Kamusal yerel radyo-televizyon yayıncılığı ve Radyo Anki örneği
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 53164
- Danışmanlar: - -
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Radyo-Televizyon, Turizm, Radio and Television, Tourism
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1996
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 160
Özet
94 BOLUM V ÖZET VE SONUÇ ÖZET Dünya, uydular yoluyla küçülürken,“iletişim toplumu”denilen türde bir toplum yapısı ortaya çıkarken, çoğulcu, özgür ve özerk bir yayıncılık anlayışı giderek yaygınlaşırken, ülkemizde TRT tekeli kamusal yayıncılığı sürdürüyor. Oysa, dünyada devlet tekellerini sürdüren demokrasiler kalmadı. Ülkeler, yasaklamak yerine“kamu hizmeti”gören kurumlara yayın hakkı veriliyor. Batıda, üniversiteler, yerel yönetimler, kamusal gruplar ya kendi istasyonlarından ya da var olan kanallardan, hem seslerini duyurabiliyorlar, hem de izleyicilerin seslerini dinleyebiliyorlar. Örneğin, İtalya'da“özel”,“özgün”ve“yerel”tam 4200, Fransa'da 1800 radyo bulunmaktadır. Fransa'da 1981'de tekel kaldırılırken, özel yayın istasyonlarına konulan“reklam alma yasağı”da birkaç yıl sonra kaldırıldı. Danimarka'da“kahve-stüdyo”denilen bir“toplumsal radyoculuk”olanaklı... Bunların bir çoğunda dinleyiciler, doğrudan doğruya yayına katılabiliyorlar. Amerika'da ise radyo istasyonlarının sayısı 8000. Bunun yüzde 12'si yani 1000 kadarı“kamusal radyo”geri kalanı ise ticaridir. Sözkonusu, kamusal radyoları, belediyeler, üniversiteler, kolejler ya da eyalet meclisleri kullanıyorlar. Altı bölümden oluşan bu çalışmanın ilk bölümünde, dünyada radyonun tarihçesi, Türkiye'de radyonun başlangıcı ve gelişimi, dünyada radyo ve TV yönetiminde95 varolan rejimler ve dünyada kamusal radyo - TV uygulamaları ele alınmakta; ikinci bölümde ise, Türkiye'de radyo ve televizyonların kuruluş ve yayınlan hakkındaki yasal düzenlemeler ve radyonun kuruluşundan günümüze değin geçirdiği yasal değişiklikler incelenmekte, belediyelerin yasayla belirlenen görev alan ve kapsamları içinde kamusal radyo yayıncılığının yerinin tartışılması ise üçüncü bölümde yer almaktadır.Dördüncü Bölümde Türkiye'deki kamusal yerel radyo yayıncılığının ilk ve tek örneği olan Radyo Anki'nin kuruluş çalışmaları, yasal mücadeleleri, örgütlenme biçimi, teknolojisi ve program kalıplan incelendikten sonra basında Radyo Anki ile ilgili yayınlanan yazılar derlenmektedir. Ülkemizde, 1994 yılında çıkanlan 3984 sayılı Radyo ve Televizyonlann Kuruluş ve Yayınlan Hakkındaki Kanun'un 29.maddesi, kamu kuruluşlarının radyo ve televizyon kurmalarını yasaklamaktadır. Sözü edilen maddede, siyasi partiler, dernekler, sendikalar, meslek kuruluşları, kooperatifler, vakıflar ve mahalli idarelerin radyo ve TV kuramayacaklan belirtiliyor. Yasa, hiç bir sivil toplum örgütünün radyo ve televizyon istasyonu kuramayacağını belirterek düşünce alanında tekelleşmenin önünü açmıştır. Bu maddenin yeniden düzenlenmesi ve toplumun sesi olabilecek sivil toplum örgütlerine uygulanan yasağın kaldınlması gerekmektedir. Dahası Hollanda ve İskandinavya ülkelerinde olduğu gibi bu örgütler mali/teknik açıdan da desteklenmelidir. Bugüne kadar üst kurul yayın ilkelerini ihlalden bir çok kanala uyarı cezası verdiği halde tekelleşmeyi önleyen hükümleri henüz uygulamaya koyamamıştır. Demokrasilere baktığımızda özellikle yerel yayıncılığın, demokratik yapılaşma ve sosyal katılım bakımından, yerel yönetimlerin toplumdaki yerlerini ve işlevlerini güçlendirmek gerekiyor. Demokrasinin bir gereği bu halkın Millet Meclisinden önce seçitiği, belediyelerin radyo-televizyon yayın hakkı olmalı. Bu çalışmada, kamu radyo örneğine giren Radyo Anki incelendi Radyo Anki'nin ileride örnek alınabileceği düşüncesiyle özetlenirse,96 Türkiye'de kamusal yerel radyo yayını için ilk girişimleri Ankara Büyükşehir Belediye“Başkan Adayı Murat Karayalçın başlattı. 26 Mart 1989 öncesi,: ”Yerel yönetimler yaptıklarını ve yapamadıklarını doğrudan kent halkına anlatabilmek' ve kent halkının istem, öneri ve eleştirilerini de doğrudan doğruya onlardan öğrenebilmelidirler.“ diyen Karayalçın, Büyükşehir Belediye Başkanlığı görevine başladıktan sonra, verdiği sözü tutmak için zaman yitirmeden gerekli girişimlere başladı. Başta Radyo ve Televizyon Yüksek Kurulu olmak üzere, konuyla ilgili olarak başvurduğu her yerden hemen hemen aynı yanıtı aldı: ”TRT Tekeli kalkmadan, radyo kuramazsınız.“ Oysa bir ”Polis Radyosu“, bir ”Meteoroloji Radyosu“ yayınlarını yıllardır sürdürüyorlardı. TRT tekelinin koyduğu sınırlan 1580 ve 3030 sayılı Belediyeler Yasaları ile aşmayı deneyen Ankara Büyükşehir Belediyesi çözümü ”tellallık“ yapmakta buldu. Geçmişte kenti ve kentliyi ilgilendiren çeşitli konulardan ”hemşehriler“i haberdar etmek için çarşıya, pazara ve mahalle içlerine çıkarılan ”tellal“ların işlevinin günümüzde ”Çağdaş Tellal“ diye adlandırılabilecek hoparlörlerle yerine getirildiği gerçeğinden yola çıkan Ankara Büyükşehir Belediyesi de, yasalar, dünyanın pek çok ülkesinde, sadece kamu kurum ve kuruluşları ile belediyelere değil, üniversitelere, vakıflara, sendikalara, partilere, derneklere ve özel girişimcilere radyo ve televizyon hakkı tanımışken, dünyanın dört bucağında üretilmiş çok sayıda radyo ve televizyon programı, uydu yayınlan ile gene bütün dünyaya akarken, ”TRT Tekeli“ nedeniyle hemşehrilerine ancak bu ”Çağdaş Tellal“ yöntemi ile seslenebilme olanağı buldu. İlk yayını, Gazeteci/TRT'ci Teoman Yalazman, Ahmet Tümel ve Selçuk Altan'la birlikte, 8-10 genç yaymcı gerçekleştirdiler. 16 Haziran 1990 günü Gençlik Parkı'nda başlayan hoparlör yayınları kısa zamanda Abdi İpekçi ve Kurtuluş parklarına ulaştı.97 Ankara Büyükşehir Belediyesi Yayın Merkezi'ne katılan Jülide Gülizar'ın sesi, 15 Ekim 1990 günü, üç parktaki yaklaşık 200 hoparlörden duyuldu Büyükşehir Belediye Meclisi'nin toplantısını ”naklen“ yayınlayan TRT eski spikerlerinden Jülide Gülizar daha sonra Başkentin her kesiminden, her düzeyde ve her yaşta konukların katıldığı, sorunlarım ve istemlerini özgürce anlattığı.”Bir Konu Bir Konuk“ programlarım gerçekleştirdi. Üç parkta ”Çağdaş Tellal“ yöntemi ile günlük ”Hoparlör Yayını“ yapan, geleceğin KENT RADYOSU'nu kurmak için çalışan muhabir programcı, spiker ve teknik elemanın, ürettikleri programlardan bazdan şu başlıklar taşıyordu: Bir Konu Bir Konuk, Ankara'ya Açılan Pencere, Tüketicinin Sesi, Çocukların Ankarası, Kadınların Ankarası, Ankira'dan Ankara'ya, Öyküleriyle Türküler, Kültür Başkenti Ankara, Türkiye'de Kentleşmenin Geçmişi ve Ankara, Bir Mahalle Bir Muhtar, Önce Sağlık, Yaşamın İçinden, Kent ve İnsan, Sizin İçin Derledik, Aklınızda Bulunsun, Yaşayan Kent, Bir Ankaralı, Nasıl Bir Belde?, Kış Gelmeden, Hepimiz İnsanız, Yirmi Birinci Yüzyıla Doğru Ankara, Çevreye Saygı İnsana Saygı, Adım Adım Ankara. Yayın Merkezi ayrıca bol bol müzik programları ve hemşehrileri bilgilendirici, uyarıcı, anımsatıcı, ”Kamu Yaran Anonslan“ da hazırladı. Ankara Büyükşehir Belediyesi Yayın Merkezi, ”Ankara'nın Başkent Oluşu“, ”Atatürk'ün Ankara'ya Gelişi“, ”Ankara'dan Nagazaki'ye“ gibi özel programlar ve yaym tekelinin kaldırılması ile ilgili gelişmeleri içeren ”Kent Radyosu'na Doğru“ gibi bilgilendirici, aydınlatıcı, açıklayıcı programlar da yapıldı. Ankara Büyükşehir Belediyesi Yayın Merkezi, bu yayınlannda genel olarak, kentten ve kentliden haber veriyor, kenti ve kentliyi ilgilendiren programları sunuyorlardı.98 Hava durumundan, günlük yaşantıyı yakından ilgilendiren ve etkileyen, doğalgaz, su, elektrik, yol kanalizasyon, hızlı tramvay ve metro çalışmalarına, sinema, tiyatro, resim galerisi, müze programlarından nöbetçi eczanelere, toptancı haldeki yaş sebze ve meyve fiyatlarından tüketici sorunlarına kadar pek çok konuda, haber, röportaj, duyuru yapılıyordu. Yayın Merkezi' nde, dördü meslekten gelme, diğerleri Basın- Yayın Yüksek Okulları ya da üniversitelerin ilgili dallarından mezun haberci/ programcı/ spiker/teknisyen 54 kişi çalışıyordu. Jülide Gülizar, Ahmet Tümel, Selçuk Altan ve Ali Tartanoğlu daha önceki mesleki deneyim ve birikimleri ile, bu genç ve yetenekli kadroyu geleceğin ”Kent Radyosu"na hazırlıyorlardı. Ankara Büyükşehir Belediyesi Yayın Merkezindeki yayıncılar, haber ve programlarında: -Atatürk Devrimleri 'ne, Cumhuriyet'in temel ilkelerine, çağdaş demokrasiye, -Demokratik, katılımcı ve saydam bir yerel yönetim anlayışına, -Çoğulcu, özgür, özerk ve laik yayıncılık ilkelerine, -Her türlü haber ve programda sadece gerçeği aramak, bulmak ve yayınlamakla yükümlü olduklarına, -Barış ve karşılıklı anlayışın egemen olduğu bir yaşam biçimini savunmaya, -Yerel, ulusal ve evrensel insani değerlere sahip çıkmaya, -Emeğe, insan onuruna, insan haklarına ve bunların vazgeçilmezliğine, -Hukukun üstünlüğüne, -İnsan ve doğaya saygı ilkelerine uydular. Bu çalışma, Ankara Büyükşehir Belediyesi desteğinde kurulmuş olan ve Türkiye'deki kamusal yerel yayıncılığın kapsam, içerik ve örgütlenme biçimi bağlamında ilk ve tek örneği durumuna geldikten sonra çıkartılan Radyo-TV yasasıyla99 kapatılan RADYO ANKİ'yi yasal, hukuksal, toplumsal ve yayıncılık açısından biçimsel yönleriyle araştırmayı amaçlandı. SONUÇ Dünyada, 1970 yılların sonunda, Radyo Televizyon yayıncılığında ülkelerin kendi yapılan çerçevesinde temelde ticari ve kamu hizmeti modeli yayıncılığının kullanıldığını görmekteyiz. 1980'li yıllarda ise, Amerika'da ticari yayıncılık gelişimine devam ederken, Avrupa'da gelişen devlet tekeli altında yürütüldüğü söylenebilecek kamu hizmet yayıncılığı hızlı bir değişime uğradı; Devlet adına yürütülen radyo- televizyon kurumlan tekelleri yıkılmaya başlandı. Böylece Batı Avrupa'da ticari yayın kuruluşları birbiri ardınca faaliyete geçmeye başladı. Ticari yayın kuruluşlarının faaliyete başlaması, bir çok ülkede yasal düzenlemeler yapılmadan gerçekleştiği için, yayın rejiminde uzun yıllara yayılan bir karmaşa dönemi yaşandı. Yayınların denetimi ve yasal prosedüre uyumlulaştırılması, hemen her ülkede, o ülkenin siyasal dengeleri ve demokratik gelenekleri ile de bağıntılı olarak farklı gelişmeler gösterdi. Kamu yayıncılığından söz edilirken de daha çok örgütlü toplumlardaki sivil yapılanmaların, kamu doğrultusunda yürüttükleri yayınların anlaşılması gerekir. Belediyelerin, sendikaların, derneklerin, vakıfların kamu yaran amacıyla, toplumu belirli konularda bilgilendirmek, eğitmek, katılımını sağlamak üzere, yaptıklan yayınlar kamu yayıncılığı kapsamında değerlendirilmelidir. Kamu hizmeti yayıncılığı modelini ise, az önce sayılan iki farklı modelin dışında, özgün bir yayın türü -rejimi- olarak ele almak doğru olacaktır. Kamu hizmeti modelinde, yayın kuruluşunun Devlet tarafından kurulması ve yayınların Devlet tarafından belirli ölçütler doğrultusunda denetlenmesi söz konusu olabilir. Ancak,
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Türkiye'de yerel düzeyde bir kamusal yayıncılık seçeneği olarak üniversite radyoları: İletişim fakültesinede sahip üniversitelerin radyoları üzerine bir inceleme
University radios as alocal public service broadcasting alternative in Turkey: A research about radios of universities also have communication faculty
ÖZGÜL BİRSEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Radyo-TelevizyonAnadolu ÜniversitesiBasın ve Yayın Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALUK YÜKSEL
- Türkiye'de dijital platformlar ve TRT tabii: Kamu yayıncılığı ve dijitalleşme
Digital platforms in Turkiye and TRT tabii: Public broadcasting and digitization
SENA GÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Radyo-TelevizyonIşık ÜniversitesiSinema Televizyon Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BURAK YILMAZ
- TRT'nin Birinci ve İkinci Körfez Savaşlarında kamu yayıncılığı bağlamında hikaye anlatımı
Storytelling of Turkish Radio Television Corporation (TRT) within the context of public broadcasting during the First and Second Gulf Wars
MEHMET KESKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halkla İlişkilerGazi ÜniversitesiHalkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ESRA İLKAY İŞLER
- Türkiye'deki üniversite radyolarının gelişim süreçleri ve yayın politikaları: Yedi bölge, yedi radyo
Development processes and broadcasting policies of the university radio stations in Turkey: Seven regions, seven radio stations
YASEMEN GÖKSÜGÜR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Radyo-TelevizyonSelçuk ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYTEKİN CAN