İnsani gelişme endeksine yeni yaklaşımlar
New approaches to the human development index
- Tez No: 524956
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FAZIL KAYIKÇI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 168
Özet
20. yüzyılın son çeyreğine kadar iktisadi kalkınmanın ölçütü olarak sadece iktisadi büyüme kavramı kullanılıyordu. Ancak, ülkelerin karşılaştırılmasında veya değerlendirilmesinde insani boyutun arka plana atılarak tek başına maddi göstergelerin dikkate alınması insani gelişmenin daha özenli tanımlanması ihtiyacını ortaya çıkardı. Bu bağlamda beşeri gelişmenin iktisadi kalkınma için temel bir unsur olduğu kabul edilmeye başlandı. Böylelikle, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programının 1990 yılı itibariyle insanı, kalkınmanın merkezine alma girişimiyle İnsani Gelişme Endeksi (İGE) isimli yeni bir iktisadi kalkınma ölçütü literatüre girmiş oldu. Birleşmiş Milletlerin ortaya attığı bu endeks, insani gelişmenin ölçülmesinde en yaygın kullanılan ve referans alınan bir kalkınma ölçütüne dönüştü. Zaman içerisinde, İGE'nin insani gelişmeyi ölçmede yetersiz olduğu ileri sürülerek bu endeksin iyileştirilmesine yönelik çeşitli öneriler ortaya atılmaya başlandı. Buradan yola çıkarak bu tezde, BM'nin İGE'sine alternatif yaklaşımlarda bulunuldu. Bu kapsamda; Gelir bileşeninin logaritmik dönüşüme tabi tutulmadan hesaplanması, gini katsayısının İGE hesaplamasında dikkate alınması ve İGE'nin üç bileşeninin birbiriyle çarpılıp küp köklerinin alınması yerine kareköklerinin aritmetik ortalamasının alınması gibi yaklaşımlar ileri sürüldü. Daha sonra, orijinal İGE ve yeni hesaplama yaklaşımlarının değerleri seçili yıllar için 95 ülke 2008 krizi, gelir grubu, gini katsayısı ve coğrafi kıtalar bazında; Türkiye'nin 76 ili ise yine seçili yıllar ve coğrafi bölgeye göre Beta ve Sigma yakınsama testine tabi tutuldu. Böyle yapılarak iktisat literatürünün genel olarak sadece kişi başına düşen gelire ilişkin yaptığı yakınsama yaklaşımı, insani gelişme bağlamında genişletilmiş oldu. Yakınsama sonuçlarına bakıldığında, hemen hemen tüm örneklerde yakınsama hızının düştüğü veya tezde ileri sürülen yeni hesaplama yaklaşımları kullanıldıkça yakınsamanın farklılaştığı sonucuna ulaşıldı. Bu sonucun, İGE'nin üç bileşeninden biri olan gelirin göz ardı edilmesinden ve ülkelerin/illerin gelir düzeylerindeki farklılaşmadan kaynaklandığı görüldü.
Özet (Çeviri)
Until the last quarter of the 20th century, solely the term economic growth was used as the criterion of economic development. However, by ignoring the human dimension the consideration of material indicators alone in the comparison or evaluation of the countries revealed the need for a more careful identification of human development. In this context, human development has begun to be regarded as a fundamental element for economic development. In this way, a new economic development criterion called Human Development Index (HDI) has taken part in literature with an attempt of the United Nations Development Program to put human to the centre of development by the year 1990. This index that the United Nations (UN) has put forward has become the most commonly used and reference development criterion. In time, arguments have been raised indicating HDI is insufficient to measure the human development. So, some suggestions have been started to put forward to enhance this index. From this point of view, alternative approaches have been found for the HDI of the UN in this thesis. In this context, approaches such as the calculation of the income component without being subjected to logarithmic transformation, the consideration of the Gini coefficient in the calculation of the HDI and calculating the arithmetic mean of the square roots instead of taking the cubic roots by multiplying the three components of the HDI. Then, the values of the original HDI and new calculation approaches for selected years are based on 95 countries, 2008 crisis, income group, Gini coefficient and geographical continents; Turkey's 76 provinces selected again by year and geographic region were subjected to Beta and Sigma convergence test. By doing so, the convergence approach of the economics literature based on income per capita has been expanded in the context of human development. According to the convergence results, it has been seen that convergence speed falls almost in all samples or the convergence differentiated by using the new calculation approaches of the dissertation. It is observed that ignoring the income, one of the three component of HDI, or the differentiation of the income of countries/cities caused this result.
Benzer Tezler
- Алуу жана колдонуучулардынканааттануусун баалоо:бишкек шаарындаэмпирикалык изилдөө
E-devletin benimsenmesi ve kullanıcı memnuniyetinin değerlendirilmesi: Bişkek şehrinde ampirik bir araştırma
ACAR ŞARŞENKADIROVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2024
İşletmeKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AZAMAT MAKSÜDÜNOV
- Kamu harcamalarının bölgesel kalkınmaya olan etkileri: Türkiye örneği
The effects of public expenditures on regional development: Case of Turkey
SÜHA ÇELİKKAYA
Doktora
Türkçe
2015
EkonomiSüleyman Demirel Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT ALİ DULUPÇU
- Mutluluk ve iktisadi kalkınma ilişkisi: Türkiye için ampirik bir analiz
The relationship of happiness and economic development: An empirical analysis for Turkey
FEYZA ALGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
EkonomiHatay Mustafa Kemal Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SİNAN ERDOĞAN
- Avrupa Birliği üye ülkeler ile Türkiye'nin İnsani Gelişmişlik Endeksine göre karşılaştırmalı analizi
Comparative analysis of European Union member countries and Turkey according to Human Development Index
EDANUR YALÇIN
- Yeni kurumsal iktisat çerçevesinde kamu harcamaları-büyüme ilişkisi: Farklı gelişmişlik düzeylerine sahip ülkeler üzerine ampirik bir analiz
The relationship between public expenditures-growth within the framework of new institutional economics: An empirical analysis about countries, which have different level of development
ALİ YASİN KALABAK