1979 sonrası Türkiye – İran ilişkileri
Turkey- Iran relations after 1979
- Tez No: 473367
- Danışmanlar: PROF. DR. TAYYAR ARI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Türkiye İran İlişkileri, Dış Politika, 1979 İslam Devrimi, Nükleer Programlar, Suriye Savaşı, Turkey Iran Relations, Foreign Policy, 1979 Islamic Revolution, Nuclear Program, Syrian Civil War
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bahçeşehir Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Küresel Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 132
Özet
Dünyanın ve Ortadoğu bölgesinin iki büyük ve güçlü ülkesi durumunda olan Türkiye ile İran arasında tarihten günümüze kadar gelmiş derinlemesine, denge ve çekişme içerisinde yürütülmüş ilişkiler bulunmaktadır. Ekonomik, siyasi ve kültürel birçok konuda uzlaşı ve uyuşmazlık hadiseleri yaşamış bu iki büyük devlet arasında özellikle ekonomik ve güvenlik konuları ön plana çıkmaktadır. Türkiye açısından İran gerek uluslararası alanda, gerekse komşuluk ve bölgesel yakınlık açısından sürekli takip edilmesi gereken ülkeler arasında görülmüştür. Özellikle İran 1979 tarihinde yaşadığı İslam Devrimi sonrasında bölgesinde söz sahibi olmak isteyen ve güçlü devlet yapısı olan bir görüntü çizmek istemiştir. Bununla birlikte uluslararası alanda büyük tepkilere yol açan nükleer programlara ilişkin konular ve enerji kaynaklarına yönelik zenginliği ve bunun getirdiği ticaret İran'ın dış politikasını belirlemekte, bu hususlarda Türkiye'yi yakından ilgilendirmektedir. Ayrıca iki ülkenin komşu olması beraberinde sınır güvenliği ve bölgesel güvenlik gibi siyasi ilişkileri de sıcak tutmuştur. İran'da 1979 senesinde yaşanan İslam Devrimi sonrası Türkiye – İran ilişkilerini ele alan bu çalışma; her iki ülkenin dış politika uygulamalarını detaylı bir şekilde irdelemektedir. Özellikle güvenlik sorunları, yönetimsel ayrılıklar ve nükleer programlar ile silahlanmalara bağlı siyasi ilişkiler, farklı etnik nüfusuna sahip Türkiye ve İran toplumlarının kültürel ilişkileri ile enerji kaynakları ve sınır ticaretine bağlı ekonomik ilişkiler 1979 İslam Devriminden günümüze kadar geçen süre için araştırılmış, literatür ayrıntılı olarak incelenmiştir. Her iki devlet iç işlerinde yaşanan birçok gelişmeyi yakından takip etmiş, bazı gelişmeleri kendisine tehdit olarak görmüştür. Türkiye, İran'da yaşanan rejim değişikliğini uzun yıllar“rejim ihracı”tehlikesi olarak görürken, İran'da aynı şekilde laik Türk yönetim sistemini kendisi için tehdit olarak görmüştür. Mezhepsel farklılıklar, nükleer programlanma ve silahlanma, Batı devletleri ile olan ilişkiler, terör faaliyetleri, bölgesel ve Orta Asya politikaları konularda ayrışılmış, bu nedenlerde ötürü Türk – İran ilişkileri birçok kez gerilmiştir. Bunun dışında 2011 yılı ve sonrası Ortadoğu bölgesinde yaşanan“Arap Baharı”olayları, Irak'ta yaşanan gelişmeler, Yemen krizi, DAEŞ ile mücadele ve özellikle Suriye'de yaşanan savaşa ilişkin farklı dış politika uygulamaları iki ülke arasında ilişkileri oldukça germiştir. Özellikle son yıllarda İran; Suriye topraklarında terörle mücadelenin ancak mevcut hükümetin bilgisi dâhilinde ve işbirliği ile yapılması gerekliliğini savunurken, Türkiye bu düşüncenin tam aksine Suriye'deki Esad rejimini“devlet terörü”olarak nitelendirmekte ve Esad rejimini tanımaz politikaları Türk – İran ilişkilerini olumsuz olarak etkilemektedir.
Özet (Çeviri)
From past to present, two major and powerful countries of the World and Middle East, Turkey and Iran have always had profound relations that have been stable and controversial. These two states have always had their economic, political and cultural consensus and disaccords yet the economic and safety issues have remained in the forefront. For Turkey, Iran always held an importance and needed to be monitored both on international field and in neighbour relations. Especially after the Islamic Revolution in 1979, Iran chose to exhibit herself as a regionally powerful country with a strong state structure. Nevertheless, issues such as the nuclear programs, which caused large-scale revulsions, Iran's abundant natural resources and their trade, determines Iran's foreign policy and thus interests Turkey closely. Moreover, the two neighbouring countries have had close political relations on the grounds of border and regional safety. This study deals with Turkey – Iran relations after the Islamic Revolution of 1979 and examines the foreign policy applications of both countries. In the study, safety issues, administrative disagreements, political relations regarding nuclear programs and armament, cultural relations of Turkish and Iranian societies that have different ethnical populations, economic relations based on energy sources and border trade have been researched and the literature on the topics have been viewed thoroughly. Both states have followed each other's internal affairs and their progress perceiving many as threat. Turkey for many years regarded the regime change in Iran as a danger of an 'exported regime' while for Iran the secular system of the Turkish government was seen as threat. Denominational differences, nuclear programing and armament, terror activities, regional and Middle Asian policies were inconsistent between two states and because of these Turkish – Iranian relations were strained. In other respects, after 2011 with the“Arab Spring”, the developments in Iraq, Yemen crisis, war on DAESH and different foreign policies regarding the civil war in Syria the relations between two states have been tense. Especially in the recent years, as Iran has been in favor of conflict with the implicit approval and cooperation of the present Syrian government and Turkey on the contrary defined the Assad regime as“ state terrorism”and adopted policies that do not recognize the regime causing Turkey – Iran relations to be affected badly.
Benzer Tezler
- 1979 İran İslam Devrimi sonrası Türkiye-İran ilişkileri
The relations between Turkey and Iran after the Islamic Revolution in 1979
ENSARİ HALLAÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Uluslararası İlişkilerBahçeşehir ÜniversitesiKüresel Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL BURAK KÜNTAY
- 1979 devrimi sonrası İran'ın Türkiye politikası ve Arap Baharı etkisi: Rekabet ve işbirliği
Iran's Turkey policy after the 1979 revolution and the Arab Spring effect: Competition and cooperation
METEHAN DAŞDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Uluslararası İlişkilerGazi ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÜREL YILMAZ ŞAHİN
- 28 Şubat Sürecinde Türkiye İran ilişkileri
The relationship between Turkey and Iran in the time period of 28th of February
ADEM ÇOLAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Uluslararası İlişkilerYeni Yüzyıl ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLHAN YAŞAR HACISALİHOĞLU
- 1979 sonrası Türk-İran ilişkileri
Turkish-Iranian relations after 1979
ŞENGÜL YAZAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Uluslararası İlişkilerGazi ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN METİN ÖZTÜRK
- 1979 sonrası İran'ın Orta Doğu politikası ve bölge ülkeleri ile ilişkileri
After 1979 İran's Middle East policy and its relationship between region countries
NASSER KASHEF ASL
Doktora
Türkçe
2009
Uluslararası İlişkilerGazi ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Bölümü
PROF. DR. TÜREL YILMAZ