Çağdaş Rus dilinde eksik ünlü ve tam ünlü ses birleşimleri
Pleophonic and nonpleophonic components in Russian language
- Tez No: 550988
- Danışmanlar: PROF. DR. ZEYNEP BAĞLAN ÖZER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Rus Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 248
Özet
Proto-Slav dilinde bulunan (ünsüz + o/e + kayıcı ünsüz + ünsüz: *tort, *tert, *tolt, *telt (kelimenin başında *olt *ort) tip heceler, tarih içinde farklı fonetik süreçlerden geçmiştir. Bu süreçte Güney Slav dilinde eksik ünlü /–rа/,/-lа/,/-rе/,/-lе/ birleşimleri; Doğu Slav dilinde ise tam ünlü /-оrо/,/-оlо/,/-еrе/,/-еlе/,/-еlо/,/-rо/,/-lо/ birleşimler oluşmuştur. Çalışmamızda, bu birleşimleri içeren kelimeler ele alınmış, sadece Tam Ünlülük (polnoglasiye) veya Eksik Ünlülük (nepolnoglasiye) fonetik kriterine göre incelenmiştir. Rus dilinin fonetik gelişimi bölümünde Ortak Kadim Slav dilindeki fonetik olguları ve gelişim evreleri, Tam Ünlülük ve Eksik Ünlülük ve ona neden olan kadim fonetik süreçler anlatılmıştır. Yazılı dil geleneği ile birlikte Rusya'ya Güney Slav lehçesi girmiştir. Bundan dolayı çağdaş Rus dilinde Güney Slav lehçesi olan Eski Slavca eksik ünlülü kelimeler çok sayıda bulunmaktadır. Çalışmamızda Eski Slavca kelimelerin tarih içinde kullanım özellikleri anlatılmıştır. Rus dilinin tarihi gelişimleri tezimizin kapsamı ve içeriği ile uyumlu olarak, Rus dilinde Tam Ünlülük ve Eksik Ünlülük ilkesinden yola çıkarak ele alınmıştır. Eski Slav ve Rus kelimeleri bin yıla aşkın bir süre ortak bir dilsel sistemin içerisinde bulunmaktadır. Bunun sonucunda çağdaş Rusçada aynı anlamsal kökten türemiş tam ünlü birleşimli ve eksik ünlü birleşimli kelime çiftleri mevcuttur. Şekil itibari ile birbirine çok benzer bu çiftlerde çoğu zaman anlam veya biçem farkı bulunmaktadır. Rusçanın her alanında kullanılan bu kelime çiftleri Türkçeye çeviri sırasında karışıklık yaratmaktadır. Yaptığımız çalışmada, çağdaş Rus dilinde bulunan bütün tam ünlü ve eksik ünlü birleşimli kelimeler taranmıştır. Ortaya çıkan kelimelerden“Çağdaş Rusçada Eksik Ünlü ve Tam Ünlü Birleşimli Kelimeler Sözlüğü”hazırlanmıştır. Aynı anlamsal kökten türemiş bütün kelimeler bir grup halinde verilmiştir. Her kelimenin anlamı anlatılmış, biçemsel değerleri, çağdaş dilde kullanımı ve üslupsal özellikleri belirtilmiştir. Sonuç bölümünde çağdaş Rus dilinde tam ünlü ve eksik ünlü birleşimli kelimelerin kullanım alanlarına dayalı oranları hesaplanmış ve istatistik veriler açıklanmıştır. Çalışmamız Türkiye'de, Rusça-Türkçe sözlüğü kapsamındaki kelime hazinesi içinde tam ünlü ve eksik ünlü birleşimli kelimelerin özelliklerini gösteren, anlam ve üslup detaylarını belirten, çevirebilme unsurunu tartan ve sözlükteki mevcut çeviriyi değerlendiren ilk çalışma olmuştur.
Özet (Çeviri)
The Proto-Slavonic (consonant + o/e + resonant diphthong + consonant: *tort, *tert, *tolt, *telt (*olt *ort at the beginning of the word)) type of syllabus went through various phonetical processes throughout the historical development of Slavonic Languages. As a result of these processes in South Slavonic Language there were formed syllables with lack of vocalism (nonpleophonic) such as, /–rа/,/-lа/,/-rе/,/-lе/ and in East Slavonic Language there were formed syllables with full vocalism (pleophonic), such as /-оrо/,/-оlо/,/-еrе/,/-еlе/,/-еlо/,/-rо/,/-lо/. In our study we examined all the words containing nonpleophonic and pleophonic components in the Russian Language, according to these criteria. Old phonetical processes that took place in Proto-Slavonic period of Slavonic Languages and the development of pleophony or its absence are explained in chapter called“Evolution of Russian Phonetical System”. Beginning of Russian written tradition is related to South Slavonic (Old Slavonic) Language entrance to Russia and the beginning of bilingualism in Russia. As a result there are quite big amount of nonpleophonic Old Slavonic words in modern Russian Language. The particularities of usage of Old Slavonic words and their stylistic characteristics in Russia during history are explained in this chapter. Thus, Old Slavonic and Russian words are coexisting in one common linguistic system for more than 1000 years. As a result of this cooperation of two linguistic systems, there are pairs of words that have derived from common lexical roots, one of which has pleophonic component and the other does not. Although these pairs of words can have almost similar shape, they commonly differ greatly from each other lexically or stylistically. These pairs of words are widely used in the modern Russian Language and they create a difficulty during translation into Turkish. In our study we scanned modern lexicon of the Russian Language, detected all words containing the pleophonic and nonpleophonic component and have created a dictionary of pleophonic and nonpleophonic words of the modern Russian Language. In this dictionary all words that derive from the same lexical root are given in one group. Every word is given with Turkish translation. Above that, every word is provided with an explanation about stylistic colouring, the usage in modern lexicon and stylistic characteristics of that word. In the conclusion there are statistics on percentages of the general usage of words, according to the above mentioned criteria. Our study is the first in Turkey that shows particularities of the usage of pleophonic and nonpleophonic words, that provides their translation and stylistic information, as well as measures their stylistic colouring and ability to translate as an equal unit.
Benzer Tezler
- Çağdaş Rus dilinde kullanılan zarflar (S.İ. Ojegov'un çağdaş Rus dili sözlüğüne dayandırılarak): Dilbilgisel açıdan karşılaştırmalı bir yaklaşımı
The envelopes used in the contemporary Russian language (S.I.Ojegov on the word of the contemporary Russian language): A comparative approach
ZEKİYE UĞUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimAtatürk ÜniversitesiRus Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BAHAR DEMİR
- Çağdaş Rus dilinde edatların ismin hallerinde kullanılması
Use of prepositions in the names of the contemporary Russian language
LEYLA SUBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Batı Dilleri ve EdebiyatıKafkas ÜniversitesiRus Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KEZİBAN TOPBAŞOĞLU ERAY
- Çağdaş Rus dilinde bitmiş ve bitmemiş görünüşleri aynı olan fiiller ve bu fiillerin Türkçedeki ifadeleri
Verbs with the same perfect and inperfect aspects in modern Russian language and their translation into Turkish
SEVDA POLAT
Doktora
Türkçe
2021
Batı Dilleri ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiRus Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAHAR GÜNEŞ
- Çağdaş Rus dilinde zoonim kavramı içeren deyimlerin çağdaş Türkçe ile karşılaştırılması
A comparison of idioms using the concept of zoonim in the modern Russian language and the modern Turkish language
AYTÜL BAYAR
Doktora
Türkçe
2021
Batı Dilleri ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiRus Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAHAR GÜNEŞ
- Çağdaş Rus dilinde sayıları içeren deyimler (Türk öğrencisinin bakış açısıyla)
Idioms, containing the numbers in contemporary Russian language (From the point of view of the Turkish student)
AYTÜL ERDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DilbilimAtatürk ÜniversitesiRus Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BAHAR DEMİR