-كتاب إصلاح غلط المحدثين- دراسة لغوية
Ebu Süleyman el-Hattabi'nin Kitabu'l-Islah Ğalad el-Muhaddisin İsimli Eserinin Dil Açısından Değerlendirilmesi-Linguistic Evaluation of Abu Suleiman al-Hattabi's Book Titled Kitabu'l-Islah Ghalad al-Muhaddisin
- Tez No: 717146
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET KASAP
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Arap Dili, Dilde Hata, Hadisi Nebevî, Hattâbî, Hadisçilerin Hatalarının Islahı, Arabic Language, Mistake in Llanguage, Prophetic Tradiion, Al-Khattabi, Islah Ghalat Almuhaddethin
- Yıl: 2022
- Dil: Arapça
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 133
Özet
الملخص يتناول البحث دراسة كتاب“إصلاح غلط المحدثين”للإمام الخطابي (ت 388 هـ)، وقد جمع فيه الأحاديث التي يلحن فيها المحدثون ويحرفونها عن وجهها الصحيح، ويخطئون فيها لغويًّا، ومن ثم قام بتصويبها لهم وذكر الوجه الصحيح فيها. وهذه الأحاديث فيها الصحيح والضعيف والموضوع، وبعضها من الآثار الموقوفة على الصحابة أو التابعين. والأخطاء التي ذكرها الخطابي متنوعة، فمنها التصحيف واختلاف النسخ، ومنها ما هو لحن جلي، ومنها ما له أكثر من وجه في اللغة، ومنها ما هو من باب اللغات المسموعة عند العرب وغير ذلك. وقد قمت بدراسة الأحاديث دراسة حديثية من خلال تخريج الأحاديث من مظانها في كتب الحديث المعتمدة والحكم عليها، والاقتصار على الأحاديث الصحيحة فقط، واستبعدت الأحاديث التي لم تصح عن النبي صلى الله عليه وسلم. وكذلك فإن كثيرًا من الأوجه اللغوية التي ينتقدها الخطابي نجد أننا لم نقف عليها في كتب السنة المعتمدة، بل نجد الوجه الصحيح الذي يذكره الخطابي. والأحاديث الصحيحة التي قمت بدراستها نجد أنها تقسم إلى قسمين: فمنها الأحاديث التي لم أقف إلا على الوجه الصحيح فيها، فكثيرًا ما يذكر الخطابي أكثر من وجه لغوي في الحديث، ويذكر الوجه الصواب فيه، ولكن عند التخريج نجد أن الوجه الصحيح هو المعتمد في كتب السنة، والوجه الضعيف لم نقف عليه في أي من كتب السنة المعتمدة. وهنالك الأحاديث التي لها أكثر من وجه لغوي ذكرهما الخطابي، ونجد كلا الوجهين في كتب السنة المعتمدة. وخلُص هذا البحث إلى أن دقة العلماء في نقل الحديث كان له أثر كبير في ضبط النص الحديثي، وهو ما يُفسِّر لنا أن كثيرًا من الألفاظ التي نبَّه عليها الخطابي لم أقف عليها. وكذلك فإني وجدت أن ترجيحات الخطابي رحمه الله هي في الغالب الأوجه التي يرجحها أهل الحديث وهي المعتمدة في كتب السنة. بل إنه في كثير من الأحيان نجد أن اختيارات الخطابي مرجوحة، والأوجه التي يذكرها هي في الغالب لها أوجه معتبرة في اللغة، ولذا نراه أحيانًا يذكر الوجهين للفظ ولا يرجح بينهما. ويظهر أن سبب تعدد الوجه اللغوي للفظ بأكثر من وجه هو في الغالب من قبل الرواة، وكثيرًا من هذه الأوجه لها ما يوافقها في اللغة، ولا تخالف قواعدها. ولكن الشيء الثابت أن هذه الأوجه صحيحة لغويًّا، وكل وجه فيها لا يخالف المقصود العام من الحديث. الكلمات المفتاحية: اللغة العربية، اللحن في اللغة، الحديث النبوي، الخطابي، إصلاح غلط المحدثين. Araştırma, İmam Hattâbî'nin (ö.388)“Islâh-ı galâti'l- muhaddisîn”adlı eserini incelemektedir. Hattâbî, bu eserinde, muhaddislerin manasında hataya düştükleri, doğru anlamından çıkararak tahrif ettikleri ve lügat hataları yaptıkları hadisleri toplamıştır. Sonra bu hataları düzletmiş ve doğru olan kullanımı zikretmiştir. Zikredilen hadislerden bazıları sahih, bazıları zayıf, bazıları da mevzu hadislerdir. Diğer bazıları ise Sahabe ve Tabiîne dayandırılan hadislerdir. Hattâbî'nin zikrettiği hatalar çok ve çeşitlidir. Bunlardan bazıları kelimelerdeki tashifler, bazıları yazma nüsha farkları, bazıları dilsel yönden birden fazla anlama ihtimali olan kelimelerdir. Diğer bazıları ise Araplarca bilinen ve duyulan lügatler vb. türündendir. Söz konusu hadisleri, mutemet hadis kitaplarından tahriç edip hükümleriyle beraber sadece sahih hadislerle sınırlayarak modern bir çalışmayla inceledim. Allah Resulü'ne isnadı sahih olmayan hadisleri çalışma kapsamına almadım. Hattabî'nin eleştirdiği birçok dilsel hatalara mutemet hadis kitaplarında rastlayamadık. Daha ziyade eserinde zikretmiş olduğu doğru yönleri bulabildik. İncelemiş olduğum sahih hadislerin iki kısma ayrıldığını görüyoruz: Bunlardan bazıları, sadece doğru yön üzerine kullanıldığına vakıf olduğum hadislerdir. Çoğunlukla Hattâbî hadiste birden fazla dil yönünden bahseder ve ardından doğru olan yönü zikreder. Ancak yaptığımız tahriç neticesinde doğru olan anlamın, hadis kitaplarında mutemet kabul edilen kullanım olduğunu görüyoruz. Zayıf olarak değerlendirilen kullanımlara ise hiçbir mutemet hadis kaynaklarında rastlayamadık. Bunun yanı sıra, Hattâbî'nin kendisi için birden fazla dilsel yön zikrettiği hadisler vardır ki, sahih hadis kaynaklarında bunlardan iki kullanıma rastlamaktayız. Bu araştırma, alimlerin hadis aktarmadaki dikkatinin, hadis metninin doğru anlaşılması ve zapt edilmesi hususunda önemli bir etkiye sahip olduğu sonucuna varmıştır. Bu da bize Hattâbî'nin dikkat çektiği birçok kelimeye vakıf olamadığımız gerçeğini açıklamaktadır. Ayrıca, Hattâbî'nin tercih ettiği yönlerin, genellikle hadis alimlerinin tercih ettiği ve mutemet hadis kaynaklarında da tercih edilen yönler olduğunu gördük. Öyle ki, birçok durumda Hattâbî'nin seçimlerinin tercih edilmeyen seçimler olduğunu görüyoruz. Onun zikrettiği kullanımların çoğu genellikle dilde yeri olan kullanımlardır. Bu yüzden bazen sadece kelimenin iki yönünden bahsedip herhangi bir tercihte bulunmadığına şahit oluyoruz. Öyle anlaşılmaktadır ki, bir kelimenin birden fazla yönünün olmasının sebebi, genellikle ravilerden kaynaklanmaktadır. Ve bu yönlerin birçoğunun dilde yeri olup dilin kaide ve kurallarına ters düşmediği görülmektedir. Ancak kesin olan şu ki, bu yönlerin her birinin doğru olduğu ve hadisin genel amacıyla çelişmediğidir.
Özet (Çeviri)
This research deals with the study of the book“Islah Ghalat Almuhaddethin”by Imam Al-Khattabi (d. 388 AH), in which he mentioned hadiths which the Muhaddiths made mistake in them and distorted them from their correct aspect, and made linguistic errors in them, and then he corrected them for them and mentioned the correct aspect in them. These traditions includes authentic tradition, weak tradition, and fabricated tradition, and some of them are Discontinued traditions to the Companions or followers. The errors mentioned by Al-Khattabi are varied, some of them are Tashif and differences in abrogation, some of which are a clear mistake, some of which have more than one aspect in the language, and some of them are in speaking languages spoken by the Arabs and so on. I have studied the hadiths as a traditions study by the verification of hadiths in the approved hadith books and judging them, and limiting them to the authentic hadiths only, and excluding the fabricated hadiths or hadiths that were not authenticated from the Prophet, may God bless him and grant him peace. Likewise, many of the linguistic aspects that Al-Khattabi criticizes, we did not find them in the approved books of the Sunnah, but rather I found the correct aspect mentioned by Al-Khattabi. And the authentic hadiths that I have studied, they are divided into two parts: Those are the hadiths that I did not find except the correct aspect of them. Al-Khatabi often mentions more than one linguistic aspect to the hadith, and mentions the correct aspect in it, but upon the verification of this hadith I found that the correct aspect is in the approved books of the Sunnah, and the weak aspect we did not find it in any of the books of the Sunnah. There are hadiths that have more than one linguistic aspect mentioned by al-Khattabi, and I found both aspects in the approved books of the Sunnah. This research concluded that the accuracy of the scholars in transmitting hadith had a significant impact on controlling the hadith text, which explains to us that many of the words that al-Khatabi drew attention to, I did not find them. Likewise, I found that al-Khattabi's preferences, may God have mercy on him, are mostly the aspects favored by the scholars of hadith, and they are approved in the books of the Sunnah. In fact, we often find that al-Khattabi's choices are more favored, and the aspects that he mentions are mostly significant aspects in the language, and therefore we sometimes see him mentioning the two aspects of the word and not preferring between them. It appears that the reason for the multiplicity of linguistic aspects of the term in more than one way is mostly on the part of the narrators, and many of these aspects have what they agree with in the language, and do not violate its rules. But the firm thing is that these aspects are linguistically correct, and each aspect of them does not contradict the general intent of the hadith.
Benzer Tezler
- مفهوم الإصلاح في القرآن الكريم دراسة دلالية تحليلية
Kur'an'da 'Islah' kavramının semantik analizi / Semantic analysis of the concept 'Islah' (rehabilitation) in the Qur'an
ÖMER ABDURRAHMAN
Yüksek Lisans
Arapça
2022
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİDAYET AYDAR
- منهج فخر الدين الرَّازي في إصلاح الفرد والأُسرة والمجتمع من خلال تفسيره مفاتيح الغيب
Fahreddin er-Razi'nin gaybın anahtarlarını yorumlayarak bireyi, aileyi ve toplumu reforme etme yaklaşımı
HASAN ALI HAYYAWI HASHMAWI
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULSALAM YOUSUF ESSA AL-YACOUB
- الاتفاقيات السريةعلى الإسلام من بداية الإسلامإلى نهاية الدولة العباسية
İslâm'ın başlangıcından Abbâsî Devleti'nin sonuna kadar İslâm'a karşı gizli ittifaklar
KHAZZAL KHATTAB ABDULLAH
Yüksek Lisans
Arapça
2021
DinBolu Abant İzzet Baysal Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL CERAN
- ملا أحمد فائز البرزنجي وآراؤه الكلامية-يوم الاخر نموذجاً-
Molla Ahmed Fâiz el-Berzencî ve kelâmî görüşleri-Ahiret Günü örneği / Molla Ahmed Fâiz -Berzenci and theological views the Hereafter Day's example
GHARIB AHMED MUSTAFA
Yüksek Lisans
Arapça
2020
DinVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ METİN YILDIZ
- الآلات المستعملة فی الصید و الذبح و وصفه فی الفقه الإسلامي
İslam hukukunda avcılık ve hayvan kesiminde kullanılan aletler
FARIS AHMED NABEE NABEE
Yüksek Lisans
Arapça
2021
DinKarabük ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FAHRETTİN ATAR
- مفهوم أصالة الخيرية في نصوص القرآن(دراسة تفسيرية موضوعية)
Kur'an nasslarında hayırlı olma özgünlüğü kavramı-konulu tefsir araştırması
JASIM MOHAMMED SALLAL SALLAL
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ Abdulsalam Yousuf Essa AL-YAGOOB