Kentsel dönüşüme konu olan kamu arazilerinin değerlendirilmesi: İstanbul örneği
An investigation of the public lands that are subject to urban transformation: Istanbul sample
- Tez No: 507487
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ENGİN EYÜP EYUBOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Şehir Planlama Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 147
Özet
Türkiye'de ilk kez 1950'li yıllarda hızlanan sanayileşme hareketleriyle birlikte artan kırdan kente göç, kentlerde pek çok sorunun ortaya çıkmasına neden olmuştur. Özellikle İstanbul'da artan sanayiyle birlikte yoğun göç ve artan nüfusun yol açtığı yasadışı yapılaşma sonucu ortaya çıkmıştır. 1950'li yıllardan 1980'e kadar olan dönemde kentsel dönüşüme, sanayileşme, göç ve gecekondu olgusu yön vermiştir. 1980'li yıllardan itibaren ise izlenen politialar sonucu kentsel dönüşüm uygulamaları kamu-özel sektör işbirliklerine neden olmuştur. 1984 yılında 2981 sayılı İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak Bazı İşlemler ve 6785 Sayılı İmar Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun ile birlikte bu dönemde özellikle ıslah imar planları gündeme gelmiş ve 2985 sayılı Toplu Konut Kanunu ile birlikte de TOKİ eliyle kentsel dönüşüm uygulamalarının önü açılmıştır. 1999 yılında yaşanan Gölcük depremi sonrası kentsel dönüşüm kavramı yasa dışı yapılaşma ekseninden, afet odaklı olacak biçimde ele alınmaya başlanmıştır. Bu doğrultuda 2000'li yıllardan günümüze kadar kentlerde afet riskini azaltacak ve olası bir afet durumunda can ve mal kaybını minimuma indirecek uygulamalar için yasal düzenlemeler yapılmıştır. 2000'li yıllardan sonra kentsel dönüşüme yönelik hazırlanan yasal düzenlemelerin en kapsamlısı olan 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüşütürülmesi Hakkında Kanun ile birlikte kentsel dönüşüm projeleri hız kazanmış, yetkilerin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'na devredilmesi ile birlikte de mülkiyeti kamuya ait alanlar ait olduğu bölgenin kimliği dikkate alınmadan dönüştürülmektedir. Türkiye'de 'Kentsel Dönüşüme ilişkin yasal tabanı oluşturan kanunlar; 2985 sayılı Toplu Konut Kanunu, 5393 sayılı Belediye Kanunu ve 5366 sayılı Yıpranan Kent Dokularının Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun iken, kentsel dönüşümün düzenli ve planlı olarak kontrol altına alınabilmesi için yeni kanunlar ile uygulama yönetmelikleri tanımlanmış ve mevcut kanunlara yeni maddeler eklenmiştir. Türkiye'de bugüne kadar kentsel dönüşüm sürecine yönelik yapılan en kapsamlı yasal düzenleme olan 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun 31.05.2012 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Kentte zaman içinde işlevini kaybetmiş olan yada kentin gelişmesiyle kentin merkezinde kalıp merkezden dışarı çıkarılması öngörülen kamu arazileri; kentsel dönüşüme doğrudan veya dolaylı olarak imkan sağlayan ilgili yasa ve yönetmelikler kullanılarak dönüşmekte ve yeni işlevler kazanmaktadır. Bu arazilerin kazanacağı yeni fonksiyonlar, ilgili kamu kurumlarının ekonomik veya sosyal öncelikleri doğrultusunda belirlenmektedir. Hazırlanan bu tez çalışması kapsamında, yukarıda bahsi geçen hususların incelenmesi için İstanbul'da mülkiyeti kamuya ait olan arazilerin dönüşüme konu edilerek geçirdiği değişim incelenmiş, bu dönüşüm sürecine etki eden yasal mevzuat ile aktörleri birlikte değerlendirilmiştir. Çalışma kapsamında, belirlenen hipotezler doğrultusunda, yapılan literatür araştırmasının yanı sıra, İstanbul'un farklı ilçelerinde kamuya ait araziler üzerinde yapılan kentsel dönüşüm projeleri uygulamalarında yerel ve merkezi yönetimin yaklaşımlarının değerlendirildiği bir inceleme yapılmıştır. Tez çalışması kapsamında ele alınan örnekler incelenirken, dönüşüme konu olan alanların öncelikli olarak dönüşüm öncesi sahip olduğu fonksiyonlar, mevcut fiziksel ve sosyal yapısı, dönüşüme altlık sağlayan plan değişiklikleri, dönüşüm modelleri ve aktörler irdelenmiş, her bir alan için geliştirilen projeler incelenmiştir. Bu bağlamda da, farklı alanlarda yer alan kamuya ait arazilerin hangi yöntemlerle dönüştürüldüğü analiz edilmiştir. Özetle, araştırmalar ve incelemeler sonunda kentsel dönüşümde kullanılan yasal araçların düzenlenme ve yürülüğe konma amacı, kamu yararı başlığı altında, toplu konut yapımını teşvik, arazi toplulaştırılması, gecekondulaşmanın önlenmesi, mevcut gecekondu alanlarının ıslahı, dönüşümü, afet riskine konu alanların tespiti ve dönüşümü, nitelikli konut üretimi ve donatı ihtiyaçlarının karşılanması iken, Bakanlık (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı), İdare (Başbakanlık Toplu Konut İdaresi) ve Belediyelerin (Büyükşehir Belediyesi ve İlçe Belediyeleri) bu yasalardan gelen yetkilerini hasılat paylaşımı modeli ile rant üretmek için kullanmakta olduğu ortaya çıkmaktadır.
Özet (Çeviri)
Increasing rural-urban migration along with accelerating industrialization for the first time in Turkey in 1950's, has led to various problems in urban areas. Particularly in Istanbul intensive immigration and increasing population paralel to the increasing industrialization, resulted illegal housing. Industrialization, migration and illegal housing directed urban transformation between 1950's to 1980's. In the study of Urban Transformations development 4 major period stated .period starting from 1950's to today with Shanty housing and migration examined. Urban transformation in our country appeared after 1950's as a result of restoration for illegal housing from increased population ,especially led by industrialization. Urban transformation applications paralel to its different definitions,are applied in various ways according to physical space development beginning from its onset up to day. With examining the definitions of urban transformation and application methods of urban transformations it is possible to say that the interventions structured by the needs of physical space and social structure. Begining from 1980's policises has been followed in urban transformation applications caused public - private cooperations. In 1984, with the code no. 2981 on procedures to be applied to the constructions contrary to the law on housing and zoning and change in one article for code no :6785 brought up reformed zoning plans to the agenda and with code no:2985 led up mass housing applications by TOKI. After 1999 Golcuk earthquake, the concept of urban transformation changed from focus in illegal housing to focus in disaster focused phenomenon. In this direction,from 2000's to today, legal arrangements have been made for applications that will reduce the risk of disaster in the cities and to minimize the mortality and loss or monetary damage of property in case of a possible disaster. Especially Istanbul which has illegal housing in its major part of housing ,should be evaluated for urban transformation differently from US and EU. With the widest comprehensive legal regulation on urban transformation Code no :6306 Law of Transformation of Areas Under Disaster Risks, accelerated urban transformation projects and with the delegation of Ministry of Enviroment And Urban Planning, properties owned by public has begun to transform without considering the identity of the area . The legal bases of urban transformation in Turkey based on code no 2985 The Mass Housing Law, code no 5393 Law for Municipalities and code no 5366 Law on Renovating Conserving and Actively Using Historical Assets and to control and plan urban transformation effectively new codes and application regulations defined and current codes expanding with new articles Widest comprehensive legal regulation considering urban transformation in Turkey is Code no 6306 Law of Transformation of Areas Under Disaster Risk, published in Official Gazette of Republic of Turkey in 31.05.2012 and inured. Enviroment and Urban Ministry with Law no:6306 Transformation for Areas Under Disaster Risk and also with statutory law for Enviroment and Urban Ministry and its Responsibilities,authorized for plan,make 3rd parties plan and confirmation and became in most authorized position. On the other hand with regards to political concerns, authorization given to organizations and instutions on legislations for illegal housing reclamation and rezone procedures didn't apply in practise. Public land which has lost its function over time in the city, or lands spitulated to move outside of the city which stays in the city center with development in the city, has been transforming and gaining new functions by legislations and regulations. New functions these public lands will gain is determining by related public organization's economic and social priorities. Within this thesis project to analyse subjects above, public lands in Istanbul subjected to urban transformation examined with affecting legaslation and actors. In the scope of the study, in addition to the literature survey, a review of the local and central administration approaches in the implementation of urban transformation projects on public land in different districts of Istanbul was carried out in line with the determined hypotheses. While examining the examples in this thesis study, the areas subjected to transformation examined particularly by functions prior to transformation, by existing physical and social structure, by changes in plans which leads to transformation and by transformation models and actors. In this context,the methods for transformation of public lands in different areas has been analysed. As a summary, after the resarches and examinations, although the purpose of legislation acts and regulations for urban transformation, under the title of public benefits are to encourage mass housing, land consolidation,prevent illegal housing,reform existing illegal housing areas, to identify areas under disaster risk and transformation and to create quality housing, it has been concluded that Ministry (Enviroment and Urban Planing), Administration (TOKI) and Municipalities (Metropolitan Municipalities and County Municipalities), are using their powers from this law codes and articles to share revenues and get income. Urban transformation applications on the basis of centralist ideology became facilitator especially in the last decade and resulted serious problems. Paralel to understanding of inefficient current legislations, new law code established on the grounds of disaster with the aim to facilitate urban transformation.
Benzer Tezler
- Kırsal yerleşmelerin analizinde kültürel coğrafya yaklaşımı: Kocaeli, İzmit örneği
Cultural geography approach in the analysis of rural settlements: Kocaeli, İzmit case
ESRA BALCI
Doktora
Türkçe
2024
Şehircilik ve Bölge PlanlamaYıldız Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İCLAL SEMA DİNÇER
- Kentsel dönüşümde esenler modelinin kira artışına etkisi: Eleştirel bir yaklaşım
The effect of the esenler model on rent increase in urban transformation,a critical approach
TURGUT İNAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Kamu Yönetimiİstanbul Gelişim ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATİH ÇAM
- Askeri arazilerin dönüşümü: İstanbul örneği
Urban transformation of military lands: The Istanbul example
İSMAİL YILMAZ ERBAŞ
Doktora
Türkçe
2022
Kamu Yönetimiİstanbul ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. PELİN PINAR GİRİTLİOĞLU
- Toplumsal yarar odakli kiyi canlandirmaya i̇lişkin kavramsal bir ajanda ve i̇stanbul örneğinde Türkiye üzerine değerlendirmeler
A conceptual agenda for a waterfront revitalization considering social benefit and evaluations on Turkey in case of i̇stanbul
BİGE ŞİMŞEK İLHAN
Doktora
Türkçe
2012
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE SEMA KUBAT
- Re-thinking the cities in the digital era: An urban living lab concept
Dijital çağda kentleri yeniden düşünmek: Kentsel yaşam laboratuvarı konsepti
ÖZGE ÇELİK YILMAZ
Doktora
İngilizce
2023
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZHAN ERTEKİN