Titriş Höyük (Bahçeli / Karaköprü / Şanlıurfa) ve yakın çevresinde arkeocoğrafya araştırmaları
Archaeogeography researches on Titriş Höyük (Bahçeli / Karaköprü / Şanliurfa) and immediate surroundings
- Tez No: 554046
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜSEYİN TUROĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Arkeoloji, Coğrafya, Archeology, Geography
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 220
Özet
Titriş Höyük Arkeolojik Yerleşmesi (THAY); mümbit hilalin yukarı kesimleri içinde kalan, Kuzey Mezopotamya coğrafi sınırlarına dahil ve bugün Şanlıurfa'nın il sınırları içinde, il merkezinden kuş uçumu takriben 35 km kuzeydoğuda, Karaköprü İlçesine bağlı Bahçeli Mahallesi'nin hemen batısında ve kısmen de gömülü olarak altında bulunan Erken Tunç Çağı (ETÇ) yerleşmesidir. Bu pre-historik yerleşmeyi farklı ve önemli kılan özelliklerden ön plana çıkanları şu şekildedir. Sadece Anadolu'nun değil aynı zamanda Kuzey Mezopotamya'nın da Erken Tunç Çağı'na ait yerleşmeler içinde şehir özelliği gösteren ve kapladığı alanın büyüklüğü bakımından sayılı şehirlerden biridir. Söz konusu bu önemi nedeniyle THAY'ın ortaya çıkıp gelişmesinde ve büyük bir alan kaplamasında rol oynayan coğrafi ortam özellikleri ve THAY halkının bu coğrafi ortamı nasıl yorumlayıp organize ettiği ve ne şekilde istifade ettiği arkeocoğrafya perspektifi dâhilinde irdelenmeye çalışılmıştır. Bu kapsamda; kazı sonuçlarına bağlı olarak elde edilen arkeolojik veriler, çevre yerleşmelerin arkeolojik özellikleri ile verileri, çalışma alanın jeomorfolojik, hidrografik, pedolojik, paleo- vejetasyon özellikleri, bölgeye ait muhtelif klimatik proksiler, tarihi hava fotoğrafları ve çeşitli zamansal çözünürlüğe sahip casus ve ticari uydu görüntüleri, muhtelif coğrafi veri setleri gibi birçok coğrafi ve arkeolojik veri bir arada ve arkeocoğrafya yaklaşımıyla geçmişin coğrafi ortamını anlamlandırma ve yeniden inşası amaçlanarak değerlendirilmiştir. Bu kapsamda ilgili veriler Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) metodolojisi ve yazılımlarıyla işlenerek, mekânsal analizler ve jeomorfometrik değerlendirilmeler de yapılarak, geçmişin arazi kullanımı da ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yapılan değerlendirmeler neticesinde THAY'ın ortaya çıkıp gelişmesinde coğrafi ortamın oldukça önemli rol oynadığı ve şehrin maksimum gelişimini sınırlayan özelliklerin yine mekânla ilişkili olduğu görülmüştür. THAY'ın bulunduğu ortamı organizasyonel bir şekilde iyi değerlendirdiği ve mekânın da ideal bir arazi kullanımı için oldukça elverişli olduğu yapılan mekânsal ve uygunluk analizlerinde görülmüştür. THAY'ın hızlı büyümesinin beraberinde hızlı bir çevresel degradasyonu getirdiği, bunun da paleo-klimatolojik koşullardaki dalgalanmalara bağlı olarak etkisinin daha şiddetli hissettirmiş olduğu arkeolojik verilerle de desteklendiği görülmüştür. Şehri klimatolojik tehlikelerin yanı sıra hidrografik tehlikelerin de etkilediği ancak THAY halkının bu tehlike ve değişimlere karşı organizasyonel bir şekilde hareket ettiği düşüncesine varılmıştır. Arazi kullanımı bakımından; yapılan mekânsal değerlendirmede gerek tahıl için gerek bağcılık ile meyvecilik, gerekse mera ve ormancılık faaliyetleri için çalışma alanın şehrin nüfusuna yetebilecek düzeyde olduğu anlaşılmaktadır. Bununla beraber çalışma alanın sahip olduğu uygun klimatik koşullar, toprak özellikleri ve jeomorfolojisi nedeniyle muhtelif tarımsal faaliyetleri de destekleyecek niteliklere sahip olduğu görülmüştür.
Özet (Çeviri)
Titriş Höyük Anticient Settlement (THAY) is Early Bronze Age (EBA) settlement that is part of the upper fertile crescent, in the northern Mesopotamia, inside Şanlıurfa borders on the northwest part and far from the city center about 35 km, partly buried under modern Bahçeli Neighborhood. The importance of this site depends on its Early Bronze Age improvement and it's size during that age. In this perspective, THAY is one of the most different sites compare to other contemporary regional sites. Due to this importance, it was tried to examine the geographic features that play an important role on the development of THAY in the archaeogeographical perspective, and also how these features affected THAY's spatial organization, benefitting from land and using it. In this context, the archaeological data obtained from the excavation results and studies on the site, archaeological features and data of the surrounding settlements, geomorphological, hydrographical, pedological, paleo-vegetation properties of the study area, various climatic proxies of the region, historical aerial photographs and spy and commercial satellite images with various temporal resolution was used. In addition, many geographical and archaeological data such as various geographic data sets and archaeogeography approach have been evaluated in order to understand and reconstruct the geographical environment of the past. In this context, related data were processed by Geographic Information Systems (GIS) methodology and software, and spatial analysis and geomorphometric evaluations were used to determine the paleo-landuse of THAY. As a result of the evaluations, it was understood that the geographical environment had played a very important role in the emergence and development of THAY. The features that limiting the maximum development of the city are related to the space and climate conditions. In THAY's spatial and conformity analysis It has been seen the space of city well evaluated in an organized manner and the space is also very suitable for ideal land use. It has been seen that THAY's rapid growth has brought about a rapid environmental degradation and this is supported by archaeological data which have a more severe effect due to fluctuations in paleo-climatological conditions. In addition to climatic dangers, the city has been affected by hydrological hazards, but the city is thought to be acting in an organizational way against these extraordinary situations. In the spatial evaluation that made for paleo-landuse of THAY, it is understood that the study area is sufficient for the population of the city in terms of grain, viticulture and fruit growing and pasture and foresty activities. However, due to the proper climatic conditions, soil characteristics and geomorphology of the study area, it has been understood that the paleo-climate has the qualities to support various agricultural activities.
Benzer Tezler
- M.Ö. 3. binde Güneydoğu Anadolu bölgesinde metalik seramik ve bu seramiğin Anadolu'daki yayılışı
Başlık çevirisi yok
SÜLEYMAN YÜCEL ŞENYURT
Doktora
Türkçe
1995
ArkeolojiAnkara ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. HAYAT ERKANAL
- Şanlıurfa Müzesi'ne satın alma yoluyla gelen M. Ö. 3. bin yıla tarihlenen yüksek ayaklı çanaklar ve Orta Fırat havzasındaki dağılımı
Examining of high footed bowls which are dated to 3rd B. C. and purchased by Şanlıurfa Museum and their distributrion on Middle Euphrates region
NEDİM DERVİŞOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
ArkeolojiMustafa Kemal ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYNUR ÖZFIRAT
- M.Ö. 3 Bin'de Anadolu'da mermer idoller
Başlık çevirisi yok
ŞENGÜL GÜNDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
ArkeolojiHacettepe ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HALİME HÜRYILMAZ
- Anadolu erken Tunç Çağı topluluklarında ağız ve diş sağlığı
Dental health in early Bronze Age populations of Anatolia
MELİHA MELİS KORUYUCU
Doktora
Türkçe
2019
AntropolojiHacettepe ÜniversitesiAntropoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YILMAZ SELİM ERDAL
- Anadolu'da bioarkeolojik örnekler üzerinde yapılan bazı arkeogenetik çalışmaların Anadolu arkeolojisine katkısı
Contribution of some archaeogenetic studies on bioarchaeological samples in Anatolia to Anatolian archeology
MEHIN ZULFIGAROVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
ArkeolojiKocaeli ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE ÇALIK ROSS