Uygur ve Karahanlı Türkçesinde itaat kavramı
The concept of obedience in Uigur and Karakhanid Turkish
- Tez No: 450011
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ENGİN ÇETİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Uygur, Karahanlı, itaat, kavram alanı, Uigur, Karakhanid, obedience, conceptual field
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 265
Özet
Devlet sisteminin iki önemli unsuru yöneten ve yönetilendir. Yönetilenin, yönetene“itaat etmesi”bu sistemin en temel özelliklerindendir. Tıpkı siyasî anlamda olduğu gibi, dinî anlamda da“itaat kavramı”, sistemin merkezinde yer alır. İnananın“gönüllü bir şekilde”yaratıcıya itaat etmesi gerekir. Bütün dinlerin ve devlet sisteminin merkezinde yer alan bu kavram, bilinen en eski dönemlerde Türk töresinin de değişmeyen önemli bir unsurudur. Huastuanift, Irk Bitig ve Manihaist Uygur Metinleri adlı Manihaist Uygur edebiyatı dönemi eserlerinin, Altun Yaruk, Hsüan-Tsang Biyografisi ve Üç İtigsizler adlı Budist Uygur edebiyatı dönemi eserlerinin ve Kutadgu Bilig, Atebetü'l-Hakayık ve Türkçe İlk Kur'an Tercümesi (Rylands Nüshası) adlı Karahanlı (Hakaniye) Türkçesi dönemi eserlerinin söz varlığında, itaat kavram alanını oluşturan sözcükleri tespit ederek, bu kavram alanının varlığının ilk kez belirlenmesi ve bu dönemdeki düşünce dünyasında itaatin yerinin ortaya çıkarılması temel amacımız olmuştur. Öncelikle Uygur ve Karahanlı devletleri, onların inançları ve eserler hakkında bilgiler, daha sonra ise kesin bir tanımı henüz yapılamayan“kavram”ve çalışmamızın teorik temelinde yer alan“sözlüksel alan (kavram alanı) teorisi”hakkında bilgiler verilmiştir. Daha sonra ise itaat kavramı kısaca açıklanmıştır. Son olarak eserlerde tespit edilen ve itaat kavram alanını oluşturan bütün sözcükler farklı anlam kategorilerinin bulunduğu tablolar hâlinde sınıflandırılmış ve tüm bu verilere dayanarak çeşitli sonuçlara ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
The ruling and the ruled are two important elements of the system of a state. Obeying the ruling is one of the fundamental qualities of this system. Also in religious meaning, the concept of obedience is situated in the centre of the system, just as it is in political meaning. It is necessary for believers to obey the creator willingly. This concept, situated in the centre of all religions and the systems of the state, is an important and invariable element of the oldest known periods of Turkish law. Determining the words formed the conceptual field of obedience on the vocabulary of Manichaean Uigur works named Huastuanift, Irk Bitig and Manichaean Uigur Texts; on the vocabulary of Buddhist Uigur works named Altun Yaruk, The Biography of Xuanzang in Old Uigur and Uc Itigsizler; and on the vocabulary of Karakhanid Turkish works named Kutadgu Bilig, Atebetu'l-Hakayık and First Turkish Kor'an Translation (The copy of Rylands), it has been our principal aim to determine the presence of this conceptual field firstly and to reveal the place of obedience in the mentality of this period. Initially the formations about the states of Uigur and Karakhanid, their beliefs and works, then the formations were given about“concept”, not identified completely yet, and the lexical field (conceptual field) theory situated in the theoretical base of our work. Later, the concept of obedience was explained briefly. Finally, all words determined in the works and formed the conceptual field of obedience were categorized as tables including different meaning categories and gained some kind of conclusions regarding all information.
Benzer Tezler
- Eski Türkçede (VIII. - XII. yüzyıl) ikilemeler
Hendiadys in old Turkic (VIII. - XII. century)
AHMET KARAMAN
Doktora
Türkçe
2021
Türk Dili ve Edebiyatıİnönü ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERHAN AYDIN
- Eski Türkçede bilge kavramı
Old Turkish 'bilge' consept
SÜMEYYE KARAKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AKARTÜRK KARAHAN
- Eski Türkçede zaman anlamı taşıyan sözcükler
Old Turkic words with the meaning of time
İPEK DURSUNAY ÖLMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ENGİN ÇETİN
- Azerbaycan Türkçesinde durum eklerine işlevsel bir bakış
An overview of state functional annexes Azerbaijan Turkish
ELİF MAZMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA TANÇ
- Mesnevî-i Harâbâtî (İnceleme-metin)
Başlık çevirisi yok
HAYATULLAH HAYAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ADEM ÖGER