Kontrol teorisi uygulamaları ile zaman serisi öngörülerinin iyileştirilmesi
Improvement of time series forecasts via control theory applications
- Tez No: 556020
- Danışmanlar: PROF. DR. AYDIN ULUCAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Elektrik ve Elektronik Mühendisliği, İşletme, Electrical and Electronics Engineering, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Üretim Yönetimi ve Sayısal Yöntemler Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 123
Özet
İşletme yönetiminin ve fonksiyonlarının başarısı, büyük oranda talep yönetiminde planlama sürecinin doğru şekilde işlemesine ve dolayısıyla talep planlamasındaki belirsizliklerin azaltılmasına bağlıdır. Bu tez çalışmasında; talep planlamasının da fiziksel endüstriyel süreçler gibi ancak soyut bir süreç olduğu, girdilerinin talep öngörüleri ve çıktılarının gerçekleşen satışlar olarak tanımlanıp ölçülebileceği ve bunlara bağlı olarak fiziksel endüstriyel süreçlerinde kullanılmakta olan kontrol sistemlerinin, talep planlamasında hataların azaltılması amacıyla da kullanılabileceği önermeleri yapılmıştır. Buradan hareketle önermeler genellenerek; kontrol teorisi uygulamaları ile zaman serisi öngörülerinin iyileştirilmesi yaklaşımı öne sürülmüştür. Bu yaklaşımla birlikte, zaman serisi öngörü modellerinin soyutlaştırılarak yalnızca girdi ve çıktı ilişkisi üzerinden kara kutu olarak tanımlanabileceği ve bu sayede kontrol sistemlerinin öngörü modelleriyle birleştirilebileceği varsayımında bulunulmuştur. Öne sürülen yaklaşımın doğrulanması amacıyla; önce genel öngörü yöntemleri, zaman serileri ve istatistiksel zaman serisi analizinden bahsedilerek ARIMA modelleri üzerinde durulmuştur. Sonra, kontrol teorisi, kontrol döngüleri ve kontrol sistemlerinin modellenmesine değinilmiş ve PID kontrol detaylandırılarak anlatılmıştır. Daha sonra, kontrol teorisi ile zaman serisi öngörülerinin ilişkisi açıklanmış ve öne sürülen yaklaşım doğrultusunda tasarlanan PID kontrollü öngörü modeli detaylı olarak sunulmuştur. Son olarak, PID kontrollü öngörü modeli yaklaşımı ARIMA modelleri ile birlikte kullanılarak, durağan olmayan farklı tipteki zaman serilerinden oluşan talep ve satış verileri için talep tahmini uygulamaları gerçekleştirilmiştir. Uygulamalardan elde edilen deneysel bulgular; PID kontrollü öngörü modelleri ile yalın öngörü modellerinin tahminleme hataları kıyaslandığında, PID kontrollü öngörü modellerinin tüm uygulamalarda hata oranlarını büyük ölçüde düşürdüğünü göstermiştir. Aynı zamanda, daha düşük tahminleme başarısı gösteren öngörü modellerinin kontrol sistemleri ile daha büyük oranda iyileştirildiği sonucuna ulaşılmıştır. Deneysel bulgular ile talep planlamasıyla ilgili yapılan tüm önermeler desteklenmiş, öne sürülen yaklaşımla birlikte öngörü modelleri için bulunulan kara kutu varsayımı doğrulanmıştır. Böylece, zaman serisi öngörülerinin kontrol teorisi uygulamaları ile zaman serilerinin tipinden ve öngörü modellerinin içyapısından bağımsız olarak, iyileştirilebildiği çıkarımına varılmıştır. Bu tez çalışmasının sonucunda; kontrol teorisi uygulamaları ile zaman serisi öngörülerinin iyileştirilmesi yaklaşımı yeni bir metodolojik çerçeve olarak öngörü literatürüne kazandırılmış ve aynı zamanda kontrol teorisi ve kontrol sistemleri için tümüyle yeni bir uygulama alanı sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
The success of business management and functions largely depends on the correct functioning of the planning process in demand management and therefore the reduction of uncertainties in demand planning. In this thesis work; made propositions state that demand planning is a process just like, but an abstract one, physical industrial processes; that inputs and outputs of demand planning can be defined and measured as demand forecasts and actual sales respectively, and that accordingly, control systems used in physical industrial processes can also be used to reduce errors in demand planning. Starting from this point of view, the propositions are generalized, approach for improvement of time series forecasts via control theory applications have been asserted. Along with this approach, it has been hypothesized that time series forecast models can be abstracted and defined as black box just via the input and output relationship, and thus control systems can be integrated with forecast models. In order to verify the asserted approach; first, prediction methods in general, time series and statistical time series analysis have been mentioned and ARIMA models has been emphasized. Then, control theory, control loops and modelling of control systems have been referred and PID control has been discussed in detail. Later on, the relationship between control theory and time series forecasts were explained and PID controlled forecast model which is designed in line with the proposed approach were presented in detail. Finally, demand forecasting applications on demand and sales datasets consisting of nonstationary time series of different types were implemented via the use of PID controlled forecast model approach in conjunction with ARIMA models. Experimental findings obtained from the applications have been shown that PID controlled forecast models substantially reduced error rates on all applications, when PID controlled forecast models have been compared with lean forecast models in terms of forecasting errors. At the same time, it was resulted that lean forecast models with lower forecasting success were improved to a greater extent with control systems. By the experimental findings, all the propositions which were made about demand planning were supported and the black box hypothesis which was stated along with the proposed approach for forecasting models was confirmed. Thus, the inference have been made that time series forecasts can be improved via control theory applications, independently of the type of time series and the internal structure of forecast models. As the conclusion of this thesis; the approach for improvement of time series forecasts via control theory applications has been gained to the literature of forecasting as a novel methodological framework, and therewithal a brand new field of application for control theory and control systems has been introduced.
Benzer Tezler
- Esnek hesaplama yöntemlerinin jeodezide uygulamaları
Applications of soft computing methods in geodesy
ORHAN AKYILMAZ
Doktora
Türkçe
2005
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiJeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF.DR. TEVFİK AYAN
- Zaman serilerinin modellenmesi ve stokastik prosesler
Time series modelling and stochastic processes
TARHAN SERİN
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiGazi ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FEVZİ KUTAY
- Bulanık mantık ile motor kontrolünün incelenmesi
Başlık çevirisi yok
EYYÜP ÖZBAY
Yüksek Lisans
Türkçe
1995
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiYıldız Teknik ÜniversitesiDOÇ.DR. HACI BODUR
- Akusto-optik etkileşimin incelenmesi ve kızılötesi lazer uygulamaları
Examination of acousto-optic interaction and infrared laser applications
MEHMET ZİYA KESKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiTOBB Ekonomi ve Teknoloji ÜniversitesiElektrik-Elektronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM TUNA ÖZDÜR
DOÇ. DR. ZİYA GÜRKAN FİGEN
- Çocuklarda kullanılan vibrasyonlu lokal anestezi teknikleri ile konvansiyonel tekniklerin ağrı ve dental anksiyete üzerine etkisinin karşılaştırmalı değerlendirilmesi
Comparative evaluation of the effects of conventional local anesthesia and vibration techniques used in children on pain and dental anxiety
MUTLU GÜNEŞ
Diş Hekimliği Uzmanlık
Türkçe
2021
Diş HekimliğiNecmettin Erbakan ÜniversitesiÇocuk Diş Hekimliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMRE KORKUT