Nasreddin Hoca fıkralarının zaman kavramı açısından incelenmesi
Examination of Nasreddin Hodja anecdotes in terms of time concept
- Tez No: 482244
- Danışmanlar: PROF. DR. ABDULKADİR EMEKSİZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Fıkra, zaman belirleyicisi, Nasreddin Hoca, anakroni, kronoloji, senkroni, diyakroni, Anecdote, time designator, Nasreddin Hodja, anachrony, chronology, synchrony, diachrony
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 344
Özet
“Zaman”, eski çağlardan bu yana insanoğlunu yakından ilgilendiren, bu sebeple de üzerinde çokça tartışılan bir kavram olmuştur. Birey ve toplumların yaşayış biçimi zamana göre şekil almış; bu durumun etkileri toplumların kültür yapısına, sanat eserlerine ve edebiyatına yansımıştır. Sözlü folklor ürünlerinden biri olan fıkralar ve Türk fıkraları içinde ayrı bir yeri olan Nasreddin Hoca fıkraları da“zaman”içerisinde anlatıcı ve bağlam gibi birtakım etmenlere bağlı olarak değişime maruz kalabilmiştir. Bu çalışmada adına bağlanan fıkraların Nasreddin Hoca'ya ait olup olmadığı tartışmaları bir kenara bırakılarak, fıkralarda yer alan“zaman belirleyicileri”nden hareketle“zaman”ın Nasreddin Hoca genel fıkra tipine ve Nasreddin Hoca adına bağlanan fıkralara nasıl şekil verdiği konusuna dikkat çekilmiştir. Bu doğrultuda, örnek olarak seçilen fıkralar ve çeşitlemeleri, Nasreddin Hoca'nın yaşadığı dönem olarak kabul edilen 13. yüzyılın özellikleri dikkate alınarak çeşitli yöntem ve bakış açılarıyla tetkik edilmiştir. Fıkralardaki tarih yanılgıları, zaman kavramına bağlı olarak geliştirilen kronolojik ve anakronik bakış açılarıyla tespit edilmeye çalışılmış; birbirinin çeşitlemesi olarak kabul edilen ve farklı kültür ortamlarında yer alan fıkra örnekleri, senkronik (eş zamanlı) ve diyakronik (art zamanlı) yöntemlerle ele alınmıştır. Tüm bu incelemeler sonucunda 13. yüzyıldan bu yana sözlü, yazılı ve elektronik ortamda varlık bulan Nasreddin Hoca fıkralarının zamana uyarlanma/güncellenme sayesinde canlılığını koruduğu ve bu durumun Nasreddin Hoca'nın“genel fıkra tipi”olmasının doğal bir sonucu ve göstergesi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu noktadan hareketle, fıkra tiplerine dayalı olarak yapılan fıkra tasnif ve tahlillerinde zaman belirleyicilerinin dikkate alınması gerektiği kanaatine varılmıştır.
Özet (Çeviri)
“Time”has been a concept that closely concerning human beings since ancient times, and for this reason, it has been very controversial issue. The way of individual and social lifestyle has changed with the influence of time, and influence of this situation has reflected to the culture of society, art works and literature. Nasreddin Hodja anecdotes, which have a distinct place in the Turkish anecdotes, has been exposed to the change dependent on factors such as narrator and the context in the course of“time”. In this study, how Nasreddin Hodja related anecdotes have been affected by the time designators in the anecdotes, is adressed regardless of the debate whether these anecdotes really belong to Nasreddin Hodja or not. For this purpose, varieties of selected examples of anecdotes have been systematically examined by using various methods and point of view with regarding to the 13. Century features, which is considered the period of Nasreddin Hodja's life. Anochracy in anecdotes has been tried to determine anachronistic and chronologic methods, which have been developed dependent on the time concept; anecdote samples that emerged at different periods and considered to be divergent of each other, have been examined in diachronic and synchronic methods. As a result of all these examinations, it has been concluded that anecdotes of Nasreddin Hodja, existed in verbal, written and electronic environment since the 13th century, have been kept alive thanks to the adaptation/updating to the time, and this situation is a natural result of being“a generic anecdote character”for Nasreddin Hodja. From this point of view, it has been also concluded that time designators should be taken into consideration in classification and examination of the anecdotes, based on anecdote characters.
Benzer Tezler
- Nasreddin Hoca fıkralarının eğitim yönünden değerlendirilmesi
Nasreddin Hodja's jokes' evaluation from the point of education
HAKAN DEDEBAĞI
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Eğitim ve ÖğretimDicle ÜniversitesiEğitim Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BAYRAM AŞILIOĞLU
- Bulgar fıkra tipleri ile Türk fıkra tiplerinin karşılaştırılması üzerine bir inceleme: Kurnaz Petır (Hitır Petır) ve Nasreddin Hoca örneği
A study on comparison of Bulgarian anecdote types and turkish anecdote types: The Case of Kurnaz Petir (Hitir Petir) and Nasreddin Hodja
MÜGE ATAKAN
Doktora
Türkçe
2023
Batı Dilleri ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiBalkan Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ LEVENT DOĞAN
- Türk sineması ve televizyon dizilerinde Nasreddin Hoca
Nasreddin Hodja in Turkish cinema and television series
AYDIN GÖKTAŞ
Doktora
Türkçe
2023
Radyo-TelevizyonSelçuk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİNAN GÖNEN
- Yabancılara Türkçe öğretiminde Nasrettin Hoca fıkralarının orta Türkçe (B1-B2) seviyelerinde kullanılması
Using Nasrettin Hoca questions in teaching Turkish to foreigners at intermediate Turkish (B1-B2) levels
ŞERİFE AKSU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıKaramanoğlu Mehmetbey ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KEMAL GÖZ
- Ependi Şorta Sözler, Yomaklar Nasreddin Hoca Fıkraları adlı eserde geçen fiillerde kılınış ve görünüş
Aktionsart and aspect of verb in the work titled Ependi Şorta Sözler Yomaklar, Nasreddin Hoca Fıkraları
ÇAĞRI TUNCA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DilbilimTrakya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ LEVENT DOĞAN