Uygur halk destanlarının tip ve motif incelemesi
The research on type and motive of Uighur folk epic
- Tez No: 549509
- Danışmanlar: PROF. DR. BAYRAM DURBİLMEZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Uygur Halk Destanları, Destan, Çeşitlenme, Kahraman, Tip, Motif, Uighur Folk Epics, Epic, Variation, Hero, Type, Motives
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 668
Özet
Destanlar yaratıldıkları toplumların olaylar karşısındaki ortak hayat görüşlerini, inanışlarını, millî şuurlarını, estetik zevklerini, ülkülerini ve manevî dünyalarını yansıtan metinlerdir. Bu doğrultuda tezin amacı da Türk dünyasında önemli bir boy olan Uygur Türklerinin halk destanlarını ve bu destanların çeşitlenmeleri içerisinde yer alan tipler ile motiflerini tespit etmektir. Böylelikle destan dünyası içerisinde Uygurların destan kahramanlarına ve inanışları açısından motiflere yükledikleri anlamlar ortaya koyulmuş olacaktır. Çalışmada 18 Uygur destanı ve çeşitlenmeleriyle beraber 34 metin karşılaştırmalı olarak ele alınır. Böylelikle bu tez ile Uygur halk destanları toplu olarak değerlendirilme imkanı bulmuş olur. Tip ve motif araştırması üzerine konumlandırılan çalışmada öncelikle Türk destanları içerisinde yer alan ideal kahraman tipinin ve yardımcı tiplerin temel özellikleri tespit edilir. Akabinde Uygur halk destanlarında yer alan ideal kahraman tipi yanında yardımcı tipler adı altında; kadın tipi, bilge adam tipi, hayvan tipi ve düşman tipi incelenerek ortaya çıkan değerler mukayese edilir. Türk boylarının destanlarındaki benzer ve farklı yönleri belirlenerek tiplerin özellikleri ortaya koyulur. Destan metinlerinin hepsini tez içerisine dahil etmek mümkün olmadığı için epizotları verilerek kahramanların maceraları ayrıntılı şekilde sunulur. Ayrıca destanların temel yapı taşı sayılan motifler de tespit edilerek Türk dünyasındaki benzer örnekleriyle bir arada verilir. Yapılan tespitler ve değerlendirmeler sonucunda; Uygur halk destanlarının şekil ve hacim itibariyle halk hikâyesi formatına yaklaştıkları görülse de muhteva olarak tiplerin özelliklerinden ve bünyelerinde taşıdıkları motiflerden hareketle Türk destancılık geleneğinin bir kolu olarak Uygurların kendilerine özgü bir destan geleneği sürdükleri anlaşılır.
Özet (Çeviri)
Epic is a literary genre that reflects the common views towards the incidents, beliefs, national conscience, aestethic intellections, aims and morals of a society in which they are created. Accordingly, the aim of this thesis is to detect the folk epic and the type and motives which belongs to the variation of the genre, created in Uighur Turks, which are an important clan of Turks. In this way, in the World of Epics, the meaning that is attributed by uighurs to epic heroes and the motives, in terms of their beliefs, will be revealed. In the study, 18 Uighur epics and along with their variations, 34 texts are embraced comparatively. Thus, with this thesis, Uighur Folk Epics finds an opportunity to be evaluated collectively. In the study, which is focused on the type and motive research, the general characteristics of ideal heroic type and subsidiary heroic type are identified primarily. Afterwards, apart from ideal heoic type which takes part in uighur epic, by means of investigating the "woman type, wise-man type, animal type and antagonist type, which are under the name of the subsidiary heroic type, results are compared. By comparing and contrasting the relationship between Turkish Folk Epic, the characteristics of the types are exhibited. Since it is impossilbe to include all the epic texts into the thesis, the adventures of heroes are presented in detail by giving the episodes. Moreover, through detecting the motives, which are regarded as the main infrastructure of the epic, it is given with the counterparts in the Turkish Epic World. As a result of detections and evaluations; even if Uighur Epic types are seen as a kind of closer to the folk literatüre, content-wise, looking at the characteristics of types and the meanings that motives are representing, as a part of Turkish Epic Worlds, Uighurs have an Epic type which is unique to them.
Benzer Tezler
- Uygur halk destanlarının tipolojisi
Typology of uighur folk epics
ÇİÇEK VAROL
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Halk Bilimi (Folklor)Uşak ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. DERYA ÖZCAN
- Hakas destan kahramanları ve tip özellikleri
The Hakas epic heroes and character features
LEYLA KİRMİTÇİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Erciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAYRAM DURBİLMEZ
- Şor destan kahramanlarının tip özellikleri
Type features of the epic heroes of Şor
FATİH SALMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Aksaray ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ONUR ALP KAYABAŞI
- Uygur halk destanları (icra merkezli ve karşılaştırmalı bir araştırma)
Başlık çevirisi yok
ABDULHAKİM MEHMET
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. METİN EKİCİ
- Kumul on iki makamı üzerine bir inceleme
A study on Kumul on iki makamı
TUERDE WUSIMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ADEM ÖGER