Geri Dön

Yalancı paradoksu ve hüsün-kubuh meselesine delil oluşu: Devvânî'nin 'Cezrü'l-Esam' adlı risâlesi

The liar paradox and its being evidence to the problem of husun-qubuh: Jazr al-Asam risalah of Dawwānī's

  1. Tez No: 517331
  2. Yazar: MERYEM ÇATAL
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET BULĞEN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Din, Religion
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2018
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Marmara Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 147

Özet

“Yalancı Paradoksu”, MÖ 6. yy'da yaşamış Giritli Epimenides'e dayanan kadîm bir paradokstur. Kendisinin yalan veya yanlış olduğunu haber veren cümleler, doğru veya yanlıştan biriyle nitelendiğinde çelişiğini gerektirdiği için paradoks halini almıştır. Bu anlamda yalancı paradoksu, doğru ve yanlış dışında üçüncü bir ihtimâli kabul etmeyen haber cümlesinin ve mantıkî önermenin tanımlarıyla çelişmektedir. Böylece yalancı paradoksu, dili ve mantığı referans alan bütün alanları etkilemiştir. Bu paradoks, pek çok farklı formuyla birlikte İslâm düşüncesine intikal etmiş ve Teftâzânî'den itibaren“cezrü'l-esam”ismi ile yaygınlık kazanmıştır. Teftâzânî öncesinde kendinde paradoks olmayıp, zâtında düalist yapıya sahip olan herhangi bir şeyle birleştiğinde çelişkiye dönüşen yalancı cümlesi, Teftâzânî'de hüsün-kubuh meselesi içerisinde zikredilmiştir. Yalancı paradoksu, delillendirme itibariyle düalist Tanrı inancına sahip gruplar ile hüsün-kubhun aklî olduğunu savunan mezheplere karşı bir argüman olarak kullanılan ve bizâtihi paradoks olmayan yalancı cümlesi ile benzerlik göstermektedir. Paradoksu çözmeye çalışan pek çok düşünür olduğu gibi, yalancı cümlesini istisnâ kabul eden ve çözümü noktasında âciz kalındığının itiraf edilmesi gerektiğini söyleyen düşünürler de olmuştur. 15-16. yy'da yaşamış olan Celâleddîn ed-Devvânî de kendisine ulaşan görüşleri değerlendirmiş ve kendi çözümünü ortaya koymuştur. Devvânî'ye göre paradoksun çözümü, yalancı cümlesinin türünün doğru şekilde tespit edilmesine bağlıdır. Şayet yalancı cümlesi bir haber cümlesi değilse, bu cümle için“Ne doğrudur ne yanlıştır.”nitelemesini yapmak da yanlış olmaz.

Özet (Çeviri)

“The Liar Paradox”is an ancient paradox based on the Cretan Epimenides that lived in the 6th century BC. The sentences that state its own falsity or untruth became paradoxical since they necessarily indicate contradiction when they are qualified by either truth or false. In this sense, the liar paradox contradicts the definitions of the declarative sentence (khabar) and the logical proposition that do not accept a third possibility other than true and false. Thus, the liar paradox influenced all fields that refer to language and logic. The liar sentence, which becomes a contradiction before al-Taftāzānī when it is combined with anything that has a dualist structure by its nature while not being a paradox itself, has been addressed in the issue of husn and qubh. Liar paradox demonstrates similarities with the liar sentence, which is not a paradox itself but used as a counter argument against the sects that defend husn and qubh's rational character and against the groups who have a dualist belief of God by way of reasoning-based argumentation. While there are many thinkers who attempt to solve the paradox, there are also thinkers who take the liar sentence as an exception and suggest that it must be admitted that we are helpless in terms of solving it. Jalāluddīn al-Dawwānī, who lived in the 15-16th century, also assessed the views reached to him and put forward his own solution. The solution of the paradoxaccording to al-Dawwānī is based on the correct identification of the type of liar sentence. If it is not a declarative sentence (khabar), it would not be false to call it“It is neither true nor false”for this sentence.

Benzer Tezler

  1. Contribution a la recherche d'un cadre juridique pour un droit international de laconcurrence plus efficace

    Daha etkin bir uluslararası rekabet için hukuki çerçeve arayışı

    ALİ CENK KESKİN

    Doktora

    Fransızca

    Fransızca

    2009

    HukukGalatasaray Üniversitesi

    Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. JEAN MARC SOREL

    PROF. DR. HALİL ERCÜMENT ERDEM

  2. Doğruluk ve çelişkinin sınırlarında İslam düşüncesinde yalancı paradoksu: Hüseyin Hânsârî merkezli bir inceleme

    The liar paradox on the borders of truth and contradiction in Islamic thought: A study centered on Âgā Husayn al-Khānsārī's solution

    FAHRETTİN ARI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Dinİstanbul 29 Mayıs Üniversitesi

    Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ESAT BURAK ŞAMAN

  3. On the role of diagonalization in Gödel's incompleteness and Tarski's theorems

    Gödel ve Tarski teoremlerinde köşegenleştirmenin rolü üzerine

    MEHMET BUDAK

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2010

    MatematikBoğaziçi Üniversitesi

    Matematik Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ALİ KARATAY

    PROF. DR. ALP EDEN

  4. Bakır(II)-katalizli linoleik asit peroksidasyonunun hidrofilik ve lipofilik antioksidanlar varlığında kinetik incelenmesi

    Kinetic investigation of linoleic acid peroxidation catalyzed by the copper (II) in the presence of hydrophilic and lipophilic antioxidants

    TEMEL KAN BAKIR

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2012

    KimyaYıldız Teknik Üniversitesi

    Kimya Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İNCİ SÖNMEZOĞLU

    PROF. DR. FİLİZ İMER

  5. Gelişmekte olan ülkeler ve Lucas paradoksu: Seçilmiş ülkeler için ampirik bir araştırma

    Developing countries and Lucas paradox: An emprical investigation for selected countries

    BERK PALANDÖKENLİER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    EkonomiÇukurova Üniversitesi

    İktisat Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HARUN BAL