Restoration project of the tomb of rumi mehmed pasha and cistern-public kitchen building
Rumi mehmet paşa türbesi ve sarnıç-imaret yapısı restorasyon projesi
- Tez No: 517488
- Danışmanlar: PROF. DR. KEMAL KUTGÜN EYÜPGİLLER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 157
Özet
RUMİ MEHMET PAŞA TÜRBESİ VE SARNIÇ-İMARET YAPISI RESTORASYON PROJESI ÖZET Rumi Mehmed Paşa Türbesi Rumi Mehmed Paşa külliyesinin bir parçasıdır. Günümüzde ulaşabilen cami ve türbe İstanbul İli Üsküdar ilçesi Aziz Mahmud Hüdai mahallesinde ada Nº 429 parsel Nº 5'te yer almaktadır. Ada, kuzeydoğuda Şemsi Paşa Caddesi, kuzeybatıda Şemsi Paşa sokağı, güneybatıda Çeşme-i Cedit sokağı ve güneydoğuda Eşref Saat sokağı ile sınırlı. Parsel Nº 5 doğuda park olarak ayrılan parseller ve batı tarafında daha küçük komşu parseller ile sınırlı. Rumi Mehmed Paşa Camii ve çevresi, 8.11.1993 tarihinde yürürlüğe giren“1:5000 ölçekli Rum Mehmet Paşa ve Ayazma Camileri Çevresi Koruma İmar Planı'na”göre, sit alanı ilan edilmiştir. Rumi Mehmed Paşa Vakfı Üsküdar'da yer alan bu külliyeyi 16 yüzyılda yaptırmıştır. Vakıf o dönemin önemli politik figürlerden olan Rumi Mehmed Paşa'ya aitmış. Rum asıllı Paşa dinini değiştirerek Osmanlı devletine girip veziriazamlık görevini üstlenmiştir. İstanbul'a zorunlu ve gönüllü gerçekleşen göç sırasında önemli rol oynamıştır. Olayların sonucunda idam edilmiştir. Paşanın ölümün ve türbenin inşaat edilen kesin tarihi bilinmiyor. Kaynaklara göre, Üsküdar'da bulunan türbesinde başının, Tire'de ise vücudun gömülü olduğunu yazılı. Geride yaptırdıkları külliye, cami, bedesten ve hamam gibi yapılar bırakmıştır. Araştırma konusu Paşa'nın gömülü olduğu türbesidir. Bir diğeri ise sarnıç yapısı yakında bulunuyor. Yapı farklı kaynaklara göre külliye'ye veya Şerefâbâd köşküne ait olabilir. Araştırma konusu için ilk olarak belgeleme yapıldı. Lazer tarayıcı ve bilgisayar çizim programı yardımı ile mimari rölöve yapıldı. Rölöve üzerinden bozulma ve malzeme analizi yapıldı. Bozulmalar strüktürel, doğal etkenler ve insan kaynaklı nedenlerden oluştuğu tespit edildi. Doğal hava etkenlerden bazıları şu şekildedir: erozyon, taş yüzeyinde pul pul şeklinde ayrışmalar, hava kirliliğine bağlı oluşan siyah kabuk, yosun gibi biyolojik kolonizasyon ve yapı üzerinde yetişen gövdeli bitkiler. Strüktürel olarak zayıf kalan yapıda düşey çatlaklar oluştmuştur. Bu durum sıva ve kubbede de xxvi görülmektedir. İnsan kaynaklı bozulmaların başında geçmişte yapılan çimento esaslı müdahaleler ve paslanmaz olmayan metal kenetler geliyor. Çimentonun içinde bulunan yüksek tuz oranı çevresinde bulunan tüm taşlara olumsuz bir etki yaratmıştır. Bu süreç içinde tarihi belgeler, fotoğraflara ve vakıf defter kayıtlarına ulaşıldı. Belgeler yapını geçirdiği onarımları ve plan değişikliği ortaya koydu. 20.yy eklenen bir yığma rüzgarlık dışında plan değişikliği olmamıştır. Sözü geçen ek günümüzde mevcut değildir. Yapı 1953'te 2. Bölge Vakıflar Müdürlüğün gözetiminde bir restorasyon süreci geçirmiştir. Bu dönemde ilerde olumsuz ekti edecek çimento esaslı malzemeler kullanılmıştır. Dışlıklar formu aynen korunarak donatılı beton olanlar ile değiştirilmiştir. En fazla belgeye ulaşılabildiğinden, 1900-ın başına denk gelen bir dönem için restitüsyon projesi hazırlandı. Kalem işinin restitüsyonu 1940-da çekilen fotoğraf serisine dayandırarak önerisi çıkarıldı. Analitik gözlem sonucu ve geçmişten gelen bilgiler ışığında restorasyona dair stratejiler ve yöntemler seçildi. Yapısal sorunlar ön planda tutuldu. Bunu için iki öneri hazırlandı. İlkinde gergiler, duvara gömülü metal kutu profilli hatıl ve iç duvar yüzeye uygulanan cam fiber gibi müdahaleler ön planda çıkıyor. İkincisinde ise kubbenin saçak kotunda çemberleme yapılması ve kurşun kaplama altında gizlenmesi öneriliyor. Ardından, grout enjeksiyon yöntemi ile duvar içinde boşlukların doldurulması önerildi. Enjeksiyon harcı hazırlanışı için bazı detayların altı çizildi. Sonrasında, sıva ve üzerinde bulunan kalem işi, doğramalar, yer kaplaması, tek taş ölçeğinde oluşan bozulmalar, ahşap hatıllar ve çatı kaplaması ele alındı. Dış duvar yüzeyde erozyon, pul pul dökülen taş yüzeyi, hava kirliliği bağlı siyah kabuk oluşumu, yosun, yüzey kirliliği, yanlış müdahale ve strüktürel çatlaklar görülmektedir. Bu hem doğal aşındırma hem insan kaynaklı bozulmalar için öneriler hazırlandı. Örneğin erozyona uğrayan taşların kozmetik uygulama ile tamamlanması gereklidir. Çimento esaslı malzemelerin uzaklaştırılması, ardından yüzeyin hazırlanması ve boşlukların doldurulması gereklidir. Bazı yerler için taşların tümü yenilenmesini gereklidir. Bu durum özellikle strüktürel çatlakların olduğu yerler için geçerlidir. Siyah kabuk için düşük basınçlı garnet kumlama tekniği ile kumlama önerildi. İç duvar yüzeyde çimento esaslı sıva uzaklaştırılmalı. Yeni sıva harcı için araştırma yapıldıktan sonra bir formül çıkarılması önerildi. Alt kotta bulunan ahşap pencere ve xxvii kepenklerde yağlı boya sökücü veya ısı yardımı ile yapılan temizlik önerildi. Ayrıca aynı kahve rengi yağlı boya ile boyanan demir parmaklıklar için temizlik önerildi. Yer yer eksik veya ahşabı çürüyen doğramaların bütünlemesi önerildi. Alüminyum giriş kapısı camini deposunda bulunan özgün kapı ile değiştirilmesi önerildi. 31x31 cm boyutunda özgün tuğla yer kaplamasının da bütünlemesi gerek olduğunu belirtildi. Ahşap hatılların yenilenmesi ve köşe yerlerinde iyi geçiş sağlanmasının önemi vurgulandı. Restorasyon projesi bunu destekleyen çizimler ile tamamlandı. Çatıda eksik olan alemin üretilip yerine konulması ve kurşun kaplamaların değişmesi gereklidir. Uygulamanın titizlikle yapılaması katlama yerlerinden su sızdırılmaması için önelidir. Aydınlatma elemanları ve onların elektrik bağlantısı, ziyaretçi bilgilendirme panosu ve bahçe yolu restorasyon sonrasında yapılması bu yapının halka daha iyi tanıtılması için gerekli adımlardır. Müdahale sonrası periyodik bakım için yönlendirmeler not alındı. Bu konu altında çiçeklenme döneminde kontrol edilmesi gereken bitkiler, su oluğu, çatı kaplaması, yağlanması gereken metal elemanlar, böcek ve neme karşı korunması gereken ahşap doğramalar ve budanması gereken ağaçlar toplandı. Sonuç olarak, tarihi anıt olan Rumi Mehmed Paşa türbesinin korunması gereklidir. Bu yolda alınacak adımlar için yol gösterici öneriler araştırma konusu oldu.
Özet (Çeviri)
RESTORATION PROJECT ON RUMI MEHMED PASHA TOMB AND CISTERN-PUBLIC KITCHEN BUILDING SUMMARY The Rumi Mehmed Pasha mosque is located on a high terrace facing the Bosphorus strait. The tomb devoted to Rumi Mehmed Pasha is situated on the south of it, behind the Kible facing wall. The tomb is in the cemetery that occupies the back yard of the mosque. The cemetery is surrounded by a garden wall and is situated on a higher level than the mosque. In the building with an octagonal plan there is a single room. The entrance is through a door on the north of the tomb. There is an arched window on an upper-level over the entrance door. Each façade of the octagonal masonry building has a lower window with metal bars and an upper level arched window. The domed roof is covered with lead sheets. The finial (alem) is missing. At the entrance into the building, the cist of Rumi Mehmed Pasha is standing in the center. The paving is cladded with square brick tiles and corresponds to the octagonal plan of the tomb. There are some traces of fresco over plaster that is visible mainly in the dome. The lower-level windows' wooden frames and shutters are present in the interior. However, there are only a few upper-level glazed windows in the interior. Rumi Mehmed Pasha was Andreas Palaiologos, the Constantinople royalty, when Ottomans conquered the city. He converted to Islam and took the name Rumi Mehmed (Runciman, 2005). Later, he was accepted to the Palace of the Ottoman Empire and gained the status of Pasha. He he seved as the Grand Vizier for several years and took part in tax reforms and the migration policy. The political activities of Rumi Mehmed Pasha reflected on him negatively and consequently were the reason of his execution. He was executed and his head was buried partially in Üsküdar and his body was buried in Tire. The Grand Vizier of the Ottoman Empire Rumi Mehmed Pasha endowed a mosque complex the Üsküdar district. The complex played a positive role in the development of the district both economically and culturally. The complex used to consist of a xxiv mosque, a madrasa, a tomb devoted to Rumi Mehmed Pasha, a hamam, a well and a water-tank with a fountain. There was a waterway that provided water to the complex. Yet, since the flume lost its function due to abandonment, the water was provided through the Atik Valide flume of Nur-Banu Sultan. There is a building in ruins on the north corner of the mosque walls. According to some sources, it is believed to be part of the Şerefâbâd Kiosk. Others mention it as a cistern and the public kitchen of Rumi Mehmed Pasha mosque complex (Ayverdi, 1953; Konyali,1976 ; Haskan, 1995). Ayverdi (1953) writes that it was constructed with rubble stons of the original public kitchen. The tomb suffers from lack of maintenance. Also, the previous inappropriate interventions made a negative impact. The present day situation reveals that the building suffers from various material deterioration types and structural instability. A series of interventions methods were selected in order to restore the building. Firstly, a method to gain the stability was chosen. Later, it was advices to consolidate on level of a single element and a detailed description of application was given. Following that, a finishing advice on improving visitors' experience with improvement regarding lightning and educational information was given with the aim to cover the environment of the monument.
Benzer Tezler
- Tophane'de Kadiriler Tekkesi restorasyon projesi
Restoration project of the 'Kadiriler Dervish Logge'
GÜLŞAH KÜTÜKÇÜOĞLU
- Eyüp Sokollu Mehmet Paşa Medresesi restorasyon projesi
The Restoration project of Sokollu Mehmet Paşa Madrasa
GÖKÇEN TUBA TEMELCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET ERSEN
- Tarihi peyzaj restorasyonu: İstanbul'dan iki örnek
Historical landscape restoration: Two examples from Istanbul
BURCU ŞALİKOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. Y. ÇAĞATAY SEÇKİN
- Hıdırlık kulesi Antalya'da bir anıt mezar arkeolojisi, rölöve-restitüsyon-restorasyon projeler
Başlık çevirisi yok
ŞEBNEM ALP
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
ArkeolojiAkdeniz ÜniversitesiKlasik Arkeoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. BURHAN VARKIVANÇ
- Cafer Paşa Medresesi'nin restorasyon projesi
A Restoration proposal for madrase of Cafer Paşa
ARZU TÜRCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE ZEYNEP AHUNBAY