Geri Dön

Yaşam dünyası bağlamında geleneksel konut yerleşmelerinin sürdürülebilirliği ve Kastamonu örneği

Sustainability of housing settlements within the context of life-world and Kastamonu example

PDF İndir

  1. Tez No: 503328
  2. Yazar: NURDEREN ÖZBEK
  3. Danışmanlar: PROF. DR. BELKIS ULUOĞLU
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Mimarlık, Architecture
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2018
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Mimari Tasarım Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 290

Özet

Mimari çevreler, fiziksel bir olgu olmasının yanı sıra hafızayı günümüze taşıyan değerler bütünü olarak insan varlığının izlerini yansıtmaktadır. Bu çevreler, zamana yayılan bir süreç içerisinde, tarihi ve toplumsal etkenlere de dayalı olan bireysel deneyimlerle oluşturulmaktadır. Yerin kullanımındaki öncelikler, her çevreye farklı anlamlar yüklemekte ve onu farklı kimliğe büründürmektedir. İnsan ise özgün kimliğini yansıttığı kendi yaşam çevresini bir varlık izi olarak sürdürmek istemektedir. Dünyada yaşam akışının 18. ve 19. yüzyıla kadar durağan seyretmesi, büyük kırılmaların yaşanmaması, sürdürülebilirliği kendiliğinden mümkün kılmıştır. Ancak Endüstri Devrimi'yle başlayıp küreselleşme ile devam eden hızlı değişim süreci, kent dokularını da etkilemiş, geçmişin izlerini yansıtan gündelik yaşam çevreleri yok olmaya, aynılaşma görüntüleri ortaya çıkmaya başlamıştır. Kalabalık ancak iletişimin az olduğu modern yaşam anlayışı, insanlar üzerinde ruhsal ve duygusal olumsuz etkiler yaratmakta, yabancılaşmaya neden olabilmektedir. Bu süreç, yaşantı çeşitliliğinin yarattığı katmanlaşmış karakteristik yerleşme dokusunu yok olma aşamasına getirmektedir. Geçmişle bağların kopması kaygısı, insanlığı sürdürülebilirlik arayışlarına yöneltmiştir. Bu arayış kapsamında yapılan çalışmalar uzun yıllar boyunca geçmişin izlerini taşıyan yapıların fiziksel anlamda korunmasına yönelik olmuş, sürdürülebilirlik yapı-yaşantı bütünlüğü çerçevesinde irdelenmemiştir. Mutlak değişime izin veren ya da mutlak korumayı zorunlu kılan uygulamalar, gündelik yaşam çevrelerinin yok olmasına izin vererek veya yerleşmelerin/yapıların müze haline getirilmesine yol açarak geleneksel dokunun sürdürülebilirliğini engellemektedir. Bu nedenle de yaşantılar değişip dönüştükçe, geleneksel çevreler yitirilmeye başlamıştır. Bu çalışma, kentsel yerleşmelerin değişim sürecinin nasıl yönetilebileceğini, modernleşme ve küreselleşme olgularının yıkıcı etkilerinin bertaraf edilerek çevrelerin sürdürülebilirliğinin nasıl sağlanabileceğini araştırma ve tartışma amaçlıdır. Modern yaşamın gerektirdiği değişimleri içerecek şekilde geçmiş ile gelecek arasındaki sürekliliği sağlayacak, gündelik yaşantılardaki tekdüzeliğe ve yabancılaşmaya karşı tavırların geliştirilmesine yardımcı olacak alternatifler, bunların yöntemlerinin ne olabileceği ve meselenin hangi boyutları ile ele alınması gerektiği irdelenmektedir. Çalışmanın ilgi alanı, gündelik yaşam ve onun değişen dinamikleri bağlamında konut yerleşmeleridir. Kastamonu özelinde yapılan araştırmada, günümüze kadar yaşantısını sürdürmüş olan ve hala sürdürülebilecek olan, yere ait özellikler, yaşam-mekan birlikteliği ile ele alınmıştır. Bu doktora çalışmasında kullanılan yöntem, Husslerl'in“yaşam dünyası/life world/lebenswelt”kavramı üzerine kurulmuştur. Husserl'e göre“yaşam dünyası”bizim içinde yaşamımızı sürdürdüğümüz eylemlerimizce özümsediğimiz doğal dünyamızdır. Kendimizi hem nesnel olarak var olan obje, hem de deneyimleyen obje olarak görüp dünyayı algılar ve standartlar koymaya çalışırız. Ancak bireysel olarak algıladığımız şeylerin bile kökeninde aslında toplumsal yönlendiriciler yer almaktadır. İnsan çevresini diğer bireylerle empati yaparak deneyimlerken varsayımlar, kabuller, inançlar onu sınırlandırmakta, ortak öznel deneyimler hacimsel, zamansal dünyayı oluşturmasına yardımcı olmaktadır. Bütün deneyimlerimizin içinde yer aldığı“yaşam dünyası”, durağan olmayan, bizimle birlikte yaşayan ve değişen dinamik bir yapıdır. Bireyin uzun zamana yayılan deneyimlerine dayanan eylemleriyle fiziksel çevresi oluşmakta ve anlam kazanmaktadır. Çok sayıda bireyin farklı zamanlarda farklı üretimlerle peyderpey oluşturdukları fiziksel çevrelerin bir araya gelmesi ile de kent dokusu ortaya çıkmaktadır. Mimari elemanlarla somutlaşan“yaşam dünyaları”Husserl'in felsefesinde tanımlandığı gibi deneyimlere dayalı olgularla ifade edilebilirler. Bu çalışmada, konut yerleşmelerinin farklı bakış açıları ile değerlendirilmesine dayanan, mekânsal oluşumların zemininde yer alan yaşam dünyaları ile birlikte ele alındığı bir deneyimleme modeli geliştirilmiştir. Bu modelde yerleşmeler, sokak-bahçe-evden oluşan ilişkiler ağı içinde, iki farklı ilişkileniş biçimiyle ele alınmaktadır: Dışarıdan, kentin bütünleşik algısını içeren algı aracılığıyla mesafeli ilişkilenme; gezinen yaya tarafından, nesnesiyle özdeşleşen, an be an deneyimlemeyi içeren, yakın mesafeden doku kalıpları ile ilişkilenme. Kuşbakışı ile mikro ölçekteki birçok yaşantı izinin bir araya gelerek kent dokusunda oluşturduğu bütün algılanmakta; sokakta gezinirken yakın mesafeden ise sokak-bahçe-evden oluşan örüntüler ağı, hem mekânsal, hem de yaşantıya ait özellikleri ile eylem alanları olarak deneyimlenmektedir. Sokak, gündelik yaşamın kamusal alanla ilişkisini sağlayan bir bağlantı; bahçe, doğa ile ilişkinin kurulduğu ve ev içi faaliyetlerin devamının gerçekleştirildiği yarı açık alan; ev ise sokağa yansıyan yaşantı izleri olarak ele alınmaktadır. Çalışmada Kastamonu'nun modernleşme döneminin izlerini taşıyan Cumhuriyet Meydanı'nı çevreleyen konut dokusu ele alınmıştır. Meydan, kentin iki tarihi merkezinden biri olması ve barındırdığı idari yapıları ile kentli için anlam ve önem taşıyan, doku içinde kolayca hatırlanabilen bir alandır. Bu özellikleri nedeniyle geleneksel“çıpa eleman”olarak tanımlanan bu referans alanı, onu çevreleyen geleneksel konut yerleşme dokusu ile ön plana çıkmakta, görünürlüğünü korumaktadır. Yaşantı çeşitliliği ile oluşmuş ve bir standardı olmayan yerleşmede, özgün dokunun ortaya çıkarılabilmesi için her sokakta ayrı çalışma yapılması gerekmektedir. Değişim süreci ve sürdürülebilirlik, doktora tezi kapsamında Cumhuriyet Meydanı çevresinde bulunan dört sokak üzerinde araştırılmış, kent dokusuna karakterini kazandıran yaşantı izleri bu sokaklar için ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Araştırma süreci, önce kent genelinde geçmişten günümüze bölgede yaşamış toplumlar ve toplulukların düşünce yapılarının fiziksel dokunun biçimlenmesine etkilerinin araştırılması ile başlamış, daha sonra modernleşmenin konut yerleşmelerine getirdiği değişime bakılmıştır. Mevcut yazılı belgeler, haritalar incelenmiş, yerinde tespit çalışmaları ve fotoğraflamalar yapılmış, gündelik yaşama ait yazılı kaynaklarda bulunmayan bilgiler de sözlü tarih araştırmaları ile elde edilmiştir.“Yaşam dünyaları”na yönelerek yapılan bu araştırma, hafızayı canlandırırken aynı zamanda bugünün ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak yaşam akışını aksatmadan fiziksel doku bütünlüğünün sürdürülmesini amaçlamaktadır. Önerilen yöntem ile bunun için temel çerçevenin oluşturulmakta, sokaklarda yapılacak analizler için sorgulama elemanları belirlenmektedir. Yerleşme dokusunun iki farklı bakış açısıyla ve yaşam-mekan birlikteliği çerçevesinde irdelendiği bu analiz yöntemi, biçim, ölçü, malzeme gibi fiziksel sürdürülebilirliğin detaylarını belirleyecek olan, ileride hazırlanması muhtemel bir“tasarım rehberi”için ön adım olmaktadır.

Özet (Çeviri)

Architectural environments, as a physical phenomenon and combination of values that bring the memory to this day, reflect footprints of human existence. Individual experiences also based on historical and social factors constitute these environments over long periods of time. Priorities in utilization of space attach diverse meanings to each environment and attribute a different identity to it. Humans reflect footprints of daily life mainly to their houses and immediate spaces of action surrounding it; they desire to sustain their living environment, which reflects their unique identities, as footprint of existence. However, development and associated change are inevitable in the course of life. Sustainability was spontaneous until the 18th and 19th centuries since this course of life was stable all around the world and no large-scale disturbances took place. Nevertheless, the rapid change process, which started with the Industrial Revolution and went on with globalization, affected urban textures; daily living environments echoing traces of the past were destroyed and images of genericity started to emerge in environments that are not created by individuals but for individuals. Modern life style, dominated by crowds but also lack of communication, create adverse mental and emotional effects on humans and may lead to alienation. This process pushes the characteristic stratified structure, created by diversity of lives, into extinction. Concerns for losing connection with the past have led people to seek sustainability. For many years, the studies conducted within the context of this pursuit have focused on the physical preservation of buildings and have not addressed sustainability within the framework of life-space unity. Practices, which allow absolute change or require absolute protection, prevent sustainability of traditional textures by either leading to extinction of daily surroundings of humans or causing settlements/structures turn into museums. Thus, the traditional environments started to become extinct as the lives changed and transformed. Sustaining the past under present conditions requires putting in specific efforts for eliminating the negative impacts that change might have on cities, societies and individuals. This study aims to analyze and discuss how the process of change in urban environments could be managed to assure sustainability of the past under present conditions while avoiding the destructive effects of change. The alternatives that would assure continuity between the past and the future in a way to incorporate changes that are inevitable in modern life and that would help adopting an attitude towards monotony and alienation in daily life as well as their methods, and aspects of the issue to be addressed were analyzed. The subject of this study is the daily life and the residential settlements within the context of its ever-changing dynamics. By conducting a field work focusing on Kastamonu, characteristics of a place in traditional living environments that has survived until today and that could survive from now on were analyzed within the context of life-space unity. The methodology employed in this doctoral dissertation is based on Husserl's“life-world/lebenswelt”concept. Husserl argued that crisis of modern sciences was the result of their efforts to mathematicize our life world.“Life-world”is our natural world in which we live and internalize through our experiences. When the mathematical world turns out to be insufficient, the world of experience steps in. Hence, the background of objective science world is the life world which is actually subjective or relative. Based on the idea that humans are integral parts of the world, this concept underlines the importance of existence of daily life lived by individuals. An individual's philosophy of life has influence on formation of spatial world that is temporal and objective. We perceive the world by considering ourselves both as objects with phyiscal presence and objects being experienced, and try to establish standards accordingly. However, even the things, which we perceive as personal, have roots acutally based on social directives. When experiencing their surroundings through empathy with other people around them, people are restricted with assumptions, accepted principles and beliefs; common subjective experiences help them in shaping the spatial and temporal world. Encompassing all our experiences, the“life-world”is a floating and dynamic pattern that exists and changes with us. Physical surrounding of an individual is shaped by and finds meaning through one's actions based on experiences gained over long periods of time. The urban texture emerges as a combination of physical surroundings gradually shaped by numerous individuals through diverse formations in different times.“Life-worlds”, materialized through architectural elements, may be expressed by means of experimental phenomena, as defined in Husserl's philosophy. In this study, an experiencing model, which is based on analysis of residential settlements through different perspectives and focuses on spatial formations with underlying life-worlds, was developed. In this model, settlements were analyzed within their networks consisted of street-garden-house and through two different means: distant experiencing through external, bird's-eye view observation embodying integrated perception of the city; immediate experiencing with close-range texture patterns involving moment by moment perception of a person strolling the streets and identifying with its subject. The observation through bird's-eye view perceives the whole formed on the urban texture by combination of numerous micro-scale traces of life; while strolling allows close-range experience of street-garden-house networks as stages of action with spatial and daily life characteristics. Streets are discussed as the a connection assuring relationship between daily life and public space; gardens as the semi-open areas where people can feel connected to nature and extend their household activities onto and houses as traces of life reflected to the street. This allows experiencing the factors, making up the unique characteristics of the settlement, with life-space unity and achieving detailed perception of texture. In the light of such information encompassing the whole, from urban texture to traces of personal life, it is possible to determine what could be the sustainable key elements that will not disturb the daily life. Each city is shaped differently with its life world and communal living functioning as basis of life world. This doctoral dissertation focuses on Kastamonu as study area. Texture of residential settlements surrounding the Republic Square, which is one of the urban reference areas with traces of modernization era in Kastamonu, was analyzed. This settlement area where traces of the city's characteristic residential texture can still be observed, underlines the visibility of this reference area that we have defined as an anchor element and that is meaningful for urbanite as being one of the two historical centers in the city. In this non-normative settlement shaped by diversity of lives, each street had to be studied separately in order to reveal its unique texture. This doctoral dissertation analyzed process of change and sustainability on four streets located around the Republic Square within the context of network of actions consisted of“street-garden-house”and tried to identify the traces of lives on those streets that shape characteristics of urban texture. The analysis process started by studying the impacts of mind frames of societies lived in the city from past to present on shaping the physical texture, and then focused on change of residential settlements caused by modernization. Available documents and maps were studied, on-site survey and photography works were completed and information regarding daily life not available in written sources was obtained by means of verbal chronicling. The ultimate goal of this research methodology, in terms of assuring sustainability, is the realization of inevitable changes in settlement textures in conjunction with on-going lives and over periods of time. The aim is to sustain integrity of physical texture while revitalizing memories by focusing on“life-worlds”and undisturbing course of life by taking into consideration the present-day needs. The proposed methodology aims to develop a framework for this purpose and identify inquiry criteria of the analysis to be done on other streets. This methodology of research, which enables us to experience settlement texture through life-space unity, could be the basis of a future“design guideline”for supporting identification of details related to physical sustainability such as form, scale, material.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    445096

    Batı Anadolu kırsal yerleşmelerinde 1970 sonrası inşa edilmiş nitelikli konut örneklerinde yerel veri kullanımı

    The use of local data in qualified samples of housing built after 1970 in the rural settlements of Western Anatolia

    FATMA ERDEM AÇIKALIN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. YÜKSEL DEMİR

  2. Tez No

    186174

    Tommaso Campanella ve Thomas More'un ütopyalarının karşılaştırılması

    Comparing Thomas More and Tommaso Campanella's utopias

    MAHMUT AVCI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2006

    FelsefeAtatürk Üniversitesi

    Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. OSMAN ELMALI

  3. Tez No

    863331

    Örgüt topluluklarında yeni örgüt formlarının oluşumu: Türkiye ve Avrupa bağlamında bir araştırma

    Formation of new organizational forms in organizational populations: A study in the context of Türkiye and Europe

    SENCER ÖZEL

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    İşletmeGalatasaray Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NACİYE AYLİN ATAAY SAYBAŞILI

  4. Tez No

    31733

    Annales Tarih Okulunun bütünsel tarih anlayışı ve Fernand Braudel

    Başlık çevirisi yok

    ERDAL YILDIZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1994

    Felsefeİstanbul Üniversitesi

    Sistematik Felsefe ve Mantık Ana Bilim Dalı

    DOÇ.DR. NEJAT BOZKURT

  5. Tez No

    763647

    Sağlık haberciliği bağlamında Eskişehir ilinde Covid-19 haberlerinin üretim sürecinde güven oluşturmak

    Process in order to build credibility in the Covid-19 news in Eskişehir context of health journalism

    HALİDE TIRNOVA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    GazetecilikSelçuk Üniversitesi

    Gazetecilik Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ABDULKADİR GÖLCÜ

Geri Dön