A critical history of the concept of progress: Salvaging the repressed normative content
İlerleme kavramının eleştirel tarihi: Bastırılmış normatif içeriği kurtarmak
- Tez No: 454463
- Danışmanlar: DOÇ. DR. EMİNE ZEYNEP ÇAĞLAYAN GAMBETTİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Siyasal Bilimler, Sosyoloji, Philosophy, Political Science, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Boğaziçi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 310
Özet
Bu çalışma ilerleme/terakki kavramının normatif içeriğini ortaya çıkarmayı ve içinde bulunduğumuz ve değişmez addedilen düzeni olumsuzlayacak kışkırtıcı yönünü yeniden etkin kılmayı amaçlıyor. Kavramsal tarihin eleştirel açıdan ele alınması ilerleme/terakki kavramına dair iki ideal-tip oluşturulmasına imkan sağlıyor. Bu ideal-tipler erken dönem piyasa ekonomisine hakim olan faydacılık düsturu ve araçsal rasyonalite ile kurdukları ilişkiler bakımından birbirinden ayrılıyor. Auguste Comte'un geliştirdiği tek-doğrultulu/çizgisel ve bilimsel kavramsallaştırmanın, ancien régime sonrası ortaya çıkan ekonomik ve sosyal şartlarla yakın ilişki kurduğu ve burjuva toplumunun geleceğini tehdit eden çelişkileri zapt etmeye çalıştığı görülüyor. Diğer ideal-tipi oluşturan Immanuel Kant'ın çift-katmanlı ilerleme teorisi ise menfaat ve çıkar ilişkilerinin baskın olduğu modern toplumun gayri ahlaki ve irrasyonel yönlerini açığa vuruyor. Bu eleştirel yaklaşımın neticesinde karşımıza ahlaki ilerleme ve medeniyetsel ilerleme şeklinde iki katmanlı bir yapı ortaya çıkıyor. Katmanlar arasındaki ilişkide ortaya çıkan gerilim ise Kant'ın teorisine dinamik ve diyalektik bir nitelik kazandırıyor. Bu tipolojik analizin akabinde Friedrich Nietzsche'nin ilerleme/terakki fikrine getirdiği eleştiriyi nihilizm tartışması yoluyla inceliyorum. Tarihin yorumlanmasında teleolojik yaklaşımları reddeden Nietzsche, ilerleme/terakki fikrinin Tanrı inancında zuhur eden çileciliğin kalıntısı olduğunu öne sürüyor. Çileciliğin tarihe içkin bir yapıya büründüğünü belirten Nietzsche, nihilizmi aşmak için gerekli gördüğü agonistik birey tipiyle uyuşmazlığını öne sürdüğü Comteçu ve Kantçı ilerleme/terakki düşüncesini külliyen reddediyor. Çalışmanın son bölümünde Theodor W. Adorno'nun ilerleme/terakki fikri karşısında“belirli olumsuzlama”(bestimmt Negation) yöntemine sadık kalarak geliştirdiği kritiği inceliyorum. Adorno'nun eleştirisinin Nietzsche'nin soyut ve bireyci reddiyesinin reddiyesine tekabül ettiğini vurguluyor, bu minvalde ilerleme/terakki fikrinin normatif içeriğinin yeniden canlandırıldığını ve kavramın kendi tarihi gelişimi süresince baskılanan olumsuzlayıcı yönünün sosyal değişim talebini seslendirecek bir biçimde canlandırıldığını savunuyorum.
Özet (Çeviri)
This study revisits the concept of progress for the purpose of excavating and laying bare its normative content. The critical examination of its conceptual history enables me to delineate two ideal-types of progress which can be differentiated from one another based on their level of affinity with the utilitarian logic and instrumental rationality of market relations characteristic of modern bourgeois society. Auguste Comte's unilinear and scientific conceptualization of progress displays contiguity with the economic and social conditions following the dissolution of the ancien régime and works predominantly to contain the contradictions that posed a threat to the well-being of the bourgeois society. Tapping into the irrational elements of civil society, Kant posits two distinct areas of progress - moral and civilizational, the relations between which are shown to be marked with tension and contain a dynamic and dialectical dimension. Following this typological analysis, I explore Friedrich Nietzsche's critique of progress and do so by investigating his diagnosis of modernity as a period of nihilism. I show that Nietzsche rejects both Comte's and Kant's theorization of progress on account of their stark incompatibility with the model of agonistic individuality that Nietzsche judges to be the sole antidote for overcoming nihilism. In the final chapter, I direct my attention to Theodor Adorno's determinate negation of the concept of progress, which is argued to extend beyond the predominantly individualistic and abstract nature of Nietzsche's criticisms and develop a socially engaged and concrete idea of progress by sharpening its critical edge and rejuvenating its repressed emancipatory aspects.
Benzer Tezler
- Sivil toplum bilincinin gelişiminde sivil toplum kuruluşlarının etkisi: Diyarbakır örneği
Başlık çevirisi yok
M. HALİS ÖZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Kamu YönetimiDicle ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FARUK BARTAN
- Leibniz ve Kant'ta Teodise
Theodicy in Leibniz and Kant
MUSTAFA ÇAĞRI GÜNDAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
FelsefeFırat ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NECMETTİN TAN
- Kant'ın aydınlanma anlayışının eleştirel bir değerlendirmesi
A critical evaluation of Kant's views on enlightenment
İSMAİL ÖNDER
- Şiddet ve iktidar: Şiddetin 'meşruiyet'inden 'meşruiyet'in şiddetine
Violence and power: From legitimacy of violence to the violence of legitimacy
SALİH AKKANAT
Doktora
Türkçe
2011
Kamu YönetimiMarmara ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ VAHİT TURHAN
- Değişen beden değişmeyen iktidar: 90 sonrası Türk sinemasında iktidarın yansıması açısından erkek bedeni
Changing body unchanging power: Male body in terms of reflection of power in post-1990 Turkish cinema
NALAN SINAY
Doktora
Türkçe
2013
Sahne ve Görüntü SanatlarıEge ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KADRİYE LEYLA BUDAK