political Science
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 227
Özet
Sosyalizm ile ilgili tartışmalar daha Avrupa'da yaşanan 1848 devrimleri ve ardından 1871 Paris Komünü ile birlikte Osmanlı matbuatında görülmeye başlanır ve kavram Arapça kökenli“iştirak”kelimesiyle Türkçeleştirilir. 1900'lerin başında Müslüman Osmanlı entelijansiyasında kendisini sosyalizme nispet eden isimlere rastlanacaktır. Ancak sosyalizmin toplumda bir yankı bulması için Rusya'da 1917 Bolşevik İhtilalinin yaşanmasını beklemek gerekecektir. Birinci Dünya Savaşı'nın, özellikle Osmanlı Devleti'nin aleyhine seyrettiği bir sırada Rusya'da patlak veren Bolşevik İhtilali Osmanlı coğrafyasında Bolşeviklere dönük bir sempati oluşmasına neden olur. Ancak bu sempati, Avrupa'daki gibi sosyalizmi doğrudan sınıf çatışması olarak değil, milli bağımsızlık mücadelesi adına Bolşeviklerin doğal müttefik olarak görülmesinden ileri gelir. Rusya'da Bolşevik Parti'ye katılan Molla Nur Vahidov ve Sultan Galiyev, sosyalizmi Müslüman halkların gerçeklerine göre yeniden anlamlandırmaya çalışırlarken, savaş sonrası Rusya'ya giden Enver Paşa da İngilizlere karşı Müslümanları yeniden toparlamak ve yeni bir mücadele başlatmak için Bolşeviklerle anlaşmaya çalışır. Anadolu'da ise İstiklal Marşı Şairi Mehmet Akif Ersoy gibi dönemin İslamcıları Bolşevik Rusya ile Müslümanların ittifakında bir beis görmezken bazı eski İttihatçılar bir İslam sosyalizmi fikrini savunurlar. Ancak Müslüman sosyalistleri kontrol edilemez bir güç olarak gören Ruslar Anadolu'da Mustafa Kemal ile işbirliğini tercih ederler. Böylece İslam sosyalizmi fikri realpolitik karşısında mağlup olur ve tasfiye edilir. İslam sosyalizmi tartışmalarının önemli bir aşaması Mısır'da 1952 Hür Subaylar İhtilali ile gelecektir. İhtilalin karizmatik lideri Cemal Abdunnasır'ın politikaları Arap dünyasında Sovyet Rusya ile Müslümanlar arasındaki ilişkide yeni bir dönemi açar. Ancak 1967'de İsrail karşısında alınan yenilgi Nasırcılık için büyük bir darbe olur. Nasır'dan sonra İslam dünyasında Ali Şeriati ve Hasan Hanefi gibi aydınlanmacı Müslüman entelektüeller tarafından bu düşünce felsefi derinlik kazandırılarak savunulmaya devam edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Discussions about socialism developed in Ottoman press with 1848 revolutions in Europe and subsequent 1871 Paris Commune and this notion is translated into Turkish with Arabic origin“iştirak”word. In early 1900s some names who correlate themselves with socialism can be found in Muslim Ottoman intelligentsia. However it had to be waited to 1917 Russian Bolshevist Revolution in order for socialism to make an impression in the society. Bolshevist Revolution which erupted in Russia during a period that First World War was particularly against the Ottoman Empire caused a sympathy towards Bolsheviks in Ottoman region. However this sympathy was due to considering Bolsheviks as natural allies in the name of the fight for national independence not considering socialism as a direct class conflict like in Europe. While Mullah Nur Vahidov and Sultan Galiyev who joined Bolshevist Party in Russia were trying to give socialism a new meaning according to realities of Muslim societies, Enver Pasha who went to Russia after the war was trying to make a deal with Bolsheviks in order to reassemble Muslims against the English and initiate a new struggle. In Anatolia, while Islamists of that time such as the poet of Turkish National Anthem The Independence March Mehmet Akif Ersoy saw no harm in an allegiance between Bolshevist Russia and Muslims, some old Unionists (İttihatçılar) defended the Islamic socialism notion. However Russians who considered Muslim socialists as an uncontrollable force preferred to collaborate with Mustafa Kemal in Anatolia. Thus notion of Islamic socialism was defeated and eliminated against real politic. An important period of Islamic socialism discussions would come with 1952 Free Officers Revolution in Egypt. Policies of Revolution's charismatic leader Cemal Abdunnasır ushered a new era for relationship between Soviet Russia and Muslims in Arab world. However defeat against Israel in 1967 was a major blow for Nasserism. After Nasser this notion has been kept on being defended with philosophical profundity by enlightened Muslim intellectuals such as Ali Sheriati and Hasan Hanefi in Islamic world.
Benzer Tezler
- İkinci Meşrutiyet Dönemi'nde sosyalist düşünce ve İştirak dergisi
Socialist thought and the İştirak journal during the second Constitutional Monarchy Period
AYLİN ARICAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Siyasal BilimlerHacettepe ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET ÖZDEN
- Türkiye'de İslam ve sosyalizm ilişkisi bağlamında Emek ve Adalet Platformu ve Antikapitalist Müslümanlar
A study on the relationship between islam and socialism in Turkey: The Labor and Justice Platform and Anticapitalist Muslims
BAYRAM KOCA
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Siyasal BilimlerHacettepe ÜniversitesiSiyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. METE KAAN KAYNAR
- Din ve ideoloji bağlamında Nurettin Topçu ile Roger Garaudy'nin sosyalizm ve İslam algısı
Nurettin Topçu and Roger Garaudy's perceptions of socialism and İslam in the context of religion and ideology
ALİ IŞIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
SosyolojiAfyon Kocatepe ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET KARAKAŞ
- Türkiye'de sosyalist düşünce ve din: Birikim ve bilim ve ütopya çevresinin karşılaştırılması
Socialist thought and religion in Turkey: A comparison of birikimand bilim ve ütopya circles
İSMAİL ŞÜKÜR
Doktora
Türkçe
2024
Siyasal BilimlerSakarya ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İRFAN HAŞLAK
- Islam, socialism and the public sphere: The case of Emek ve Adalet platformu
İslam, sosyalizm ve kamusal alan: Bir vaka çalışması olarak Emek ve Adalet platformu
EMEL GÜNER
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Siyasal Bilimlerİstanbul Şehir ÜniversitesiKültürel Çalışmalar Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. EBRU KAYAALP JURİCH