Geri Dön

Osmanlı Devleti'nde ilk Gureba hastaneleri

The first Gureba hospitals in the Ottoman State

  1. Tez No: 494052
  2. Yazar: SEÇİL MURSAL
  3. Danışmanlar: PROF. DR. SARPER YILMAZ
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Hastaneler, Sağlık Kurumları Yönetimi, Tarih, Hospitals, Health Care Management, History
  6. Anahtar Kelimeler: Gureba hastanesi, Edirnekapı Gureba Hastanesi, Bezmi Alem Vakıf Gureba Hastanesi, Mekke Gureba Hastanesi, Gureba Hospital, Edirnekapı Gureba Hospital, Bezm-i Alem Gureba Hospital, Mekke Gureba Hospital
  7. Yıl: 2017
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Cumhuriyet Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Sağlık Kurumları Yöneticiliği Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Sağlık Kurumları Yönetimi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 97

Özet

Osmanlı İmparatorluğu'nda 19. Yüzyıl'ın ortalarına doğru ortaya çıkan aktif modernleşme süreci, mevcut sağlık sisteminin gelişmesine de ciddi bir ivme kazandırmıştır. 19. Yüzyılın başlarında kendini gösteren salgın hastalıklar, savaşlarla birlikte hastanelere olan gereksimini arttırmıştı. Bu ihtiyaç doğrultusunda, ilk gelişmelerin askeri hastanelerde görüldüğü açıktır. Sivil hastanelerin açılması ve kurumsallaşması ise daha ilerideki yıllarda olmuştur. Bu şekilde açılan hastaneler“Gureba Hastahanesi”ismi altında açılmıştır. Bunların ilki, aynı zamanda hastane adı altında açılan ilk sivil yataklı sağlıklı kurumu olan Edirnekapı Gureba Hastanesi'dir. İlk gureba adını taşıyan hastane de budur. Bu hastanenin kapsamlı bir planlama ile kurulmadığı anlaşılmaktadır. Yatak kapasitesi sınırlı olup kısa bir süre hizmet vermiştir. Osmanlı Devletinde kurulan ikinci gureba hastanesinin Bezm-i Alem Vakıf Gureba Hastanesi olduğu genel kabul görmektedir. Bu hastane gureba hastaneleri arasında hala aynı isimle hizmet vermeye devam eden tek hastanedir. Bu hastane, hakkında en fazla bilgi ve belgeye sahip olduğumuz, üzerinde en fazla yayın yapılmış olan bir hastane olup geleneksel sağlık kurumlarından modern hastanelere geçiş aşamalarına tanıklık yapmış müstesna bir sağlık kurumudur. Bunu takiben imparatorluğun her tarafında gureba hastanelerinin açıldığı görülmektedir. Bununla birlikte bu hastanelere ilişkin çalışmalar oldukça azdır. Bu ilk iki gureba hastanesini takiben tarihi tam olarak belirlenememekle beraber Mekke'de bir gureba hastanesinin faaliyete geçtiği bilinmektedir. Burada ilk iki gureba hastanesine ilişkin bilgiler gözden geçirildikten sonra Mekke Gureba Hastanesi üzerinde yoğunlaşılarak, arşiv belgeleri ışığında hastanenin kuruluşu, çalışma prensipleri, hekim kadroları ve mali sıkıntıları üzerinde durulmuştur. 19. Yüzyılda hemen tüm sivil hastaneler vakıf sistemi çevçevesinde finanse edilmek üzere kurulmuşlardı. Vakıf sisteminin kendine özgü sorunları nedeniyle bütün bu hastaneler kuruluşlarının başından beri kaynak sıkıntısı çekmişlerdir. Arşiv belgelerine yansıyan sayısız yazışmalar bu durumu açık bir şekilde ortaya koyarlar. Mekke Gureba hastanesinde de aynı manzara bariz bir şekilde görülmektedir. Bu durum hastanelerin önce yerel yönetimlere daha sonra da merkezi devlete bağlanmaları ile çözülebilmiştir.

Özet (Çeviri)

The active modernization period which took place in the 19th century Ottoman State, accelerated the formation and development of the health system as well. The epidemics and warfares necessitated the need of hospitals from the beginning of the 19th century. It is obvious that the first improvements regarding these reguirements were seen in the military hospitals. The opening and institutionalisation of the civil hospitals were observed in the following years. These hospitals are generally named as“Gureba Hastanesi”(Hospital of poor and miserable people). The first civil hospital having the name“hastane”and“Gureba”was the Edirnekapı Gureba Hospital. It seems that this hospital was not a result of deliberately programmed project. The bed capacity of the hospital was limited and it functioned for a relatively short period. It is generally accepted that the second Gureba hospital in the Ottoman Empire was the Bezm-i Alem Vakıf Gureba hospital. This is the only hospital which still continues to function with the same name,“Gureba Hastanesi”. Additionally this hospital is the unique health institute owning a great deal of historical documents, and the one which we know a lot. Many researches have been done regarding the history of this institution. Afterwards, many Gureba hospitals were founded in various places of the Ottoman Empire. Nevetheless investigations about these hospitals are very scarce. Following these two former hospitals, a certain Mekke Gureba Hospital was opened, although the exact date of it was not known. Herein, I reviewed the existing information about the first two gureba hospitals and then concentrated on the Mekke Gureba Hospital in terms of its foundation, function, medical and nonmedical staff financial issues with the guidance of archival documents. All the civil hospitals functioned in the 19th century were founded as the waqf institutions and were financially supported within the Islamic waqf system. Due to the specific problems inherent to the waqf system, these hospitals have always been in trouble with financial issues. Innumerable correspondances in the Ottoman archival documents clearly demonstrate these financial problems. This inconvenience was initially solved by the incorporation of hospitals to the local administrative municipalities. Afterwards the hospitals were integrated to the central state aparatus.

Benzer Tezler

  1. Emin Erkul'un mesleki ve siyasi biyografisi

    Emin Erkul's professional and political biography

    YUSUF YILDIRIM

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    BiyografiYeditepe Üniversitesi

    Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. TÜLAY BARAN

  2. İzmir'de Tanzimat'tan II. Meşrutiyet'e kamu binaları (1839-1908)

    Public buildings in İzmi̇r from Tanzimat reform era to Second Constitutional Period (1839-1908)

    ALİ EJDER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Sanat TarihiPamukkale Üniversitesi

    Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. HALİL ÖZYİĞİT

  3. Osmanlı Döneminde Erzurum Polis Mektebi (1911-1917)

    Erzurum Police School of the Ottoman Period (1911-1917)

    NURİ ENGİN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    TarihBitlis Eren Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ HACER GÖL

  4. XVI. yüzyıldaki suhte olayları bağlamında medreselerde verilen eğitim üzerine bir inceleme

    A research on the education given in madrasas in the context of the suhte events in the 16th century

    MUHAMMED HANİFİ DADACI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    DinAnkara Üniversitesi

    Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. REMZİYE EGE

  5. 1286(1869-1870) tarihli İstanbul Salnâmesi'nin transkripsiyon ve değerlendirmesi

    The evaluati̇on and transcri̇pti̇on of Istanbul Yearbook dated 1286

    MÜMTAZ FİDAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    TarihErciyes Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. CENGİZ KARTIN