Geri Dön

تخريب الآثار التأريخية والبيئية في شمال العراق بين سنة1921-1991

1921- 1991 yıllarında Kuzey Irakın doğal çevre ve tarihî eserlerinin tahribi

  1. Tez No: 480706
  2. Yazar: AHMED MOHAMMED MAWLOOD SYAN
  3. Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. RAHMİ TEKİN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Kamu Yönetimi, Tarih, Public Administration, History
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2017
  8. Dil: Arapça
  9. Üniversite: Yüzüncü Yıl Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 192

Özet

Bu çalışma 1921-1991 yılları arasında Irak devletinin Kuzey Irak bölgesindeki gerçekleştirdiği peş peşe yıkımlar ve işlediği suçların etkisini ele alıyor. Bu dönemde kurulan Irak Devletinin kuruluşundan itibaren Kuzey Irak bölgesi Irak devleti tarafından gerçekleştirilen birçok saldırıya maruz kalmıştır. Bunun sonucu olarak da bölgedeki iktisadi altyapı tamamen bozulmuş ve doğal çevre tahrip olmuştur. Köy ve şehirlerin çoğunu kapsayan yıkım ve barbar askeri saldırılar sebebiyle tarihi mekânlar da bu büyük yıkımlardan nasibi almıştır. Boşaltıp yıkılan bu köylerin halkından büyük bir kesimi tehdit, öldürme ve işkenceye maruz kalmanın yanı sıra toplama kamplarına taşındılar. Irak Devletinin kuruluşundan itibaren ve iktidarı süresince söz konusu bölgede ne ekonomi, ne çevre ne de tarihi yerler huzur ve istikrara kavuşmadı. Başlangıçta arazilerin gaspı sonra askeri saldırılar, talan ve yağmalar, kimyasal bombardıman, köylerin, toprakların, evlerin, bağ ve bahçelerin yakıp yıkılması ve nihayetinde de toprak sahibi yerli halkı kendi vatan ve topraklarından sürmek ve uzaklaştırmak şeklinde süregitti. Kuzey Irak bölgesi gerek coğrafi konumu ve gerekse tarih boyunca var olan siyasi ve ekonomi öneminden dolayı sürekli siyasi ve askeri olaylara sahne olmuştur. Bundan dolayı bu bölge tarihin farklı dönemleri boyunca beraberinde yakım ve yağma getiren saldırı ve çatışmalarla yüz yüze kalmıştır. Yine bu sebepten dolayı merkezi hükümet bölgenin doğasını, ekonomik alt yapısını yok etmek ve bölgedeki halkı ortadan kaldırmak maksadıyla halkı aç bırakma politikasını benimsemiştir. Bunun için bölgenin halkı kendi rızası olmaksızın hayatları sürekli değiştirilerek bir ekonomik soykırımından geçmiştir. Bunun arka palanına bakılınca, (tarihsel, demografik, siyasi ve ekonomik gibi) birçok faktör yatmakta olduğu görülecektir. Şehirlerin gelişmesinde bu faktörlerin büyük etkisi bulunmaktadır. Özellikle bölgedeki siyasi gerilim ve köylerin yakıp yıkılması ve halkının zorla şehir merkezlerine ve kamplara toplatılması esnasında bu faktörlerden siyasi faktörün geçen yüzyılda büyük etkisi olmuştur. Bu çalışma tarih boyunca Irak Hükümetinin Kuzey Irak'a karşı uygulamış olduğu yanlış politikanın sonucu olarak meydana gelen füze saldırıları, savaşlar, yıkım ve sosyal, siyasal ve ekonomi alanları yanı sıra doğa, çevre ve tarihi eserlere de büyük hasarlar veren gerçekleşmiş trajik olayları ortaya koymaktadır. Irak Hükümetlerinin izlemiş oldukları bu yanlış politika sadece tarihin belli dönemlerinde gerçekleşip daha sonra unutulan olaylardan ibaret kalmamıştır. Hala günümüzde bu yanlış siyasetin kötü sonuçlarının etkisi - özellikle yer ve yurtlarından olan Kuzey Irak halkı üzerinde - devam etmektedir. Bu etki gelecekte de sağlık, psikolojik, sosyal, siyasal, çevre ve ekonomi gibi bütün alanlarda devam edeceği görülmektedir. Dünya ve bölge ülkelerinin Irak merkez hükümetinin Kuzey Irak Bölgesinde işlediği bu suçlara karşı suskunluğu bu hükümeti bölgede barbar planlarını uygulamaya teşvik etmiştir. Aynı şekilde gerek Arap milliyetçiliği birliğinin temel prensiplerini sağlamlaştırmak gerekse de bu devletlerin Irak hükümetiyle ticari ve ekonomi bakımından bulunan ortak menfaatlarından dolayı bu devletlerin çoğu ekonomi, siyasi ve askeri olarak Irak hükümetine yardım ve destekte bulunmuşlardır. Bu durumun iki amacı olduğu görülmektedir. Birincisi Irak'taki Arap olmayan azınlıkların oranını azaltmak yoluyla Arap milliyetçiliğini sağlamlaştırmak ikincisi ise köy ve şehirlerin yakıp yıkma yoluyla Merkezi yönetimin bölgedeki hâkimiyetini genişletmektir. Bundan dolayı Irak ordusu Kuzey Irak'ta bulunan oluşum ve varlıklara saldırmaktaydı. Irak hükümeti saldırıları sırasında ganimet anlamındaki“Enfâl”gibi dini kavram ve terimleri kullanarak kendi planlarını din kisvesi altında uygulamaya çalışıyordu. Bunu da Kuzey Iraktaki halkı dini ideoloji ve din kisvesi altında yok etmek için yapıyordu. Bunun yanında Irak ordusu saldırı ve savaşlarında öldürücü hastalıklara yol açan uçak ve top gibi birçok öldürücü silah kullanmaktaydı. Aynı şekilde bu durumun ekonomi, sosyal ve psikolojik açısından birçok olumsuz etkisi oluşmaktaydı. Bölgedeki doğa ve arsaların tahrip olması, kuş ve diğer canlı varlıkların yok olmasındaki temel sebep saldırılarda kullanılan bu silahlardı. Bas rejimi ordu ve savaş yoluyla Kuzey Irak'ı yakıp yıkmak, servetlerini yağmalamak, yerleşik halkını sürmek ve bölgedeki medeniyeti tarumar etmek için var gücüyle çaba gösteriyordu. Ancak Kuzey Irak bölgesi dağlık bir bölgedir. Herhangi bir tehlike oluştuğunda bölgedeki halk mağara ve dağların üzerinde kurdukları kalelere sığınıyorlardı. Böylece mağara ve kaleler onlar için sığınaktı. Savaşlarda tarihi eser ve çevrenin korunmasını gerekliliğini vurgulayan çok sayıda yerel ve uluslararası kanunun bulunmasına rağmen Krallık hükümetleri savaş ve çatışmalar esnasında ne bölgenin doğasını ne de çevreyi önemsememiştir. Bilakis Iraktaki hükümetler Kuzey Iraka yaptıkları askeri operasyonlar sırasında kutsal mekanlar, kaleler ve mağaralar dahil bölgedeki bütün tarihi yerleri yağmalayıp yakıp yıkmışlardır. Oysaki bütün bunlar dünyadaki birçok devletin ekonomilerini canlandırmak ve turistleri kendi ülkelerine çekmek için bu tür tarihi mekânları bir turizm bölgesi olarak değerlendirip önem verdikleri bir dönemde gerçekleşiyordu. Örneğin Türkiye turizm ve tarihi eserleri önemsediğinden ekonomisini geliştirmiştir. Bu tarihi eser ve yerleri görmek için her yıl milyonlarca turist bu ülkeye gitmektedir. Fakat Iraktaki hükümetler kuruluşlarından itibaren siyasi, sosyal ve ekonomik birçok problemler ve girift şartlar altında Kuzey ırak bölgesindeki doğa ve turistik yerleri yakıp yıkmayı kendine hedef belirlemiştir. Bunun yanında aynı anda halkı toplama kamplarına göç ettirilerek köylerin yıkılması ve bu halkın bir kısmının da şehirlere sürülmesi hem bölgenin demografik yapısının bozulmasına sebebiyet verdi hem de bölgede sosyal ve ekonomik bakımından gerek şimdi gerekse gelecekte tehlike arz eden düzensiz şehirlerin gelişmesine neden oldu. Kuzey Irakta artarda işlenen büyük suçların ortaya çıkmasında Arap ırkçılığı ve nasyonalizm fikrinin büyük rolü bulunmaktadır. Arap milliyetçiliği ve ırkçılığı esas alan bas partisinin 1963 yılında iktidara gelmesiyle birlikte bölgede işlenen suçların oranı gittikçe artmıştır. Zaten bu partinin bölgedeki halka karşı nefreti bütün slogan ve fikirlerinde bariz bir şekilde görülmektedir. Bu çalışma daha önce herhangi araştırmacı tarafından müstakil olarak ele alınmayan bir konu üzerindeki perdeyi aralamaktadır. Öyle bir konu ki Irak hükümetlerinin bölgedeki tarihi yerleri ve doğal çevreyi etkileyen siyasetleriyle ilgilidir.“enfâl”(ganimetler) adı verilen kirli operasyonlar, toplu soykırım, bölgenin demografik yapısının değiştirilerek tarumar edilmesi, halkın zorla yerinden edilip tehcire tabi tutulması ve Kuzey Irakta binlerce mayın ekilerek her yerin mayın tarlasına dönüştürülmesi gibi faktörler işte bütün bunların bölgedeki çevreye büyük etkisi olmuştur. Aynı şekilde köylerin yıkılması ve nehir ve kuyu gibi su kaynaklarının da tahrip edilmesi de bu bölgeye gerek çevre gerekse bölgedeki yaşam bakımından büyük zararlar vermiştir. Bu araştırma Irak hükümetlerinin çevre ve doğayı etkileyen siyasetleriyle ilgili yapılan ilk akademi çalışma niteliğindedir. Çalışmamız bir giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında Irak ve Kuzey Irak'ın tarih ve coğrafyası hakkındaki bilgiler konu edinmektedir. Birinci bölümde İngilizlerin desteğiyle Irak hükümetlerinin Kuzey Irak'a karşı yürütülen savaş ve çatışmaların doğurduğu zara ve etkiler işlenmektedir. Ki bu savaşların Süleymaniye, Erbil ve Duhok şehirlerinin doğa ve çevresi üzerine olumsuz sonuçlar olmuştur. Zira bu savaşlar nedeniyle yüzlerce köy yıkılmış, çok sayıda geniş zirai arazi ve vatandaşların tarla ve bahçeleri yakılmış ve yüz binlerce hayvan talan edilmiş ve öldürülmüştür. Ayrıca bu bölümde mağara, kale ve ibadet yerleri gibi havaya uçurma, yıkma ve yağmalamaya maruz kalan tarihi yerler de ele alınmaktadır. Bu yerler 1921-1979 yılları arasındaki savaş ve çatışmalardan dolayı neredeyse tamamen yok olmuştur. Tarihi eser niteliğindeki bütün bu yerler Kuzey Irakta eskiden beri yaşayanbirçok kabilenin oluşturup bize bıraktıkları çok kadim ve değerli yapılardı. İkinci bölümde ise bas partisinin kuruluşu, iktidara gelişi, Saddam Huseyin'in yönetimde kalma süresi, bu dönemde meydana gelen olaylar ve bu olayların çevre ve tarihi yerlere olan olumsuz etkileri gibi konular üzerinde durulacaktır. Bu olaylardan bir tanesi sekiz yıl süren Irak-İran savaşıdır. Bu dönem Kuzey Irak'ın içinden geçtiği en kötü dönemdir. Çünkü bu savaş yüzlerce köy, kasaba ve ilçenin yok olmasına sebep olmuştur. Yine bu dönemde yıkıcı etkisi günümüze kadar devam eden Halepçe'nin de içinde bulunduğu birçok yere yapılan kimyasal saldırılar yanı sıra bölgedeki çok sayıda zirai arazilere mayın ekilmesi ve benzeri durumların da olumsuz etkisi olmuştur. İkinci bölümde üzerinde durulan konulardan bir diğeri de“Enfâl”operasyonları ve bu operasyonların sonucunda yok edilen tarihi ve stratejik yerler ve köylerdir. Bu yaparken söz konusu operasyonların bölgedeki çevre, doğa ve ekonomi üzerindeki etkilerine de değindik. Bu bölümün sonunda ise Saddam Huseyin'in Kuzey Irak bölgesindeki hükmünün dönemi ve 1991 yılında Kuzey Irak halkının bas rejimine karşı ayaklanması sonucunda bas rejiminin kovulmasından sonra bu halk tarafından kurulan yeni yönetim ele alınmıştır. Son olarak, Irak hükümetlerince bölgedeki çevre ve doğaya yönelik gerçekleştirilen yıkım ve yok edilişi araştırırken birçok engel ve zorluklarla karşılaştım. Zira konu hakkındaki kaynakların çoğu özellikle krallık dönemindeki delillerle ilgili kaynaklar, ayaklanma ve inkılaplar nedeniyle yok edildiği için çok azdır. Bundan dolayı kullanılan kaynakların büyük bölümü klasik tarih kaynaklarıdır. Hiçbir bilimsel çalışma belli bazı yöntemler takip edilmeksizin yapılamaz. Bu nedenle biz de çalışmamızda tarihsel ve analitik metodu kullandık. Böylece resmi ve yarı resmi kaynaklar yanı sıra devlet daireleri ve ilgili yerlerden temin ettiğimiz güvenilir kaynaklardan hareketle Irak hükümetlerinin iktidarı boyunca Kuzey Irak'ta meydana gelen trajik olay ve felaketleri analiz etme imkânına sahip olduk. Ayrıca daha fazla bilgiye ulaşmak amacıyla konu hakkında uzman kişilerden istifade etmeye çalıştık.

Özet (Çeviri)

الملخص هذا البحث يتحدث عن تأثير العقوبات والتدميرات المتوالية للحكومة العراقية على الأماكن الأثرية والبيئة في شمال العراق. منذ تأسيس الدولة العراقية في سنة 1921 الى سنة 1991 في هذه الحقبة من الزمن تعرضت شمال العراق الى عدة هجمات من قبل الحكومة العراقية وأدى ذلك الى دمار البنية التحتية للأقتصاد وتدمير البيئة والطبيعة المنطقة وكذلك الحاق اضرار جسيمة للأماكن التأريخية بسبب القصف والهجمات العسكرية الوحشية الحقت الدمار لأغلب المناطق السكنية من القرى والمدن وقسم كبير من اهالي هذه القرى كانوا فلاحين نقلوا الى مجمعات قسرية بجانب التعذيب والقتل والترويع. منذ تأسيس الدولة العراقية وخلال فترة حكمها لم تنعم الأماكن التأريخية ولا البيئة ولا الأقتصاد بالأستقرار والسلام، في البداية اغتصاب الأراضي ثم الهجمات العسكرية والأنفال والقصف الكيميائي وهدم وحرق القرى والأراضي والبساتين والغابات وابعاد الأهالي عن المناطق التي ينتمون اليها. الموقع الجغرافي لشمال العراق وأهمية المنطقة طوال التأريخ كانت مسرح الأحداث السياسية والعسكرية، وذلك لأهميتها الاقتصادية والسياسية، وكانت تواجه الصراعات المستمرة خلال فترات التأريخية المختلفة تعرضت للدمار والأغتصاب. من اجل ذلك كانت الحكومة المركزية تحاول دائماً تجويع الأهالي من اجل هلاكهم وكذلك تدمير الأقتصاد وبيئة المنطقة في شمال العراق تعرضت اهالي هذه المنطقة لابادة اقتصادية، تغيرت حياتهم من حالة الى حالة ليس برضاهم، وذلك بسبب العوامل ( التأريخية، الديموغرافية، الأقتصادية، السياسية) وكانت لهم تأثير كبير في توسيع المدن بالأخص العامل السياسي في القرن الماضي كانت لها دور كبير في زيادة عددالسكان وتوسعة المدن بشكل غير طبيعي، خاصة عند التوتر السياسي في المنطقة والهجمات على القرى وهدمها ونقل السكان الى مجمعات ومراكز المدن. هذا البحث تظهر الأحداث ونكبات والسياسة الخاطئة للحكومات العراقية المتوالية تجاه شمال العراق على مر التأريخ من القصف المدفعي والحروب والتخريب وسياسة الأنفال والابادة الجماعية كانت لها اضرار كثيرة ليس فقط من الناحية الأقتصادية والاجتماعية والسياسية بل ادى الى اضرار كبيرة بالطبيعة والبيئة والأماكن الأثرية، وهذه السياسة الخاطئة للحكومات العراقية ليس مجرد احداث تأريخية مرت عليها بل هي عبارة عن مجموعة نواتج طويلة المدى ولها تأثير كلي على شخصية الأفراد في شمال العراق حيث تركوا مواطنهم وهذه كانت لها تاثير سلببي حتى يومنا هذا وكذلك في المستقبل على حياة الأنسان في المنطقة من كل النواحي البيئة و الأقتصادية والأجتماعية والنفسية والصحية...الخ، حيث جميعها تجعل مفاهيم الحياة والآستقرار في وضع خطر. صمت الدول الأقليمية والعالمية امام الجرائم التي حدثت في شمال العراق جعلت من الحكومة المركزية ان تنفذ جميع مخططاته الوحشية في هذه المنطقة، وكذلك مساندة قسم من هذه الدول للحكومة العراقية من الناحية السياسية والعسكرية والأقتصادية لتنفيذ جرائمها وذلك بسبب المصالح المشتركة بين هذه الدول مع العراق من الناحية التجارية والاقتصادية وكذلك من اجل ترسيخ مباديء وحدة الاراضي العربية ومحافظة امن العراق ساعد هذه الدول العراق مساعدة تامة، وهذا كان له غايتين: اولاً من اجل تقليل نسبة القوميات الأخرى غير العرب وكانت محاولة لتوحيد القومية العراقية، ثانياً لهدم القرى والمدن لتوسيع هيمنة السلطة المركزية. لذلك كانت هجمات الجيش العراقي على شمال العراق كانت غير طبيعية، وكانت حرباً عاماً ضد كل المكونات في المنطقة. الحكومة العراقية كانت تحاول تنفيذ مخططاتها خلف ستارة الدين كانت تستعمل المفاهيم ومصطلحات الدين الاسلامي عند هجماته مثل كلمة (الأنفال) وذلك لابادة المواطنين في شمال العراق وذلك تحت غطاء الدين والأيدولوجية الدينية، استعمل الجيش العراقي عدة اسلحة فتاكة في حروبها كالمدفعية وطائرات مما ادى الى انتشار امراض فتاكة، وكذلك كانت لها تاثيرات مزمنة من الناحية النفسية والاجتماعية ولاقتصادية. وكانت هذه الأسلحة سبباً لأبادة الحيوانات والطيور في هذه المنطقة وكذلك تخريب الأراضي وطبيعتها. نظام البعث كان يحاول تخريب شمال العراق من خلال الجيش وكذلك من اجل تشريد سكانها وسلب الثروات وتدمير البيئة والحضارة فيها. شمال العراق لها طبيعة جبلية، سكان المنطقة منذ القدم عندما يواجهون اي مشكلة كانوا يلجأون الى الكهوف وكذلك الى القلاع التي بنوها على الجبال، وكانت هذه الكهوف والقلاع ملجأً لهم. الحكومات الملكية عند الحروب والصراعات ماكانت تهتم بالبيئة ولا بطبيعةالمنطقة والأماكن الاثرية بالرغم من وجود عدة قوانين دولية ومحلية تؤكد بضرورة الحفاظ على البيئة والأماكن الأثرية عند الحروب لكن الحكومات المتوالية في العراق عند هجمات العسكرية في شمال العراق نهبوا الأماكن الأثرية منها القلاع والكهوف والأماكن المقدسة...الخ. وتدميرهم وتفجيرهم في حين ترى ان معظم العالم يهتمون بالبيئة والأماكن التأريخية وذلك لكي تكون كمنطقة سياحية جميلة جذابة للسياح والمواطنين وجذبهم الى بلادهم , دولة مثل تركيا بسبب اهتماماتها بالسياحة والمناطق الاثرية استطاعت ان تتقدم اقتصادها. كل سنة ملاين من السياح من خارج البلد يتوجهون اليها وذلك بهدف رؤية المناطق الأثرية والسياحية. لكن الحكومات العراق منذ تأسيسها كانت تحاول تدمير المناطق الاثرية والسياحية والبيئة للمنطقة. للبلد مثل عراق عند نشأتها كانت تحت ظروف معقدة وكانت لها مشاكل اقتصادية واجتماعية وسياسية...الخ. وفي نفس الوقت تدمير القرى وترحيل اهاليها الى مجمعات قسرية وترحيل قسم منهم الى مراكز المدن مما ادى الى تنمية غير منظمة للمدن حيث اصبح موضع الخطر في الوقت الحالي وفي المستقبل للمنطقة من الناحية الأقتصادية والأجتماعية والديموغرافية المواطنين. الفكرة الناسيوناليزمية والتميز العنصري العربي كانت لها دور كبير للجرائم المتوالية في شمال العراق وفي نفس الوقت تولى حزب البعث السلطة في سنة 1963 ازدادت الجرائم في شمال العراق. الجرائم التي نفذت في المنطقة كانت ناتجة من ايدولوجية ومباديء حزب البعث. وكانت واضحة في جميع شعارات وافكار هذا الحزب منذ توليه السلطة في العراق. هذا البحث تحاول ازالة الستار على جانب حيث لم يخصص لها قلم وافكار اي باحث. الجانب الذي يرى نفسه في تأثير سياسة الحكومات العراقية على البيئة والمناطق الأثرية. هذه السياسات والسلوك كانت لها صلة بالجغرافيا والبيئة والعادات للناس العاديين وليس اصحاب السلطة. الانفال والابادة الجماعية وتدمير الديموغرافيا للمنطقة وترحيل اهالي هذه المنطقة وزرع الألاف من الألغامات في شمال العراق كانت لها تأثير كبير على بيئة المنطقة وكذلك تدمير القرى كانت لها سبب كبير لتوسيع المدن من غير تخطيط. وكذلك تخريب مصادر المياه والينابيع والأنهار والحدائق، لذلك يجب تقيم الأضرار التي لحقت بالبيئة والحياة في هذه المنطقة وكذلك توضيح السياسة التي اتبعها تجاه مكونات البلد كم هي سياسة بشعة. هذا البحث هي اول بحث اكاديمي حول تأثير سياسة الحكومة العراقية على البيئة والطبيعة والأماكن الأثرية املاً ان تكون بداية لبحوث اخرى في هذا المجال، البحث تتكون من مقدمة وثلاث فصل، المقدمة تتحدث عن الجغرافيا والتاريخ لدولة العراق وشمال العراق لأن لها مناخ وبيئة وتأريخ وتكوين مختلف. دولة العراق تأسس في سنة 1921 بعد حرب العالمية الأولى، لكن شمال العراق في 11-اذار-1974 اعترفت بها كمنطقة للحكم الذاتي ضمن العراق. الفصل الأول يتحدث عن التأثير والأضرار التي حدثت نتيجة الحروب والصراعات العسكرية من قبل الحكومات العراقية بمساندة الأنجليز ضد شمال العراق، وهذا كان له اثار سلبية على البيئة و طبيعة المدن اربيل، دهوك، سليمانية، وتأثيرها على جانب السياسية والخدمية و الاقتصادية، لأن بسببها هدمت مئات القرى وحرقت مساحة شاسعة من الأراضي الزراعية وبساتين المواطنين والاف من المواشي سلبت وقتلت. ثم يتحدث عن الأثار التأريخية مابين سنوات 1921-1958 التي تعرضت للتفجير والحرق والسلب مثل القلاع واماكن العبادة والكهوف وعدة اماكن التي بسبب الحروب والصراعات تعرضت للدمار. شمال العراق كان تعيش منها عدة قبائل ومجموعات وتأسست فيهم مكونات منذ القدم. لذلك تخلفت وراءهم اثار قيمة وعريقة. الفصل الثاني من البحث يتحدث عن فترة ثلاث حكومات العراقية في عهد الجمهورى من سنة 1958-1979 والانقلابات العسكرية وتاثيرها وسياساتها في شمال العراق والتأثيراتها على البيئة والأماكن الاثرية في هذا البلد، وتدمير اماكن الاثرية و البيئة في هذه الفترة. الفصل الثالث من البحث يتحدث عن تأسيس حزب البعث وتوليها الحكم وفترة ولاية صدام حسين، والأحداث التي حدثت في هذه الفترة وتأثيراتها السلبية على البيئة والأثار منها حرب عراق- ايران التي دامت ثمانية سنوات التي كانت اسوء فترة تمربها شمال العراق لأن هذا الحرب ادى الى دمار عدد كبير من القرى والنواحي والأقضية وكذلك كانت لها تأثير سلبي على بيئة المنطقة بشكل عام. في هذه الفترة اكثر اراضي الزراعية في المنطقة زرعت فيها الألغام، وكذلك القصف الكيميائي على عدة المناطق منها حلبجة التي تركت تأثير مدمر الى يومنا هذا. ثم تتحدث عن عمليات الأنفال وتدمير القرى والأماكن التاريخية وكذلك الأماكن الأستراتيجية، وكذلك يتحدث عن تأثير الانفال على الناحية الأقتصادية والبيئة وطبيعة المنطقة، في الأخير تتحدث عن فترة حكم صدام حسين في شمال العراق وانتفاضة سنة 1991 حيث طردت اجهزة نظام البعث في شمال العراق وتأسيس نظام جديد من قبل المواطنين في شمال العراق والتي تحدثت عنها في البحث. في البحث عن الدمار التي حدثت للبيئة والطبيعة بيد حكومات العراقية تعرضت للعقبات والصعوبات وذلك لقلة الكتب والمصادر عن البيئة والأثار لذلك اغلب المصادر التي تستعمل هي مصادر تاريخية والسياسية قديمة. وكذلك قلة الأدلة الضرورية لمعرفة التفاصيل بالأخص الأدلة في الفترة الملكية وكذلك قلة البحوث في هذا المجال وذلك ل بسبب الانتفاضات والأنقلابات تعرضت هذه الأدلة الى الأبادة لذلك اخترنا هذا العنوان لبحثنا لكي نوضح الأثار السلبية والتدميرية للحروب على البيئة وطبيعة شمال العراق من قبل الحكومات العراقية. لايمكن اجراء اي بحث علمي من غير اتباع عدة طرق لذلك في هذا البحث تستعمل طريقة المتابعة والتحليل للأحداث والنكبات التي حدثت في شمال العراق في فترة حكم الحكومات العراقية. حسب الطرق المذكور البحث اجريت بهذه الطريقة:- جمع معلومات عن طريق مصادر موثوقة من دوائر واجهزة المتعلقة وعن الاعتماد على مصادر رسمية وشبه رسمية عدا متابعة الباحث مع اشخاص لهم خبرة في هذا المجال لهدف معرفة معلومات منهم وكذلك تحديد الفترة الزمنية مابين 1921-1991 للبحث. من اجل معرفة جزء من الأضرار التي حدثت للبيئة وألأماكن القديمة وألأثار أعتبر هذا الموضوع مهماً وذلك لازالة الستار عن جانب من السياسة السلبية للحكومة المركزية تجاه الجغرافيا والبيئة والتراث للأهالي في شمال العراق لذلك نقدم البحث بعنوان (دمار البيئة والأثار التأريخية في شمال العراق مابين سنوات 1921-1991).

Benzer Tezler

  1. الحياة العلمية في نابلس خلال العصر المملوكي( 648_923 هجري/ 1250_1517 ميلادي).

    Mamlükler döneminde (648-923 / 1250-1517) Nablus'ta bilimsel hayat / Scientific life in Nablus during the Mamluk era (648-923 / 1250-1517)

    MUHAMMED ALJASEM

    Yüksek Lisans

    Arapça

    Arapça

    2024

    Eğitim ve ÖğretimMardin Artuklu Üniversitesi

    Kudüs ve Filistin Çalışmaları Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ RACHID CHIKHOU

  2. ' تعليقات الشيخ إسماعيل بن محمد الجديدي الكردي (ت. 1389هـ) على تفسير مدارك التنزيل للإمام النسفي من سورة المائدة إلى نهاية سورة الأنعام (دراسة وتحقيقاً)

    Şeyh İsmail b. Muhammed el-Cedîdî el-Kürdî'nin (ö. 1389) İmam Nesefî'nin Medârikü't-Tenzîl'ine ta'likleri -Mâide'den En'âm Suresi'nin sonuna kadar (Dirase ve tahkîk) / Comments of Sheikh Ismail bin Muhammad al-Jadidi al-Kurdi (d. 1389 AH) on the interpretation of 'Madarik Altanzil' of Imam al-Nasafi from Sūrat al-Māʾida to the end of Sūrat al-Anʿām (Study and investigation)

    FAISAL FADHIL RASHO

    Yüksek Lisans

    Arapça

    Arapça

    2024

    DinTokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ FAYSAL ARPAGUŞ

  3. المقاصد الجزائية وأثرها في االاستدلال الفقهيدراسة تأصيلية تطبيقية

    Mekasıdı cüz'iyye ve fıkhi çıkarımlarda etkisi usül ve uygulamalı bir çalışma

    VASFİ ABUZİD

    Doktora

    Arapça

    Arapça

    2011

    DinKeio University

    İslam Hukuku Ana Bilim Dalı

    البروفيسور. دكتور. MUHAMMED QASİM AL-MANSİ

  4. الصحابي ثوبان بن بجدد(ت 54 ه/ 674 م) حياته و مرواياته

    Sahabeden Sevbân Bücdüd'ün (Ö.54/674) hayatı ve rivayetleri / The life and narrations of the companion Thawban b. Bujdud (D.54/674)

    FAISAL SHAKER MUDHAHHEE ALHARDANEE

    Yüksek Lisans

    Arapça

    Arapça

    2021

    DinÇankırı Karatekin Üniversitesi

    Temel Bilimler Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ HİKMETULLAH ERTAŞ

  5. -كتاب إصلاح غلط المحدثين- دراسة لغوية

    Ebu Süleyman el-Hattabi'nin Kitabu'l-Islah Ğalad el-Muhaddisin İsimli Eserinin Dil Açısından Değerlendirilmesi-Linguistic Evaluation of Abu Suleiman al-Hattabi's Book Titled Kitabu'l-Islah Ghalad al-Muhaddisin

    AHMED ELCASİM

    Yüksek Lisans

    Arapça

    Arapça

    2022

    DilbilimSüleyman Demirel Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET KASAP