Geri Dön

Görünmeyen sinema: Eksilti ve alan dışının film anlatısı ve estetiğindeki yeri

Invisible cinema: Ellipsis and off-screen space in film narrative and aesthetics

  1. Tez No: 532353
  2. Yazar: MEHMET KÖPRÜ
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. TUĞBA TAŞ
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Sahne ve Görüntü Sanatları, Performing and Visual Arts
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2018
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 468

Özet

Filmler sadece gösterdikleriyle değil, göstermedikleriyle de anlam ve duygu üretirler. Sınırlı uzay-zamandan dolayı zorunlu olarak dışarıda bırakılan öykü unsurları, yeri geldiğinde başka amaçlara da hizmet edebilmektedir. Bu amaçla kullanılan anlatısal ve sinematik araçlar vardır. Literatürde eksilti ve alan dışı olarak bilinen bu araçların en temel işlevi, mekânsal ve zamansal olarak sonsuza yakınsayan diegetik evrenin sınırlı bir yapıda ifade edilebilmesini sağlamaktır. Genel kabule göre eksilti, anlatı zamanıyla ilgili bir müdahaledir ve öyküdeki bazı olayların farklı nedenlerle dışarıda bırakılmasını sağlar. Benzer yaklaşıma göre alan dışı da uzamsal bir müdahaledir ve yine farklı nedenlerle öykü uzamına ait parçaların kadraj dışı bırakılmasını ifade eder. Bu nedenle, zamansal düzenle ilişkilendirilen eksilti çoğunlukla anlatı kuramının alanına girerken, görsel kompozisyonun bir uzantısı olarak kabul edilen alan dışı sinema estetiğinin bir parçası gibi görülmüştür. Araç bazlı bu kalıplaşmış yaklaşım, konunun işlenişini ve anlaşılmasını kolaylaştırıyormuş gibi görünse de bütünlüklü bir dışarı düşüncesini ve analizini engellediği için sorunludur. Ayrıca, gündelik deneyimde ve fizikte birbirinden ayrılmayan iki unsuru, yani zamanı ve uzamı ayrı şeylermiş gibi ele aldığı için de bilimsel temeller noktasında tartışmalıdır. O nedenle, bu tez çalışmasında, bir taraftan eksilti ve alan dışıyla ilgili mevcut yaklaşımlar bir araya getirilirken ve hatırlanırken diğer taraftan dışarıda bırakma araçlarından bağımsız ve bütünlüklü yeni bir dışarı düşüncesi geliştirilmiştir. Bu dışarıya, Bakhtin'in kronotop yaklaşımından hareketle ve küme teorisindeki tümleyen kavramından ilhamla 'tümleyen kronotop' adı verilmiştir. Buna göre, tümleyen kronotop, öykü evrenine ait olmasına rağmen gösterilmeyen öykü unsurlarının bulunduğu yerdir. Buranın sinema tarihi içerisindeki değişen durumu ve farklı işlevleri, önceki tartışmalardan hareketle ve filmlerden örneklerle incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda, tümleyen kronotopun sadece estetik ve anlatısal olarak değil; olgusal, bilişsel ve ideolojik bağlamda da filmlerin önemli bir bileşeni olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Özet (Çeviri)

Films produce meaning and emotion not only by what they show, but also by what they do not. Story elements, excluded compulsorily due to limited space-time, can serve other purposes as well. There are narrative and cinematic instruments used for this purpose. The basic function of these instruments, which are known as ellipsis and off-screen in the literature, is to enable the diegetic universe which converges indefinite temporally and spatially to be expressed in a limited form. According to general acceptance, ellipsis is an operation related to narrative time and allows some events in the story to be excluded for different reasons. According to a similar approach, off-screen is a spatial operation, and also means that parts of diegesis are left out of frame for different reasons. For this reason, ellipsis is associated with the temporal arrangement and is considered to be part of narrative theory; while off-screen space has been regarded as an extension of visual composition and has become the subject of cinema aesthetics. This tool-based stereotyped approach seems to facilitate the processing and understanding of the matter, however it is problematic because it prevents the conception and analysis of an integrated exterior. It is also scientifically uncertain, since it treats time and space, which are not separated in daily experience and in physics, as separate things. Thus, in this thesis study, both current approaches to ellipsis and off-screen have been compiled and recalled, and a new idea, an integrated and independent from excluded tools, is developed. This idea is called the 'complementary chronotope', inspired by the notion of complement in the set theory and Bakhtin's chronotope approach. According to this, the complementary chronotope is the place of the story elements which are not shown; even though they belong to the story universe. The changing situation and different functions of this place in cinema history is examined by examples from films and previous discussions. As a result of this research, it is concluded that complementary chronotope is an important component of the films not only aesthetically and narratively, but also phonomenologically, cognitively and ideologically.

Benzer Tezler

  1. Yeni dalga sinemasının görünmeyen feminen yüzü: Agnès Varda sinemasında kadın temsili

    Invisible feminine side of french new wave: Women representation in the cinema of Agnès Varda

    SEHER MİDİLLİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    Sahne ve Görüntü SanatlarıMarmara Üniversitesi

    Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. PEYAMİ ÇELİKCAN

  2. Sinema sanatında kaynağı görünmeyen sesin kurucu bir unsur olarak işlevi ve anlatım dili üzerindeki semantik ve estetik etkisi

    The function of voices whose source is invisible (Disembodied) as a constitutive element in cinema art and its semantic and aesthetic impact on the language of narration

    ALİCAN YILDIRIM

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Güzel Sanatlarİstanbul Üniversitesi

    Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ESRA GÜLAY ER PASİN

  3. Diğer taraf (görünmeyen taraf)

    Other side

    YASEMİN ÜLGEN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2004

    Sahne ve Görüntü SanatlarıMarmara Üniversitesi

    Sinema Televizyon Ana Bilim Dalı

    Y.DOÇ.DR. BİRNUR KARATİMUR

  4. Kadın görüntü yönetmenleri özelinde toplumsal cinsiyet rollerinin sinema sektöründeki izdüşümü: 'Sinemanın Görünmeyen Kadınları' belgesel filmi

    In aspect of female cinematographers the projection of social gender roles in the cinema industry: 'The Invisible Women of Cinema' documentary

    NİLÜFER GÜZEL ŞAHİN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Güzel SanatlarMarmara Üniversitesi

    Film Tasarımı Ana Sanat Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ NİGAR ÇAPAN KAVRUK

  5. Şehrin öteki sesi: Sokağın müziği

    The other voice of the urban: The music of the street

    ORKUN ÖNGEN

    Sanatta Yeterlik

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    MüzikBeykent Üniversitesi

    Sinema Televizyon Ana Sanat Dalı

    PROF. DR. CENK DEMİRKIRAN