Farklı arkeolojik kemik türlerinde element birikiminin belirlenmesi: Tepecik-Çiftlik örneği
Determination of elemental accumulation on the different archaeological bone types: Tepecik-Çiftlik example
- Tez No: 456816
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. KAMERAY ÖZDEMİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Antropoloji, Anthropology
- Anahtar Kelimeler: Eser element, kemik korunma durumu, kemik diyagenezi, korelasyon matrisi, çok değişkenli analizler, Trace elements, bone preservation status, bone diagenesis, correlation matrix, multivariate analysis
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Antropoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 187
Özet
Bu çalışmada Niğde ili sınırları içerisinde yer alan Tepecik-Çiftlik arkeolojik alanından elde edilen ve Neolitik döneme tarihlendirilmiş 25 bireye ait kaburga ve el ve ayak tarak kemiklerinde element birikimleri analiz edilmiştir. Kemik gruplarında tespit edilen element miktarları ile aynı bireylere ait femur örnekleri karşılaştırılarak, örneklerin gömü sonrası geçirdiği elementel değişimler arasındaki benzerlik ve farklılıklar değerlendirilmiştir. Gömü sonrası element değişimleri değerlendirilirken örneklerin bulunduğu katmanlardaki toprak ve faunal kemiklerden elde edilen element miktarları ile kıyaslama yapılarak diyagenezin kemik grupları üzerindeki etkisi ortaya çıkarılmıştır. Kaburga, el ve ayak tarak kemiklerinden oluşan toplam 38 kemikte, 17 element analiz edilmiştir. Bu elementler, kemiğin korunma durumu hakkında bilgi verenler (Ca, P, Ca/P, Sr/Ca ve Fe/Mn), beslenme modelini yansıtanlar (Sr, Ba, Mg, Zn, Cu), diyagenez hakkında bilgi verenler ( Al, Fe, K, Mn, Na, Pb, U, Zr ve Y) olmak üzere üç grupta değerlendirilmiştir. Arkeolojik toplulukların beslenme biçiminin araştırıldığı çalışmalarda kemik korunma durumunun ölçütü olan elementlere bakıldığında, örneklerin tümünde toprak ile element değişimleri olduğu tespit edilmiş, değişimin kaburgalarda diğer kemiklere kıyasla daha yüksek olduğu görülmüştür. Yanı sıra arkeolojik çalışmalarda kemik külündeki miktarları bulunduğu topraktan düşük olan elementler ile diyagenez etkisi değerlendirildiğinde bu sonucu desteklemiştir. Bireylerin beslenmesine dâhil olan bitkisel ve hayvansal besinlerin oransal tahmininde kullanılan elementlerden magnezyum ve bakırın, Tepecik-Çiftlik topluluğuna ait örneklerde gömü sonrası arkeolojik kemikler için kabul edilen referans değerlerin dışında kaldığı görüldüğünden bu elementler de kemiklerdeki diyagenetik sürecin tahmininde kullanılmıştır. Çalışmanın amaçlarından bir diğeri, arkeolojik beslenme çalışmalarında sıklıkla önerilen femur örneklerine, yapısal özellikleri nedeniyle benzerlik gösteren el ve ayak tarak kemiklerinin alternatif olup olamayacağını araştırmaktır. Element içerikleri açısından femur ve tarak kemiklerinde farlılıklar görülmüştür. Yapılan istatistiki analizler bu farklılıkların nedenlerini ortaya koymak için kullanılmıştır. Korelasyon matrisin de kemik gruplarının tümünde farklı elementlerin diyagenetik etkisi tespit edilmiştir. Tarak kemiklerindeki element birikimlerinde zirkonyumun etkisinin yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuç örneklerin hazırlık aşamasındaki süreçlerin femur ve tarak kemikleri içerisindeki element miktarlarının farklılaşmasında etkili olduğu yönünde yorumlanmıştır.
Özet (Çeviri)
In this study, the accumulation of elements in the ribs and metatarsal and metacarpal bones of 25 individuals dated Neolithic period from the Tepecik-Çiftlik archaeological site within the Niğde province were analyzed. The similarities and differences among the elemental changes of the samples after burial were evaluated by comparing the amount of the elements detected in the bone groups and the femurs of the same individuals. When the elemental changes after burial were evaluated, the dimension of the diagenetic effect on the bone groups was tried to be understood by comparing the amounts of elements obtained from the soil and faunal bones in the layers where the samples were found. 17 elements were analyzed in a total of 38 bones consisting of ribs, metatarsals and metacarpals. These elements were studied in three subgroups; the elements providing information on the preservation status of the bone (Ca, P, Ca / P, Sr/Ca and Fe/Mn); the ones reflecting the nutritional model (Sr, Ba, Mg, Zn and Cu); the elements providing information on diagenesis (Al, Fe, K, Mn, Na, Pb, U, Zr and Y). In studies conducted on the nutritional models of past populations, it has been found that elemental changes are occurred between bone and soil considering the elements that are accepted as indicators of bone preservation, and the change is found to be higher in ribs than the other bones. It is also supported by archaeological studies that the effect of diagenesis with elements that are lower than the amount of soil in the bone ash is evaluated. Magnesium and copper, which are used in the proportional estimation of the faunal and floral based diet, were used for estimation of diagenetic process on samples from Tepecik-Çiftlik population since their levels are out of the accepted reference values for the archaeological bones. Another aim of the study was to investigate whether or not metatarsal and metacarpal bones, which are similar to femur due to their structural characteristics, can be an alternative to the femur bone that has been frequently proposed to use in the past dietary reconstruction studies. In terms of element contents, some differences between the femur and metatarsal and metacarpal bones was determined. Statistical analyses are used to reveal the causes of the differences among the bone groups. In the correlation matrix, the diagenetic effect of different elements throughout the bone groups was determined. It has been evaluated that the zirconium effect is high in elemental deposits in the metatarsal and metacarpal bones. The result has interpreted like the preparation processes are effective in the differentiation of the amounts of the elements in the femur and metatarsal and metacarpal bones.
Benzer Tezler
- Animals at Burgaz in the classical period from the evidence of faunal remains
Hayvan kalıntılarından klasik dönem Burgaz hayvan türlerine
MAHMUT AYDIN
Yüksek Lisans
İngilizce
2004
ArkeolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiYerleşim Arkeolojisi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GEOFFREY SUMMERS
- Urartu Krallığı'nda urne gömü geleneği: Sosyo-kültürel bir yaklaşım
The urn burial tradition in the Kingdom of Urartu: A socio-cultural approach
YENAL SÜRÜN
Doktora
Türkçe
2024
ArkeolojiVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAFET ÇAVUŞOĞLU
- Diş ve kemik örneklerinin lüminesans tekniklerde geriye dönük (Retrospektif) dozimetre olarak kullanımının geliştirilmesi
Development of using tooth and bone samples as retrospective dosimeter in luminescence techniques
ÜLKÜ RABİA YÜCE
Doktora
Türkçe
2010
Fizik ve Fizik MühendisliğiAnkara ÜniversitesiFizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NİYAZİ MERİÇ
- Diş ve kemik örneklerinin lüminesans tekniklerde geriye dönük (retrospektif) dozimetre olarak kullanımının geliştirilmesi
Development of using tooth and bone samples as retrospective dosimeter in luminescence techniques
ÜLKÜ RABİA YÜCE SEMİZ
Doktora
Türkçe
2010
Fizik ve Fizik MühendisliğiAnkara ÜniversitesiFizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NİYAZİ MERİÇ