Ortaçağ Çarşamba Türk tarihi ve mimari eserleri
Medieval wednesday Turkish historical and architectural works
- Tez No: 477560
- Danışmanlar: PROF. DR. YUSUF ÇETİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Tarih, Art History, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Ortaçağ Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 141
Özet
Çarşamba, M.Ö 4000'lere kadar bilinen bir tarihe sahiptir. Çarşamba'nın tarihini aydınlatan ilk arkeolojik buluntular Geç Demir Çağına ait olup Salıpazarı-Konakören Köyü yakınındaki Garpu mevkiinde bulunan kaleden elde edilmiştir. Bölge Hititler ve Frigyalılardan sonra M.Ö. VII. yüzyılda ticaretle uğraşan Miletoslu denizcilerin yerleştiği ve yaşadığı yerler olarak bilinmektedir. Bu dönemde bölge İskitlerin hâkimiyeti altına girmiştir. Arkeolojik olarak kanıtlanamasa da İskitlerden önce bölgede iki topluluğun yaşamış olma ihtimali yüksektir. Bu topluluk Gaşkalar ve Kimmerlerdir. Çarşamba ve çevresinde Gaşka ve Kimmerlerden bir kalıntı olmasa da bölgede İskitlerden kalma önemli belgeler ele geçirilmiştir. Böylece Türklerin Çarşamba'daki varlıkları çok eski dönemlerden beri sürdürdükleri Salıpazarı Konakören mevkiinde bulunan İskitlere ait tamgalardan anlaşılmaktadır. Çarşamba ve çevresinde Malazgirt Savaşı'ndan sonra Danişmendli Beyliği'nin hüküm sürdüğü bilinmektedir. Daha sonra Anadolu Selçuklularının hâkimiyetine giren bölgede Türk-İslam dönemi yerleşimine ait en eski izler Selçuklulara aittir. Bunun en önemli delili bugüne kadar varlıklarını korumuş olan Gökçeli ve Şeyh Habil camileridir. Anadolu Selçuklularından sonra bölgede varlık göstermiş diğer bir Türk Beyliği Taceddinoğulları Beyliğidir. Taceddinoğulları Beyliği de Çarşamba Ordu Köyü civarında hüküm sürmüştür. Bu beyliğe ait Ordu Köyü Camii, günümüze ulaşmayan kayıtlarda adı geçen bir Buk'a, kale kalıntısı ve Hasan Bey'e ait sonraki dönemlerde yenilen bir türbe bulunmaktadır. Taceddinoğullarından sonra Osmanlı'nın Karadeniz'e olan seferleri sonucunda Çarşamba, Osmanlı Devleti'ne bağlı Arım Kazası olarak varlığını devam ettirmiştir. Yukarıda tarihini kısaca özetlediğimiz Çarşamba ve çevresinin ortaçağ Türk tarihi ve mimari eserleri tezin ana çalışma konusunu oluşturmuştur. Bu bağlamda öncelikle bölgenin ortaçağ tarihi ile ilgili yazılı kaynaklar derlenmiştir. Daha sonra bu döneme ait mimari eserler yerinde görülerek mevcut durumları tespit edilmiş, plan-mimari, süsleme açısından detaylı olarak incelenmiş ve Türk-İslam mimarisindeki yerleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışma konusuna ait tüm veriler çağdaş kaynaklar, arşiv belgeleri çizim ve fotoğraflarla desteklenmiştir.
Özet (Çeviri)
Çarşamba Town has a history spanning all the way back to the 4000 BC. First archeological findings that shed light to Çarşamba's history belongs to Late Iron Age and is retrieved from the remainders of a castle in Garpu district in the vicinity of Salipazari-Konakören Village. The area is known to be settled and inhabited by the trader Miletus sailors in 700 BC after Hittites and Phrygians. In this time period the area went under Scythian control. Even though it is not archeologically proven, it is most likely that before the Scythian control two groups had loved there, these groups are Kaskians and Cimmerian. Contrary to no archeological findings of Kaskians or Cimmerian near Çarsamba and its vicinity some documents from the Scythian are found. This way the existence of Turks in Çarsamba dating back to hundreds of years. Danişmendli Beylic is known to rule Çarşamba and its vicinity after the Battle of Manzikert. The oldest remnants of Turk-Islamic rule in the area which went under Sultanate of Rum control after Danişmentli Beylic belongs to the Seljuks. The most important ones being Gökçeli and Sheikh Habil Mosques which are still preserved. Another Beylic which take part in the control of the area after the Sultanate of Rum is Taceddinoğulları. Some remnants belonging to Taceddinoğulları Beyligi which also ruled the Çarşamba village and its vicinity are Ordu Village Mosque, a Buk'a (places allocated for waqf use) which is found on records, remnants of a castle, and a mausoleum for Hasan Bey which was later restored. After Taceddinoğulları Beylic Çarşamba and its vicinity went under the control of Ottoman Empire by campaigns and referred to as Arım District. The issues above summarised briefly concerning Çarşamba and its vicinity in terms of middle age Turk presence and architectural buildings are the main study of this thesis. In this sense written sources about middle ages of the area are presented. Following that architectural buildings in the area are inspected on-site and their current situations are identified, architectural plan and building ornaments are examined in detail and their place in Turk-Islamic architecture is tried to be located. All the data about the study are supported by written sources, archives and photographs.
Benzer Tezler
- İstanbul'daki Orta Bizans dönemi kiliseleri ve çevrelerinin korunması için öneriler
Proposals for the conservation of Middle Byzantine period churches of Istanbul and their neighbourhoods
MİNE ESMER
Doktora
Türkçe
2012
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEYNEP AHUNBAY
- Osmanlı klasik dönemi Mora tarihi
The History of Peloponnesus (Morea) in the Ottoman classical age
LEVENT KAYAPINAR
- Türk idare tarihinde hakimiyet anlayışı (Türkçe kaynaklara göre başlangıçtan XI. yüzyılın sonuna kadar)
Başlık çevirisi yok
SELİM KARAKAŞ
- Memlükler döneminde Mısır Anadolu iktisadi münasebetleri
Economical relations between Egypt Asia minor during Mamluk period
ALTAN ÇETİN
- 2. Gıyaseddin Keyhüsrev Devri
The Period of Gıyaseddin Keyhüsrev the Second
MAHMUT YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
TarihNiğde ÜniversitesiOrtaçağ Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. REMZİ KILIÇ