Osmanlı İmparatorluğu, vak'anüvis ve toplumsal cinsiyet:Tarih-i Nâ'ima ve Târih-i Cevdet
Ottoman Empire, official historian and gender: Tarih-i Naima ve Tarih-i Cevdet
- Tez No: 448279
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. FÜSUN ÇOBAN DÖŞKAYA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Osmanlı İmparatorluğu, Tarihyazımı, Vekâyi'nüvis, Toplumsal Cinsiyet, İktidar, The Ottoman Empire, Historiography, Official Historian (Vekâyi'nüvis or Vakanüvis), Gender, Power
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 643
Özet
Tarihten kastedilen bugünün dünyasında tarihyazımıdır. Tarih (tarihyazımı) etimolojik, ontolojik, epistemolojik ve metodolojik olarak geçmişin kendisini karşılamamaktadır. Ayrıca tarihsel gerçeklik dil üzerinden kurgulanmaya çalışılan bir alandır. O yüzden tarihyazımı, çok önemli bir saha olduğu gibi aynı zamanda çok problemli bir alandır. Bu çalışmada tarihyazımı gibi sorunlu sahada mevcut olan sorunlardan birine ışık tutulmaya çalışılacaktır. Tarihyazımında üzerinde durulacak bu sorunsal toplumsal cinsiyettir. Toplumsal cinsiyet, özellikle eski dünyaya ait tarihyazımında derinleşmiş bir sorundur. (Ayrıca bu sorun bir şekilde Yeni Dünya'da buradan taşınmıştır.) Bahsi geçen coğrafyada gerek iktidarın cinsiyetinden gerek de bürokrasinin cinsiyetinden dolayı tarihyazıcılarının önemli çoğunluğu erkektir. Genel olarak siyasal yapıların patrimonyal veya ataerkil olmasıyla yazın dünyasının erkek egemen olması arasında doğru orantı vardır. O yüzden eril tahakküm, söylem ve eylem olarak, eski dünya kıtalarındaki gerek tarih yazıcılarında gerek de eserlerin içeriklerinde kronikleşmiş şekilde belirgindir. İşin ilginç bir boyutu da bu eril tahakkümden cinsiyetlerin hepsi ister istemez her alanda zarar görmektedir. İşte bu tez çalışmasında eski dünya imparatorluklarından biri olan Osmanlı İmparatorluğu'na ait tarihyazımı örneklerinde toplumsal cinsiyet sorunsalı irdelenecektir. Bu yüzden bu çalışmada çeşitli ölçütler dikkate alınarak üzerinde durulması düşünülen Osmanlı tarihyazımı türü ise vekayi-nüvislik ya da vak'anüvisliktir. Vak'anünislik, Şehnâmenüvislikten sonra XVIII. yüzyılda Divan-ı Hümâyün dairesinde ihdâs olunan bir memuriyet olmasının yanında aynı zamanda imparatorluğa ait bir tarihyazıcılığı örneğiydi. Günümüz düşünce yapısındaki gibi olmasa da o zamanın siyasal ve kültürel bağlamında resmî bir tarihyazıcılığı örneğiydi. Aynı zamanda işleyiş olarak, bazı kesintilere uğrasa da sürekliliği de olan bir Osmanlı tarihyazımı örneğidir. Bu çalışmada XVIII. Yüzyıl (geleneksel dönem) vak'anüvislerinden Halepli Nâima Mustafa Efendi'nin Tarih-i Nâima adlı eseriyle XIX. Yüzyıl (modern dönem) vak'anüvislerinden Ahmet Cevdet Paşa'nın Tarih-i Cevdet adlı eseri arasında iki tarihsel dönemli iki olgulu bir sorunsala dayanan metinsel bir karşılaştırma yapılacaktır. XVIII. Yüzyıl ile XIX. Yüzyıl iki dönem, geleneksellik ve modernizm iki olgu ve irdelenecek mevcut sorunsal da toplumsal cinsiyettir.
Özet (Çeviri)
What is meant by history is the historiography in today's world. The History doesn't correspond the past itself etymological, ontological, epistemological and methodological. In the meantime, historical reality is a field which is fictionalised through the language. Therefore, the historiography is a very important area as well as it is very problematic at the same time. One of the problems that exists in historiography as such a problematical field will be enlightened in this work. This matter that will be discoursed is gender. Gender is a deepened issue particularly in the historiography of the old world (Besides, it has been sustained to the new world here from). A vast majority of historiographers are males due to the genders of either rulership or bureaucracy in the mentioned geography. In general, there is a direct proportion between of that the political structures are patrimonial and patriarchal, and the literature is male-dominant. Thus, the male-dominance is chronically explicit within either in historiographers or in the contents of the works of the old world as discourse and practice. The interesting dimension of this is also that the both genders are damaged by this male-dominance in any field unavoidably. Here in this thesis study, the gender problematic will be emphasized through the historiographic examples which belong to Ottoman Empire as one of the old world's empires. Therefore, the discourse of the sort of the Ottoman historiography which is considered by variable criterias is vekayi-nüvislik or vak'anüvisliktir (official historiography). Vak'anüvislik, after Şehnamenüvislik, at the same time was an example of historiography alongside of a formed officialdom in the department of Dîvân-ı Hümâyun/Bâb-ı Âli (imperial council, supreme court or sublime porte) in the eigthteen century. Not necessarily as the mentality of thesedays, however, it was an example of the offical historiography in the political and cultural context of that time. Meanwhile, in spite of some interruptions, it is a sample of the Ottoman historiography that has a continuity in process. In this work, a textual comparison based upon an issue with two historical periods and two phenomenons will be made between (of Aleppo) Naıma Mustafa Efendı's Tarih-i Naima work from the vakanüvis of eighteenth century (traditional process) and Ahmad Djevdet Pasha's Tarih-i Cevdet work from the vakanüvis of nineteenth century. The 17-18th and the 19th centuries are two periods, the traditionality and the modernity are two phenomenons and the matter that will be emphasized is gender.
Benzer Tezler
- Osmanlı tarih yazımında ve siyâsetnâme literatüründe İbn Haldun'cu yaklaşımların değerlendirilmesi
The evaluation of İbn Khaldunistic approaches in the Ottoman historiography and the literature of siyasat-nama
MUHAMMET EMİN ÜNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Tarihİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET ŞAKİR YILMAZ
- Arpaemini-zade Sami Divanı tenkitli metin-inceleme-özel adlar dizini (2 cilt)
Başlık çevirisi yok
FATMA SABİHA KUTLAR
- Osmanlı Devleti'nin son döneminde Yahudiler
Jews in the last period of the Ottoman empire
REFİKA OCAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
TarihEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SELHATTİN ÖNDER
- Şanizade Mehmet Ataullah Efendi'nin tarih anlayışı
Şanizade Mehmet Ataullah Efendi?s perception of history
HALİL İBRAHİM EROL
- 19. yüzyıl Vak'a-nüvislerine göre Osmanlı Devleti'nde batılılaşma
The Ottoman westernization according to 19 th. century official historians
KEZBAN DEMİRBAŞ AVCI