Şor destan kahramanlarının tip özellikleri
Type features of the epic heroes of Şor
- Tez No: 806074
- Danışmanlar: PROF. DR. ONUR ALP KAYABAŞI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Aksaray Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 276
Özet
Şor sözlü verimleri içinde kahramanlık destanları önemli bir yere sahiptir. Muhteva bakımından halkın gelenek göreneklerini, düşüncelerini, bakış açısını, beklentilerini, tutumlarını, milletin geçmişini, kültürel varlıklarını kapsamaktadır. Bu misyonu merkezi kahramanın bünyesinde toplar ve onun taşıdığı bir ülkü değer oluşturur. Merkezi kahraman bu beklenti ve değerler uygun biçimde hareket ederek tip özelliği gösterir. Merkezi kahramanın oluşturduğu bu tip özelliklerinin konu edildiği araştırma giriş hariç beş bölümden oluşmaktadır. Araştırmanın ilk bölümünde Şor Türklerinin tarihi, nüfusu, dili, ekonomik yapısı, yaşadığı bölge hakkında genel bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde destan terimi incelenerek diğer Türk boylarında destan icra geleneği anlatılıp ardından çalışmaya konu olan Şor Türklerinin icra geleneği araştırılmıştır. Üçüncü bölümde araştırma konusunu biraz daha sınırlandırmak için edebi eserde tip kavramı üzerine yapılan çalışmalar ve tipin özellikleri incelenmiş, dördüncü bölümde çalışmanın esas konusu olan Şor Türklerinin destan kahramanı tip özellikleri maddeler halinde tespit edilerek Metin Ergun'un ''Şor Kahramanlık Destanları'' eserinde günümüz Türkçesine çevrilen on beş destan metnindeki kahramanlar, merkezi kahraman tipi ve alt tip başlığı altında yapılan sınıflandırmayla tespit edilmiştir. Merkezi kahramanın sekizi doğal, on biri davranışsal olmak üzere toplam on dokuz adet tip özelliği tespit edilmiştir. Ayrıca her bir destan kahramanının sahip olduğu tip özelliğine uygun kategori tablo ile gösterilerek konunun daha anlaşılır olması sağlanmıştır. Alt tip kategorisinde farklı bir sınıflandırma yoluna gidilerek dinamik ve edilgin alt tip sınıflandırması yapılmıştır. Sonuç kısmında ise yapılan araştırmada ortaya konan bulgular tespit edilmiştir. Bu araştırmada Şor Türklerinin destanlarında merkezi kahramanın tutum ve davranışları ile toplumun algısının, bakış açısının, zihin dünyasının yansıtılması hedeflenmiştir. Yapılan araştırma Şor Türkleri ile diğer Türk boylarının destanları arasında kıyaslama yapılmasına, destan metinlerinin bütüncül bakış açısıyla değerlendirilmesine olanak sağlamış ve bu alanda yapılan çalışmalara katkı sunmuştur.
Özet (Çeviri)
Heroic epics have an important place among the verbal yields of Şor. In terms of content, it includes the traditions, thoughts, perspectives, expectations, attitudes of the people, the history of the nation, and cultural assets. It gathers this mission within the central hero and creates an ideal value that he carries. The central hero shows type characteristics by acting in accordance with these expectations and values. The research, which deals with the characteristics of this type formed by the central hero, consists of five chapters, excluding the introduction. In the first part of the research, general information about the history, population, language, economic structure and the region where Shor Turks lived was given. In the second part, the term epic was examined and the tradition of performing epics in other Turkish tribes was explained, and then the performance tradition of the Şor Turks, which was the subject of the study, was researched. In the third part, the studies on the concept of type in literary work and the characteristics of the type were examined in order to limit the research subject a little more, in the fourth part, the epic hero type characteristics of the Shor Turks, which are the main subject of the study, were determined in items and translated into contemporary Turkish in Metin Ergun's“Sor Heroism Epics”. The heroes in the translated texts of the fifteen epics were determined by the classification made under the title of central hero type and subtype. A total of nineteen type characteristics, eight of which are natural and eleven are behavioral, of the central hero have been identified. In addition, the category suitable for the type characteristic of each epic hero is shown with a table, making the subject more understandable. In the subtype category, a different classification method was used and dynamic and passive subtype classification was made. In the conclusion part, the findings of the research were determined. With this research, it is aimed to reflect the attitudes and behaviors of the central hero in the epics of the Shor Turks, as well as the perception, point of view and mental world of the society. The research made it possible to make a comparison between the epics of the Shor Turks and other Turkish tribes, to evaluate the epic texts from a holistic perspective and contributed to the studies in this field.
Benzer Tezler
- Şor Destanı Ak Plek üzerine simgesel bir inceleme
A symbolic analysis on the Shor Epic Ak Plek
GÜLAY ÇAKIR
Doktora
Türkçe
2024
Halk Bilimi (Folklor)Yıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYNUR KOÇAK
- Güney Sibirya Türk destanlarında gökyüzü ve yer altı ile ilgili mitolojik unsurlar
South Siberia is at the Turkish epics mythologic items about sky and underground
VEYSEL GÜRTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Süleyman Demirel ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL ALTAY GÖDE
- Artvin ve çevresindeki (Ardahan-Kars-Erzurum) Rus mezalimini anlatan destanlarda başlıca temalar
The main themes of epics that telling the Russian atrocity around Artvin and environment
KAMURAN KAYNAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Halk Bilimi (Folklor)Artvin Çoruh ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SEDAT BAHADIR
- Güney Sibirya Türk destanlarında mekân ve zaman sembolizmi
Symbolism of space and time in epics of South Siberian Turks
BERNA ÖZPINAR
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Kültür ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYNUR KOÇAK
- Altay, Tuva, Hakas ve Şor destanlarında at motifi üzerine bir inceleme
Review on horse motives in the Altay, Tuva, Hakas and Şor epics
ALİ KABA
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıAhi Evran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SALAHADDİN BEKKİ