Hevokên temamker ên berkarî yên kurmancî yên devoka torê
Tor ağzının kurmanci nesne görevindeki yan cümlecikleri
- Tez No: 556150
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA ASLAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Eastern Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Clause, complement clauses, modal/PCU/manipulative verbs, morphological integration, semantical integration, Tor-Abidin dialect
- Yıl: 2019
- Dil: Kürtçe
- Üniversite: Mardin Artuklu Üniversitesi
- Enstitü: Yaşayan Diller Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 95
Özet
ÖZET Bu çalışmada nesne olarak kullanılan yan cümlecikler, anlamları, entegrasyonu ve çeşitleri araştırılmıştır. Nesne görevinde kullanılan yan cümlelerin kullanımları, Tur- Abidin ağzına özgü örneklerle, ayrıntılı bir şekilde ve deneysel bi bakış açısıyla analiz edilmiştir. Birinci bölümde, nesne görevinde kullanılan yan cümleleri alabilen fiiller incelenmiştir. Üç çeşit fiil üzerinde durulmuştur: modal fiiller, duyuşsal-bilişselaktarımsal fiiller ve manipulatif fiiller. Bu tür fiiller, kendi özelliklerine göre nesne olarak kullanılan farklı yan cümle türleriyle beraber kullanılır. İkinci bölümde ise morfolojik açıdan nesne olarak kullanılan yan cümlelerin entegrasyonu araştırılmıştır. Nesne olarak kullanılan yan cümleler morfolojik açıdan üçe ayrılır: subjunktif yan cümleler, indikatif yan cümleler ve adlaşmış yan cümleler. Cümledeki kullanımına bakıldığında subjunktif yan cümlelerin diğer nesne olarak kullanılan yan cümlelere göre temel cümleye daha çok bağlı olduğu fark edilmektedir. Nesne olarak kullanılan subjunktif yan cümleler daha çok modal ve manipulatif fiillerle kullanılır. Nesne olarak kullanılan indikatif yan cümleler, daha özgür ve bağımsız cümleler gibi hareket etmektedir. Bu yüzden indikatif olan yan cümleler subjunktif olanlara göre daha bağımsız davranmaktadır. İndikatif yan cümleler duyuşsal-bilişsel-aktarımsal fiiller ile kullanılır. Nesne olarak kullanılan ad-eylem yan cümleler ise daha az kullanılmaktadır. Ad-eylem olan yan cümleler daha çok isim gibi görünmektedir ve isim eklerini alır. Üçüncü bölümde, nesne olarak kullanılan yan cümlelerin semantik entegrasyonu (anlamsal bütünlüğü) üzerinde durulmuştur. Hem-referanslık, başarı, niyet, öznenin kontrolü, temas, hem-zemanlık, aktarım çeşitleri, öznelerin düşmesi gibi konular incelenmiştir. Nesne olarak kullanılan yan cümleleri alabilen fiiller (modal, manipulatif, duyuşsal-bilişsel-aktarımsal) ve aldıkları yan cümleler bölüm bölüm anlatılmıştır. Daha çok nesne olarak kullanılan yan cümlelerin anlam ve entegrasyon açısından farklılık ve benzerlikleri tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler : cümle, nesne olarak kullanılan yan cümle, modal/manipulatif/duyuşsal-bilişsel-aktarımsal fiiller, morfolojik entegrasyon, semantik entegrasyon, Tur-Abidin ağzı.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT In this study, the complement clauses, and the meaning, kinds and integration of them are analized. The complement clauses, their usages, and typological perspective are analized with details, by giving the examples of Tor-Abidin dialect. In the first chapter, especially, verbs that can take complement clauses are studied. There are three kinds of verbs that can take complement clauses: modal verbs, PCU verbs, and manipulative verbs. These kinds of verbs are used with complement clauses according to their features. In the second chapter, the morphological integration of complement clauses is analized. According to morphological features, coplement clauses are divided into three sections: subjunctive complement clauses, indicative complement clauses, and nominalized complement clauses. The integration of subjunctive complement clauses with main clause is stronger than other's. Subjunctive complement clauses are used with modal and manipulative verbs. On the other hand, indicative complement clauses behave like independent clauses. Therefore they are more free than subjunctive complement clauses. Indicative complement clauses are used with PCU verbs. Nominalized complement clauses are the least common complement clauses in regard to tehir usage. Generally, they behave like nouns and take nominal affixes. In the third chapter the semantical integration of complement clauses is examined. The subjects like co-referantiality, success, intend, agentive control, contact, cotemporality, utterance types, co-deletion are discussed. The verbs that can take complement clauses (modal, PCU, manipulative verbs) are examined section by section. Mostly, coplement clauses, their differences and similarities according to their meaning and integration is presented.
Benzer Tezler
- Berawirdkirina rengdêran di alîyê wateyê da-mînak Kurmancîya navîn û Kurmancîya jorîn
Sıfatların anlam bakımından karşılaştırılması -Kürtçenin orta ve yukarı şiveleri örneği- / Comparison of adjustments in management of the upper and medium branches of Kurdish
HUSSEIN QADER HUSSEIN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESİM SÖNMEZ
DOÇ. DR. NERîMAN EBDULLAH XOŞNAW
- Zazakide büküm hal eki
Obluque case in Zazaki
AMİNE BULAN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2024
DilbilimMuş Alparslan ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SONGÜL GÜNDOĞDU YÜCEL
- Raveber wekê keresteyekî serbar dı hevokê da (Hozanên Goran wekê mînak)
Cümlede yardımcı öge olarak tamamlanan unsuru (Örneklem: Goran'in şiirlerinde cümle örgüsü)
ASHTİ SAMAD RAHMAN RAHMAN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2019
DilbilimVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖMER ÇİFTÇİ
- Berawirdkirina kurmancî û soranî ji hêla rêkkeftinên hêmanên hevokê ve
Kurmanci ve sorani lehçelerinin cümlenin öğelerinin uyumları çerçevesinde karşılaştırılması
MEHMET PASO
Yüksek Lisans
Kürtçe
2024
Doğu Dilleri ve EdebiyatıVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESİM SÖNMEZ
- Cînav ji̇ hêla wateyê ve (di̇ navbera zaraveya Kurmancîya navîn û Kurmancîya jorîn da)
Orta ve yukarı Kurmanci lehçesi arasındaki anlam bir bakmından zamirler
SAMAN HAZIM ABDULLAH ABDULLAH
Yüksek Lisans
Kürtçe
2021
Doğu Dilleri ve EdebiyatıVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KEMAL KAYA