Geri Dön

Corpus-driven lexical profiles of Turkish fear verbs and metaphorical profiles of somatic fear idioms in Turkish

Türkçe korku eylemlerinin derlem çıkışlı sözcüksel profilleri ve Türkçedeki somatik korku deyimlerinin metafor profilleri

PDF İndir

  1. Tez No: 502571
  2. Yazar: MUHAMMET FATİH ADIGÜZEL
  3. Danışmanlar: PROF. DR. SERA YEŞİM AKSAN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Korku, sözcük profili, Türkçe somatik deyimler, metafor, derlem çıkışlı, Fear, lexical profile, Turkish somatic idioms, metaphor, corpus-driven
  7. Yıl: 2018
  8. Dil: İngilizce
  9. Üniversite: Mersin Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 250

Özet

Tezin bir amacı Türkçede öznel deneyim anlatan korku eylemlerinin (Kork-, tırs-, ürk-, irkil- ve ürper-) Türkçe Ulusal Derleminden (TUD Demo) alınan dizinlerden sözcük profillerini belirlemektir. Bu amaçla“genişletilmiş sözcük birimler modeli”kullanılmış ve korku eylemlerinin eşdizim, dilbilgisel eşdizim, anlamsal tercihleri ve ezgileri saptanmıştır. Ayrıca sözcükler korkuyu kavramlaştırmaya dönük olduğundan aralarındaki ince ayrıntıları göstermek için sözcüklerin duygu alan yazınında korkuya ait bilişsel değerlendirme örüntüsüne göre durumları da saptanmıştır. Tez için ikinci araştırma konusu Türkçedeki somatik korku deyimlerinin kavramsal metafor ve metonomi profillerinin belirlenmesi olmuştur. Derlem çıkışlı bir çalışma olan tezde TUD'dan alınan korku eylemlerine ait bağlı dizinler dizin yoluyla eşdizimlilik yöntemiyle analiz edilmiştir. Sözcüğe özgü eşdizim, dilbilgisel eşdizim, anlambilimsel tercihler, ezgiler ve sözcüğün işaret ettiği tepki ya da duygunun bilişsel işlem örüntüleri korku konusundaki ruhbilimsel, fizyolojik, davranışsal ve bilişsel yönlerle ilişkilendirilerek çok alanlı yorumlar yapılmıştır. İncelenen somatik deyimlere gelince, deyimler tezde belirtilen sözlüklerden derlenmiş ve fizyolojik temelli ve kültürel şemalı olanlar biçiminde iki grupta incelenmiştir. Deyimlerin ardında yatan bilişsel mekanizmalar irdelenerek metaforik profilleri çıkarılmıştır. Derlem çıkışlı sözcük profili çalışması neticesinde sözcüklerin kendine özgü eş seçim ve davranış örüntüleri ve korku kavramının hangi bileşenlerini yansıttıkları sadece sezgi ile ulaşılamayacak derecede ayrıntılı olarak çıkarılmıştır. Buna göre kimi sözlüklerde eş anlamlı gibi sunulan korku eylemlerinin çoğu zaman birbirinin yerine kullanılabilirlikten uzak olduğu ve bunun Türkçeye hangi ölçüde anlatım zenginliği kattığı görülmüştür. Somatik deyimlerin analizinden ise, bu deyimlerin kimisinin korkunun evrensel fizyolojik belirtilerini kavramlaştırırken kimilerinin tamamen kültürel senaryolarla güdülendiği ve korkunun Türk kültüründe beden parçalarına veya organlarına saldıran zarar verici bir güç olarak görüldüğü saptanmıştır. Ayrıca sözcük birimlerin aksine, somatik deyimlerin sadece şiddetli korku anını kavramlaştırdığı saptanmıştır.

Özet (Çeviri)

One aim of the thesis was to identify the lexical profiles of Turkish verbs that express subjective experience of fear (Kork-, tırs-, ürk-, irkil- ve ürper-) through concordances extracted from Turkish National Corpus (TNC Demo). To this end, the model of extended units of lexical units was used and the collocates, colligates, semantic preferences and prosodies of the words were determined. Since the words are meant to conceptualise fear, the cognitive appraisal patterns of the fear verbs compared to the one in the emotion literature were also identified in order to reveal any fine grained differences between them. The second area of our research was to demonstrate the conceptual metaphor and metonymy profiles of the somatic idioms of fear in Turkish. In the corpus-driven study the concordances of the fear verbs obtained from TNC were analysed by means of the approach collocation-via-concordance. Multi-disciplinary comments were made in which verb-specific collocates, colligates, semantic preferences, prosodies and cognitive appraisal patterns of the affective state or reaction that the verb denotes were associated with psychological, physiological, behavioural and cognitive aspects. As for the somatic idioms studied, they were compiled from the dictionaries mentioned in the thesis and analysed under the two groups of physiologically grounded idioms and culturally schematised ones. Their metaphoric profiles were identified with specific emphasis on the cognitive mechanisms that motivate the idioms. As a result of the corpus-driven lexical profiling study, the idiosyncratic co-selectional and behavioural patterns and which aspects of the concept of fear they profile were identified in fine details which could not have been done merely by intuition. It was observed from this analysis that the verbs concerned which are presented as synonyms in some dictionaries are often far from intersubstitutability and to what extent this enriches the expressivity of Turkish. As for the analysis of the somatic idioms, it was found that whereas some of them conceptualise the universal physiological indexes of fear, the others are completely motivated by cultural scenarios. It was also concluded that fear is conceptualised in Turkish culture as a damaging force that attacks the body parts or organs. Lastly, unlike the lexical items, the somatic idioms were found to conceptualise only very intense fear as it is felt in the present time.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    902388

    Türkçe üzüntü eylemlerinin sözcük profilleri ve Halk Türküleri'nde üzüntü kavramının metaforik profilinin incelemesi: Derlem Çıkışlı Bir Yaklaşım

    Analysing lexical profiles of Turkish sadness verbs and metaphorical profile of sadness concept in Folk Songs: A corpus-driven Approach

    SÜLEYMAN DEMİR

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2024

    DilbilimHacettepe Üniversitesi

    İngiliz Dilbilimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. IŞIL ÖZYILDIRIM

  2. Tez No

    608871

    Corpus profiles of Turkish mental verbs with reference to pattern grammar and corpus-assisted discourse studies

    Örüntü dilbilgisi ve derlem temelli söylem çalışmaları bağlamında Türkçe zihin eylemlerinin derlem görünümleri

    SELCEN ERTEN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2019

    DilbilimMersin Üniversitesi

    İngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUSTAFA ŞAHAP AKSAN

  3. Tez No

    378406

    Corpus-driven semantic relations extraction for Turkish language

    Derlem tabanlı anlamsal sözlük oluşturma

    TUĞBA YILDIZ

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2014

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolYıldız Teknik Üniversitesi

    Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BANU DİRİ

  4. Tez No

    786151

    Giving in Turkish: A corpus-driven frame semantic description

    Türkçede vermek: Derleme dayalı çerçeve anlambilimsel bir çözümleme

    YASEMİN ERKÖSE

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    DilbilimMersin Üniversitesi

    İngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AYGÜL UÇAR

  5. Tez No

    508302

    The corpus-driven description of the Turkish aspectual adverbials

    Türkçe görünüş belirteçliklerinin derlem çıkışlı betimlenmesi

    GÜLSÜM ATASOY KOLBAŞI

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2018

    DilbilimMersin Üniversitesi

    İngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SERA YEŞİM AKSAN

Geri Dön