Batı Kazakistan'daki Sarmat topluluklarının ölü gömme gelenekleri
Burial customs of the Sarmat communities in Western Kazakhstan
- Tez No: 462088
- Danışmanlar: PROF. DR. SÜLEYMAN YÜCEL ŞENYURT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Halk Bilimi (Folklor), Archeology, Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 397
Özet
Bu tez çalışmasının konusunu, başlangıçta Güney Ural ile Batı Kazakistan'da yaşayan ve belirli bir zaman sürecinde Hazar Gölünün kuzeyinden batıya doğru göç eden Sarmat kavminin ölü gömme gelenekleri oluşturmaktadır. Sarmatlar diğer bozkır toplulukları gibi göçebe yaşam biçimini benimsemiştir. Bu yüzden geriye şehir veya yerleşim gibi çok fazla kalıcı izler bırakmamıştır. Onların varlıklarına dair en önemli izler hayatını kaybeden üyeleri için oluşturup düzenledikleri kurganlardır. Bu kurganlar Sarmat ölü gömme geleneğini aydınlatmaktadır. Batı Kazakistan'da Çarlık Döneminden başlayıp günümüze kadar geçen süre diliminde çok sayıda Sarmat kurganı araştırılmıştır. Bunların arasında buluntu açısından zengin olanları sadece tanıtıcı çalışma şeklinde yayınlanırken çoğunluğu rapor şeklinde bırakılmıştır. Bu yüzden tez çalışmasında, Sovyet ve Bağımsızlık Dönemlerine ait yayınlanmış kitap makalelerin yanı sıra yayınlanmamış kazı raporlarının belli bir ölçüde tekrar gözden geçirilmesi ve bu sayede mezarlıkların konumu, mezar tipleri, mimarisi, ölü yatırılış biçimleri gibi unsurların tespit edilerek özgün bir çalışma yapılması amaçlanmıştır. Bununla birlikte tespit edilen mezar tipleri ve ölü gömme geleneğini siyasi sınırlar içinde ve dışında kalan diğer bölgelerdeki benzeri veya çağdaşlarıyla karşılaştırarak incelemek ve böylece Sarmat kültürü veya benzer kültürel özelliklerin yayılım alanını belirlemek ve bunları harita üzerinde göstermek tezin bir diğer amacını oluşturmaktadır. Dolayısıyla bu tez, coğrafi olarak Batı Kazakistan'ı, karşılaştırma alanı olarak İtil, Don, Orenburg, Başkurdistan gibi bölgeleri kapsarken zaman aralığı bakımından MÖ 6. – MS 4. yüzyıllar arasını kapsamaktadır. Özellikle belirlemiş olduğumuz amaç doğrultusunda Batı Kazakistan ile Almatı'daki kütüphanelerden kitap ve makaleler toplanırken arşivlerden kazı raporları temin edilmiştir. Daha sonra elde edilen kaynaklar ölçüsünde basit, omuzlu, karıklı, basit sapma, basamaklı sapma, ortadan sapma, çift sapma, dromuslu gibi mezar tipleri ile birlikte sırtüstü uzantılı, atak, çapraz bacak, kırık diz, biniş hali gibi ölü yatırılış biçimleri belirlenmiştir. Ayrıca mevcut bilgileri analitik bir yaklaşımla daha iyi inceleye bilmek için her bir mezar tipine ayrı ayrı veri tabanı oluşturulmuştur. Böylece mezarların yönü, mimari özellikleri, iskeletlerin pozisyonu ve mezar buluntuları daha net ortaya konmaya çalışılmıştır. Son olarak belirlemiş olduğumuz mezar tipleri üzerinden Sarmat ölü gömme geleneği karşılaştırmalı bir şekilde incelenmiş ve mezar buluntuları ışığında ölü ritüelleri ile ölü kültü yorumlanmıştır. Anahtar Kelimeler : Batı Kazakistan, Sarmat, Kurgan, Ölü Gömme Geleneği,Sapma Mezar, Biniş Hali
Özet (Çeviri)
This study examines the burial customs of the Sarmatian tribe which first lived in West Ural and West Kazakhstan and immigrated from the north of the Caspian Sea to the west in a certain period of time. The Sarmatians adopted a nomadic lifestyle like other steppe peoples did. They, therefore, did not left permanent evidences behind, like cities or settlements. The most significant evidences on their existence are the kurgans which they constructed for their dead. These kurgans shed light on the Sarmatian burial tradition. In West Kazakhstan a great number of the Sarmatian kurgans have been discovered in the period of time beginning from the Tsarist Period until today. The majority of the kurgans were only reported, while the ones including rich archaeological finds were published as informative (or descriptive) studies. That is why, in this study it is aimed at reviewing, in a certain scale, both the published articles in books and unpublished excavation reports belonging to the Tsarist and Independency Periods. Thus it is aimed at making a distinctive study by specifying the subjects such as the location of the burial grounds, burial types, architectural structure, and position of the deceased. In addition to this, another aim of the study is examining burial types and burial traditions which have been identified by comparing them with the same or contemporary examples from other regions in and out of the political boundaries. Thus, it will be possible to understand the extension of the Sarmatian Culture or its similar cultural features and to show them on the maps. Accordingly, this study covers the sixth century B.C. and fourth century A.D. and West Kazakhstan region in terms of geography, while it includes the regions such as the İtil (Volga), the Don, Orenburg and Bashkortostan as the comparing area. In particular, in the purpose of this study, the books and articles from the libraries in West Kazakhstan and Almaty and the excavation reports from the archives have been gathered together. And then, with the information obtained from these sources the burial types such as simple graves, shouldered graves, simple deviated graves, gradually deviated graves, the graves deviated from the centre, double deviated graves, graves with dromos are classified, together with the positioning types of the deceased such as hocker, attacking position, cross legged position, bended knees position, and horseback-riding position (the deceased was positioned with knees splayed, as if riding a horse). Thus, the direction of the burial ground, its architectural features, the position of the skeletons, and burial finds are tried to be clearly examined. Last of all, in the light of these identified burial types the Sarmatian burial customs are comparatively examined and in the light of burial finds the burial rituals and the cult of the dead are interpreted. Keywords : West Kazakhstan, The Sarmatian, Kurgan, Burial Custom,Shifted Grave (Sapma Mezar), Horseback-Riding Position
Benzer Tezler
- Batı Kazakistan'daki Sarmat topluluklarına ait silahlar
Arms of the Sarmat communities in Western Kazakhstan
BAGDAULET SIZDIKOV
- Orenburg genel valiliği idaresindeki Kazak ordaları (1744-1881)
Kazakh hordes under the rule of Orenburg governor-generalship (1744-1881)
HADİ AVA
Doktora
Türkçe
2022
TarihKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ORHAN DOĞAN
- Kazakistan'da kulakların tasfiyesi: Tarihyazıcılığı çalışması
Dekulakization in Kazakhstan: A study of historiography
CİHAN BİLGİLİ
Doktora
Türkçe
2023
TarihKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUNUS EMRE GÜRBÜZ
- Preferences and factors affecting decision of agricultural enterprises in Kazakhstan to adopt improved maize seeds
Kazakistan'daki tarım işletmelerinin geliştirilmiş mısır tohumlarını kabul etme kararlarını etkileyen tercihler ve faktörler
GULMIRA SAMENOVA
Doktora
İngilizce
2024
Ekonomiİstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DURSUN YENER
- Efsanevi dindarlığın psikolojik zemini ve fonksiyonu: Kazakistan örneği
A psychological basis and function of legendary religiousity: Kazakhstan's example
MUKHIT TOLEGENOV