Orhun yazıtları söz varlığının eski Türkçede anlamsal gelişimi
Semantic development of Orhun's inscription vocabulary in old Turkish
- Tez No: 537138
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HACER TOKYÜREK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Orhun Yazıtları, Eski Uygur metinleri, anlam, anlamsal gelişim, Orkhon inscriptions, Old Uyghur texts, meaning, semantic development
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 535
Özet
Bu çalışma Orhun Yazıtlarında bulunan kelimelerin Eski Uygur Türkçesindeki anlamsal gelişimini incelemektedir. Günümüzden yaklaşık bin üç yüz yıl öncesine ait olan Orhun Yazıtları, içerisinde Türk dilinde hala kullanılan kelimeleri barındırmaktadır. Bu kelimelerin yazıldığı dönemden sonraki zaman diliminde nasıl bir gelişme gösterdiği bu açıdan oldukça önemlidir. Çalışmanın giriş kısmında Göktürkler, Orhun Yazıtları Uygurlar, Eski Uygur dönemi metinleri, Dilbilim ve Anlambilim hakkında bilgiler verilmiştir. İnceleme kısmında ise Köl Tegin, Bilge Kağan ve Tonyukuk yazıtlarında tespit edilen kelimeler alfabetik sıraya göre toplamı otuz altı tane olan eski Uygur metninde taranmıştır. Bunun sonucunda hala kullanımı devam eden kelime varsa ait olduğu kelime türü belirtilmiştir. Sonrasında kelimenin manasının daha iyi anlaşılması için cümle içerisindeki kullanımı metinden alınan kısa parçalar vasıtasıyla gösterilmiş, örneklerin Türkiye Türkçesine aktarımı yapılmıştır. İncelenen Uygur metinlerinde sıklıkla ikilemeler ve terimsel anlamlar bulunmaktadır. Bu doğrultuda taranan kelimenin Uygur döneminde ikileme içerisinde kullanılıp kullanılmadığı ve terimsel anlam ifade edip etmediği belirlenmiştir. Bu ikileme ve terimler de metinden alınan örneklerle açıklanmıştır. Tez çalışmasının sonuç kısmında incelemeler doğrultusunda genel bir değerlendirme yapılmıştır. Hem Orhun Yazıtlarının hem de Uygur dönemi metinlerinin incelendiği çalışmada, kelimelerin anlam gelişiminin belirlenmesinin yanı sıra kelimelerde meydana gelen fonem farkları da anlaşılmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study examines words of found in Orkhon inscriptions semantic development in Old Uyghur Turkish. About three hundred thousand years ago from our day in the Orkhon inscriptions, contains the words in Turkish language is still used in. From the time these words were written in the next time zone, as demonstrated by an improvement in this respect is very important in how. In the introduction part of the study are given information about Kokturks, Orkhon inscriptions, Uyghurs, the period of old Uyghur texts, linguistics and semantics. In review portion, the words identified in Kol Tegin, Bilge Kagan and Tonyukuk were scanned in the old Uyghur text which was in total thirty-six ve these words were shown in alphabetical order. As a result, if the word is still in use, the type of word to which it belongs is indicated. In order to better understand the meaning of the word, the use of the sentence in the sentence is shown by means of short pieces taken from the text, examples have been transferred to Turkish. In reviewed Uyghur texts often have been found hendiadyoins and semantic meanings. In this direction, it has been determined whether the scanned word is used in the Uyghur period and whether it is meaningful or not. In these hendiadyoin and terms are explained with examples from the text. In the final part of the thesis study, a general evaluation was made according to the examinations. In the study, which examines both Orkhon inscriptions and Uyghur texts, the phoneme differences occurring in the words as well as determining the meaning development of words are understood.
Benzer Tezler
- Buddhist çevre eski Uygur Türkçesi metinlerinde asli söz varlığı incelemesi
The Buddhist environment of the old Uighur Turkish texts of the original promise of the presence of the review
DİDEM YÜNCÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DilbilimMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. CEVDET ERALP ALIŞIK
- Eski Türkçede avcılık terimleri
Hunting terms in old Turkic
RİZA TUNCEL
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE YILMAZ
- Batı'da egemenlik kavramının gelişimi ve eski Türk egemenlik anlayışı
The Development of sovereignty in the west and the thought of sovereignty in ancient Turk
AYBARS PAMİR
- Etno-sembolizm bağlamında Türk milliyetçiliğinin analizi
Analysis of Turkish nationalism in the context of ethno-symbolism
HASAN BOZKURT ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Siyasal BilimlerGazi ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TEVFİK ERDEM
- Yayın tarihimizde Türk Yurdu Dergisi ve derginin dil konulu makalelerinin içerik analizi (1928-1931)
Başlık çevirisi yok
AYBİKE YURDÜRÜN (TARI)
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
Gazetecilikİstanbul ÜniversitesiTanıtım ve Halkla İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. EDİBE SÖZEN