Geri Dön

Derlem tabanlı yaklaşımların çeviribilimdeki yeri ve önemi

The role and importance of corpus-based approaches in translation studies

  1. Tez No: 504793
  2. Yazar: SEVDA PEKCOŞKUN GÜNER
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MİNE YAZICI
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Mütercim-Tercümanlık, Translation and Interpretation
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2018
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Çeviribilim Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 404

Özet

Dil öğrenimi, dilbilim ve makine çevirisi alanlarında sıklıkla yararlanılan derlemler, 90lı yılların başında çeviri çalışmalarında da kullanılmaya başlanmış ve derlem tabanlı yaklaşımlar, çeviribilimin en önemli araştırma alanları arasında yerini almıştır. Araştırma amacına göre tek dilli, iki dilli ve çok dilli metin yığınlarından oluşturulan bu derlemler, farklı dillerde kaynak ve erek metinlerden oluşan paralel derlemler olarak tasarlanabileceği gibi, aynı dilde özgün ve çeviri metinlerden oluşan karşılaştırılabilir derlemler şeklinde de tasarlanabilir. Ayrıca, araştırmacıya araştırma sürecinde yardımcı olmak amacıyla tek dilli başvuru derlemleri biçiminde de oluşturulabilirler. Çeviribilim araştırmalarında derlemler, genellikle erek metinleri özgün metinlerden ayıran özellikleri, başka bir deyişle çeviri tümellerini ya da“çeviri dili”nin kendine özgü özelliklerini belirlemek için kullanılır. Bunun yanında, derlemler, çevirmenin biçeminin belirlenmesi, çevirmen tarafından sıklıkla tercih edilen yöntemlerin saptanması, terminoloji çıkarımı, sözcük çeşitliliğinin belirlenmesi, çeviri örüntülerinin gözlemlenmesi gibi birçok amaçla kullanılabilir. Derlemler, çeviribilim araştırmacıları yanında, çevirmenler tarafından da kullanılabilmektedir. Günümüzde, çeviri bellekleri, tek dilli ve çift dilli sözlükler, genel ağ üzerinden arama sonuçları ve makine çevirisi sistemleri gibi çevirmenin çalışma ortamında yerini alan araçlara eklenebilecek olan derlemler, çevirmene çeviri süreci boyunca katkı sağlayabilir. Çevirmenler, çeviriye yardımcı araçlar olarak derlemleri kullanarak, daha önce gerçekleştirilmiş çevirileri gözden geçirebilir, çeviri tercihlerini saptayabilir, konu alanı ve terminoloji hakkında bilgi sahibi olabilir. Derlemler, çeviri eğitiminde yeni bir araştırma yöntemi olarak da yerini alabilir. Öğrenciler kendi öğrenme süreçlerinde derlemleri kullanabilir, derlemler üzerinde araştırmalar yapabilir, profesyonel çevirmenlerin tercihleriyle karşılaşabilir, ilgili konu alanına ilişkin terminoloji bilgisi edinebilirler. Aynı zamanda kullanıcılar, kendi araştırma amaçlarıyla uyumlu alt-derlemler oluşturabilir. Ancak, tüm bunların gerçekleştirilebilmesi için yukarıda sözü edilen kullanıcıların kendi amaçları doğrultusunda, bağlamı dikkate alarak sorgulama yapabilecekleri, karmaşık olmayan arama seçeneklerine sahip, bütüncül, kapsamlı ve kapsayıcı bir yaklaşımla inceleme yapabilmelerine olanak sağlayan bir derlem modeline gereksinim vardır. Şimdiye kadar tasarlanan derlem araçları ya da modelleri genellikle dilbilim alanında çalışma yapan araştırmacılara yöneliktir. Bu çalışma kapsamında, çeviribilim araştırmacıları ve çevirmenlerin, araştırma ya da çeviri süreçlerinde onlara yardımcı olabilecek bir derlem modeli sunulmaya çalışılmıştır. Ayrıca, bu derlem modelinin, makine çevirisi sistemleri gibi çeviri ve araştırma süreçlerinde kullanılan diğer araçlarla bütünleştirilmesi öngörülmüştür. Sunulan bu derlem modeliyle birlikte, çeviribilim araştırmalarının daha nesnel, nicel, bütüncül, görgül ve işlevsel bir tabanda yapılmasına katkı sağlanabileceği; çevirilerin ise daha kaliteli bir şekilde gerçekleştirilebileceği düşünülmektedir. Sonuç olarak, derlem tabanlı çeviri yaklaşımlarının, çeviribilimin hem kuramsal hem de uygulamalı alanının gelişmesine katkı sunabileceği öngörülmektedir.

Özet (Çeviri)

Dating back to the early 1990s, corpus-based approaches, generally used in language learning, linguistics and machine translation, have entered the scope of Translation Studies and corpus-based studies have become one of the most crucial research fields in Translation Studies. Corpora could include monolingual, bilingual and multilingual texts in parallel with the aim of the research. They might be designed as parallel corpora including source and target texts or text extracts in different languages; as comparable corpora containing original and translated materials in the same language; and as reference corpora having the potential of assisting the researcher within his/her research process. In Translation Studies, corpora are generally used to determine translation universals, in other words, to establish the features pertaining to translated texts. They are also used to determine the style of the translator, the procedures applied by the translator, lexical variety, translation patterns and to extract terminology. Besides other tools in their translation workstation such as translation memories, bilingual and monolingual dictionaries, web search results and machine translation systems, professional translators could also use corpora within the process of translating. Using corpora as an assisting tool in translation process, translators do research on various kinds of corpora, observe translation decisions of other translators, gain information about the terminology of relevant fields. Corpora may also be used in translator's education. Students could use corpora in their learning processes, make research on them, learn about the procedures chosen by professional translators and obtain terminological knowledge. Corpus users may also create their own sub-corpus in harmony with their research purposes. However, a corpus model, having user-friendly search features and providing opportunity to make inquiries in a context-dependent manner, should be designed to make research in an integrated, comprehensive and inclusive way. Corpus tools or models developed before are generally designed to support researchers from the field of linguistics. Within the scope of this study, a corpus model which could assist the research and translating processes of both researchers of Translation Studies and translators has been created. Also, it is proposed that other tools used in those processes such as machine translation systems should be integrated into the corpus model. The contribution of the corpus model proposed in this study is two-folded: Firstly, the model will contribute to the discipline of Translation Studies in terms of realizing researches on a more objective, quantitative, integrated, empirical and functional basis. Secondly, the model could also help increase the quality of translations. In conclusion, corpus-based approaches may contribute to both theoretical and applied Translation Studies.

Benzer Tezler

  1. Derlem tabanlı görsel Türkçe sözlük kullanımının yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin kelime öğrenme düzeyine etkisi

    The effect of the use of the corpus-based visual Turkish dictionary on the vocabulary learning level of the learners of Turkish as a foreign language

    SERCAN HALAT

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Eğitim ve ÖğretimMuğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

    Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HATİCE FIRAT

  2. Corpus-based semantic kernels for supervised and semi-supervised text classification

    Eğiticili ve yarı-eğiticili metin sınıflandırması için derlem tabanlı anlambilimsel çekirdekler

    AYŞE BERNA ALTINEL

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2016

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolYıldız Teknik Üniversitesi

    Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BANU DİRİ

    YRD. DOÇ. DR. MURAT CAN GANİZ

  3. Anlam alanı ve anlam ezgisi açısından eş anlamlı durum sıfatları (Derlem tabanlı bir inceleme)

    Synonym situation adjectives in terms of semantic field and semantic prosody (A corpus based analysis)

    GÖKSEL SERT

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    DilbilimEskişehir Osmangazi Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ERDOĞAN BOZ

  4. Diagnosis of diseases through genes by using machine learning

    Başlık çevirisi yok

    ISRAA JIHAD ABED ABED

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    Bilim ve TeknolojiAltınbaş Üniversitesi

    Bilişim Teknolojileri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ OGUZ KARAN

  5. İlköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitapları bağlamında sıfat öğretiminde aşamalılık sorunu

    Problem of progressivity in teaching adjectives in context of secondary school Turkish coursebooks

    HALİL ERDEM ÇOCUK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2012

    Eğitim ve ÖğretimMersin Üniversitesi

    Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. FAİK KANATLI