Kırgızcada isim-fiil cümleleri ve Türkiye Türkçesindeki karşılıkları
Noun clauses in Kyrgyz and counterparts in Turkish
- Tez No: 501445
- Danışmanlar: DOÇ. DR. İBRAHİM AHMET AYDEMİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 119
Özet
Elinizdeki tez, Kırgızcadaki bitimsiz isim-fiil cümlelerini ve Türkiye Türkçesindeki karşılıklarını eşzamanlı bakış açısıyla ele alan betimsel bir çalışmadır. Fiil kök ve gövdelerine getirilen isim-fiil işaretleyicisinin fonksiyonu sayesinde isim özelliğine sahip olan, köken itibariyle fiil özelliğini koruyan gramer unsuruna isim-fiil denir. İsim-fiil cümleleri, cümlede hem ad hem fiil işlevinde bulunan belli morfemlerce oluşturulan bağımlı yapılardır. Bu yapılar, bağlı oldukları üst/temel cümlelerde farklı işlevlerde kullanılmakta olup temel cümle içinde özne, nesne, dolaylı tümleç ve yüklem gibi sentaktik görevler üstlenebilirler. Kırgızca, Türk dilleri ailesinin Kuzeybatı (Kıpçak) grubuna dâhil olup Tatarca, Başkurtça, Kazakça, Nogayca, Karakalpakça, Karaçay-Balkarca, Karayca ve Kumukça ile birlikte Aral-Hazar alt grubunu oluşturmaktadır. Diğer Türk dillerinde olduğu gibi Kırgızcada da belli isim-fiil ekleri (-UU/-OO, -mAk/-mOk, -(I)ş, -GAn, -Ar/Or, -GAndIK) ile oluşturulan adlaştırmalara dayalı olarak kurulan isim-fiil cümlelerin, yapısal ve morfolojik özelliklerinin yanı sıra, yüklendikleri değişik sözdizimsel ve semantik görevler de vardır. Bu çalışmada, bu özellikler ve görevler Aydemir'in (2017) teorik yaklaşımı temelinde ayrıntılı olarak betimlenmiştir. Ayrıca bu çalışmada, isim-fiil cümlelerin zamansal yorumu, olgusal olup olmadıkları konusu ve kipsellik değerleri de detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Biz bu isim-fiil cümlelerini, öncelikle Kırgızcada ele alıp daha sonra Türkiye Türkçesindeki işlevsel karşılıklarına değindik. Böylece iki farklı Türk dilinde isim-fiil cümleleri bağlamında tipolojik bir mukayese yapılmış oldu.
Özet (Çeviri)
This thesis is a descriptive study discussing the infinite noun clauses in Kyrgyz and their Turkish counterparts synchronically. A verbal noun is a grammatical element which possesses the property of a noun thanks to the function of a verbal noun marker added to verbal roots and stems and maintains the nature of a verb. Noun clauses are dependent constructs that are formed by certain morphemes in the function of both noun and verb in the clauses. These structures are used in different functions in the main clause they are connected to, and can assume certain syntactic tasks such as subject, object, indirect complement and predicate in the main clause. Kyrgyz is the member in the northwestern (Kipchak) group of the Turkic language family and constitutes of Aral-Caspian subgroup along with Tatar, Bashkir, Kazak, Nogai, Karakalpak, Karachay-Balkar, Karaim and Kumyk. As it is in other Turkic languages, noun clauses in Kyrgyz formed based on nominalization with certain verbal noun suffixes (-UU/-OO, -mAk/-mOk, -(I)ş, -GAn, -Ar/Or, - GAndIK) have various syntactic and semantic tasks in addition to structural and morphological features. In this study, these properties and tasks are described in detail on the basis of Aydemir's (2017) theoretical approach. Furthermore, the temporal interpretation of noun clauses, whether they are factual or not, and their modality values are discussed in detail in this study. We primarily discussed the noun clauses in Kyrgyz, then addressed their functional counterparts in Turkish. Thus, a typological comparison was made between two different Turkic languages in the context of noun clause.
Benzer Tezler
- Cengiz Aytmatov'un Kırgızca hikâyelerinin söz dizimi
Syntaxes of Kyrghyz Stories by Chingiz Aytmatov
AYGÜL ÖZDOĞAN
Doktora
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Lehçeleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FUNDA KARA
- Kırgız Türkçesi ve Türkiye Türkçesinde bir hareketi karşılayan birleşik fiiller (isim+yardımcı fiil)
Complex verbs that express action in Kyrgyz and Turkish languages
MEHMET YALÇINKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
DilbilimKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BURUL SAGINBAYEVA
- Eski Türkçe ve Kırgızca'daki yapım ekleri
The Affixes used in old Turkic and Kirghiz language
MAYRAMBEK OROZOBAYEV
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE YILMAZ
- Кыргыз жана түрк тилдериндеги э- кемтик этишинин колдонулуусу жана грамматикалык маанилери
Kırgız ve Türk dilindeki i- mek fiilinin fonksiyonu ve gramatik anlamları üzerine bir inceleme
ZARİNA CALBİYEVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2011
DilbilimKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDIGANI ERKEBAYEV
- Yudahin'in Kırgızca sözlüğüne göre fiildenisim yapan ekler ve kullanılışları
Affixes forming verbs from nouns in the Kyrgyz language of dictionary of Yudakhin and their use
SEMİH BABATÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GÖKSEL ÖZTÜRK