Türkiye Türkçesi basın dilinde örtmece (Efemizm–Disfemizm)
Euphemism in press language in Turkish (Euphemism-Dysphemism)
- Tez No: 532960
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÖZLEM DENİZ YILMAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 184
Özet
Örtmece; tabu, korku, saygı, toplum içinde nazik, kibar olma çabası veya sevmeme, alay etme eğilimi gibi çeşitli sebeplerden ötürü direkt olarak söylenemeyen sözcük, sözcük grubu ya da cümlelerin başka gösterenler yardımıyla dolaylı şekilde söylenmesidir. Anlatım kolaylığı sağlayan örtmecenin; bu çalışmada iyi, kötü, açık ve gizli örtmece olmak üzere dört türü belirlenmiştir. Tezin birinci bölümünde örtmece kavramı, örneklerle açıklanmış, ikinci bölümde ise bu anlatım tarzının basında hangi sebeplerle kullanıldığı tespit edilmiştir. Basın, halkın olup bitenler hakkında tam, doğru ve hızlı biçimde bilgilendirilmesini sağlayan ve toplumun çok büyük bir bölümünü etkisi altına alan bir araçtır. Bu çalışmada örtmecenin basında ne şekilde kullanıldığının belirlenmesi amacıyla yazılı ve sözlü basında karşılaşılan örnekler seçme metoduyla ele alınarak incelenmiş, tür ve içeriklerine göre sınıflandırılmıştır. İnceleme ve araştırma sonucunda örtmecelerin, basında bazen günlük dilde olduğu gibi nazik olma, ayıp karşılanacak kelimeleri kullanmaktan kaçınma, insanları üzecek kelimelerin algısını hafifletme, anlatıma zenginlik kazandırma gibi amaçlarla bazen de alışkanlık sonucu kullanıldığı görülmüştür. Günlük dilden farklı olarak ise kelime tekrarını önleme, uzun cümleleri kısaltma, ırkçı söylemlerden kaçınma, gençleri kötü alışkanlıklara ve suça teşvik etmeme, siyasi konularda propaganda yaparak seçmeni yönlendirme, savunulan bir görüşün daha etkili biçimde anlatılmak istenmesi gibi sebeplerle kullanıldığı; bazen de kullanılabilecekken özellikle tercih edilmediği sonucuna varılmıştır. Ayrıca günlük dilde olduğu gibi basın dilinde de örtmecelerin, söz sanatları, kısaltma, eksilti vb. yöntemlerle oluşturulabildiği ve kullanımında döneme göre artış ya da azalışın görüldüğü belirlenmiştir. Tezin sonunda ise basın dilinde kullanılan ve bu çalışmada yer alan örtmecelerin dizini verilmiştir.
Özet (Çeviri)
Euphemism is indirect expression of phrases, word group or sentences that cannot be said directly due to the reasons like taboo, fear, respect, kindness and politeness or antipathy, sarcasm. In this study, the euphemism, which provides ease of expression, were determined as four types: good, bad, open and concealed euphemism. In the first part of the thesis, euphemism is explained with examples, and in the second part, the reasons of the usage of euphemism in the press is identified. The press is a tool that enables the public to be informed about what is going on in full, accurate and fast way and that influences a large part of the society. In this study, examples that were encountered in both oral and written press were examined by using selection method to determine how the euphemism is used in the press and were classified according to their types and contents. As the result of the investigation and research, it was seen that euphemism was mostly used for being kind, refraining from improper words, alleviating the perception of words that hurt people, enriching the narration or sometimes it was used because of language habits. In addition to daily language, euphemism wasn't used for avoiding repetition, shortening the long sentences, refraining from racist rhetoric, preventing young people to be encouraged for bad habits and crime, directing voters while carrying out propaganda on political issues, expressing a defended opinion more effectively, but on the other hand, it was understood that euphemism wasn't prefered deliberately in some areas. Also, like in daily language, in press language, it was determined that euphemism could be created with methods of eloquences, abbreviation, ellipsis etc. and the level of the usage has increased or decreased depending on the period. In the last part of the thesis, the index of the euphemisms, used in the press and this study, is given.
Benzer Tezler
- Özbek Türkçesinde ad+eylem eş dizimliliği (Basın yayın dilinde)
Noun+verb collocation in Uzbek Turkish (In press language)
CENNET EKİCİ
Doktora
Türkçe
2024
DilbilimAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAVUZ KARTALLIOĞLU
- Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesi yazı dilinde basit fiilerin anlam özellikleri
Semantics characteristics of simple verbs in literarily in both Turkey and Azerbaijan Turkish
ELZA SEMEDOVA
Doktora
Türkçe
2004
DilbilimSelçuk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NAİLE HACIZADE
- Türkiye Türkçesi yazın dilinde işaret zamirlerinin kullanım özellikleri
The use and characteristics of demonstrative pronouns in written language in Turkish spoken in Turkey
ÖZGÜR ÖNER
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. MUNA ÖZEZEN
- Türkiye Türkçesinde ses düşmeleri
The cases of deletion in Turkey Turkish
CEREN KAYASELÇUK
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıYıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERTUĞRUL YAMAN
- Türkiye Türkçesinde bağlaçlar
Conjunctions in Turkey's Turkish
LEMİ AKIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ÖZKAN