Eminönü Bahçekapı'da Hacı Bekir Han restorasyon projesi
Hacı Bekir han restoration project in Eminönü Bahçekapı
- Tez No: 558781
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSÜM TANYELİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 313
Özet
Bu çalışmada; İstanbul İli Fatih İlçesi, Şeyh Mehmet Geylani Mahallesi, Hamidiye Sokak'ta 70 Pafta, 969 Ada 7, 8, 9 ve 76 (eski 10 ve 11) parsellerde yer alan Hacı Bekir Han yapısının mevcut durumunun belgelenmesi, tarihsel gelişim süreçlerinin araştırılması, yapının gelecek nesillere korunarak aktarılmasını temel alan restorasyon projesinin hazırlanması hedeflenmiştir. Hacı Bekir Han mevcut halinde tek yapı gibi kullanılmakta olan, farklı dönem yapılarının katmanlaşmasıyla bugüne ulaşmış yapılar bütünüdür. 7. yy öncesine tarihlenen kule ve sur kalıntısı, 18. yy'a tarihlenen yapı ve bölümler, son olarak 1921-22 tarihlerinde inşa edilmiş kısımlarıyla farklı yapım sistemlerini ve malzemeleri bünyesinde bulundurmaktadır. 1918 yıllarında Hacı Bekir Lokumları'nın sahiplerinden Ali Muhiddin Bey'in annesi Reşide Melek Hanım tarafından yapıların satın alındığı, satın alma belgeleri sayesinde bilinmektedir. Fakat yapıların mimarlarına dair bilgiye ulaşılamamıştır. Yapının Hamidiye Caddesi'ne bakan cephesi 1922 yılında inşa edilmiştir. Dönemin güçlü akımlarından olan I. Ulusal Mimari üslubunun karakteristik özelliklerini taşımaktadır. Yapının bu döneme tarihlenen kısımları betonarme yapım sistemi ile inşa edilmiştir. 18. yy ve öncesine tarihlenen kısımlar tuğla-taş kârgir yığma yapım tekniği ile inşa edilmş olup, Klasik Osmanlı mimarisinin mekânsal özelliklerini taşımaktadır. 7. yy öncesine tarihlenen kule ve sur kalıntısı tuğla-taş kârgir yığma yapım tekniği ile inşa edilmş olup, erken Bizans dönemi özelliklerini taşımaktadır. Yapı faklı yüzyıllara ait katmanları ile zengin bir mimariye sahiptir. 1982 yılına kadar imalathane olarak kullanılması sebebiyle üretim teknolojisine dair donatıları bulunmaktadır. Kentsel sit alanı içinde yer alan tarihi yapı, uzun yıllardır atıl bırakılmış ve belgeleme çalışmaları yapılmamıştır. Tarihi değere sahip yapının koruma sorunları açıkça görülmektedir. Belgelenerek korunması için tez konusu olarak seçilmiştir. Yapının parsel numaralandırma şekli ve mülkiyeti kendi içinde özel durumlar bulundurmaktadır. 7 parsel yapının zemin kattaki bir bölümünü, 8 parsel 7 parselin üzerindeki katların mülkiyet haklarını içermektedir. Ayrıca 9 numaralı parseldeki yapı zemin katta IV. Vakıf Han'ın içinden kullanılmakta, birinci kat ve üzerindeki katlarda Hacı Bekir Han'ın içine dahil olmaktadır. Bu sebeple yapı zemin katta 7 ve 76 numaralı parsellere yerleşmektedir, yaklaşık 243 m2'lik bir oturuma sahiptir. Birinci katta 8, 9 ve 76 parsellere genişleyen kullanım alanı 330 m2'ye ulaşmaktadır. Yapım tekniği bakımından incelendiğinde 7, 9 ve 76 parseller kârgir yığma, 8 numaralı parsel betonarme yapım sistemi ile inşa edilmiştir. 9 numaralı parselin sonradan eklenmiş ikinci katı da betonarme sistem ile yapılmıştır. Yapının 76 parsel üzerine inşa edilmiş kısmının; Haliç Surları'nın bir parçası olan kulelerden biri olduğu düşünülmektedir. Eski kadastral paftalarda 7 numaralı parselin kuzey duvarının sur duvarı olduğu belirtilmiştir. Duvar kalınlığı yaklaşık 360 cm olan Haliç Sur kalıntısının devamındaki dikdörtgen plan şemasına sahip yapının duvar kalınlıklarının 180-310 cm arası değişmesi, yapılan kazılarda yapının temellerine ulaşılamamış olması, tarihsel süreçte bu alanda eski bir liman olduğu bilgileri ile birleştirilerek Haliç Surlarının bir parçası olan kule olduğu saptaması yapılmıştır. Zemin kat ve birinci katın iki ayrı girişi bulunmaktadır. Giriş kapısı geniş bir mekâna açılmaktadır, L şeklinde bir koridordan geçilerek arka kısımdaki mekânlara ulaşılmaktadır. Birinci kata zemin kattaki bir diğer kapıdan girildikten sonra L şeklindeki merdivenden çıkılarak ulaşılmaktadır. Plan şeması bu katta L şeklindedir. Koridor mekânların arasından ilerlemekte, mekânlar sağda ve solda konumlanmaktadır. Koridorun bitiminde ana merdiven kovası bulunmaktadır. Üst katlara erişim bu merdiven ile sağlanmaktadır. İkinci kat, birinci katla benzer şekilde L şeklinde plan şemasına sahiptir. Yapı bu katta çok fazla niteliksiz ek aldığı için mekânlar arası ilişkiler karmaşık, plan şemasının anlaşılması zordur. Üçüncü kat ve dördüncü kat dikdörtgen plan şemasına sahip olup, daha sade ve anlaşılır mekânsal kurguya sahiptir ve çok fazla ek almamışlardır. Çatı katının plan şeması anlaşılır olmakla birlikte sonradan eklendiği için niteliksiz yapı malzemeleri ve yapım tekniği ile inşa edilmiştir. Yapının farklı dönem eklenmiş kısımları arasındaki bağlantılar kot farklarından dolayı mekânlar arası merdivenler ile sağlanmaktadır. Yapının içindeki basamaklanmalar, yapının kullanımını ve anlaşılmasını zorlaştırmaktadır. Yapının kuzeydoğu cephesi bulunduğu yapı adasının avlusuna bakmaktadır. Yapının bu kısmı 7. yy öncesine tarihlenen kule olarak tespit edilmiştir, tuğla-taş kârgir yapım tekniği ile inşa edilmiştir. Kuzeydoğu cephesi zaman içerisinde niteliksiz onarımlara ve mühahalelere maruz kalmıştır. Bu onarım ve müdahalelerin geri alınması yapının hem korunması hem de özgünlüğü açısından önemlidir. Yapının çatısındaki baca açıklıkları 1982 sonrası atıl kaldığı dönemde, zamanla özelliklerinin kaybetmiş ve iklim etkilerine açık hale gelmesine sebep olmuştur. Yağmur ve kar sularının kolayca iç mekânlara erişebildiği bu açıklıklar yapının sürekli neme maruz kalmasına yol açmıştır. Ayrıca yapı malzemelerinde, betonarme strüktürde yıpranmalara sebep olmuş olması muhtemeldir. Yapının uzmanlar tarafından strüktürel olarak incelenmesi, proje süreçlerinde önemli olacaktır. Han'ın anlaşılması için, geçirdiği tarihsel süreçler önemlidir. Bu sebeple ulaşılabilen bütün kaynaklar, fotoğraf arşivleri dikkatli bir şekilde taranmış, yapı ile ilgili bilgi verebilecek izler takip edilmeye çalışılmıştır. Yapının tarihsel verilerinin anlaşılmasında eski haritalar, fotoğraflar ve belgeler çok önemli katkılar sağlamıştır. Fakat toplanan bilgiler yapının iç mekânlarına dair bilgi içermemektedir. Bu sebeple yapılan çalışmalarda karşılaşılan sorulardan bazılarının cevaplarına ulaşılamamış, sonraki çalışmalarda geliştirilmek üzere belirli bir olgunluğa ulaştırılmıştır. Dönem analizleri yapının anlaşılmasına önemli katkı sağlamış, yapılacak önerilerin önünü açmıştır. Restorasyon önerisinde yapının mümkün olduğunca az müdahale ile yapının katmanlarının anlaşılabilir ve ayrıştırılabilir hale gelmesi istenmiştir. Önerilen yeni işlev; yapıya bu doğrultuda katkı sağlaması ve koruma prensibiyle çelişmemesine özen gösterilerek belirlenmiştir. Yapının 18. yy'a tarihlenen kısımları ile 20. yy'a tarihlenen kısımlarında belirgin bir ayrışma yaratılarak, öncelikle iki dönemin kendi içerisinde mekânsal olarak kavranması istenmiştir. Sur kalıntıları açığa çıkarılarak; arkeolojik verilerin elde edilmesi ve sur ile yapılaşmanın ilişkisinin geçmişten günümüze nasıl kurgulandığının görünür kılınması hedeflenmiştir. Bu fikirsel alt yapı doğrultusunda 18. yy'a tarihlenen kısımların; 'lokum üretim müzesi' olarak kendini sergilemesi, 20. yy'a tarihlenen kısımların 'mutfak sanatları okulu' olarak yeniden işlevlendirilmesi, eski üretime dair donatıların yerinde korunması müze işleviyle birlikte geçmiş kullanımını yansıtan işlevle sürdürülmesi amaçlanmıştır. Yapıdaki en büyük koruma sorunu yapının atıl bırakılmasıyla birlikte gelen bakımsızlık ve tahribatlardır. Bu sebeple yapının en kısa sürede restorasyon çalışmalarına başlanması kayıpların daha da büyümemesi açısından önemlidir. Yapının korunması ve gelecek nesillere kültür mirası olarak aktarılabilmesi adına, tespit edilen bozulmaların; temizleme, sağlamlaştırma, bütünleme yöntemleri ile onarılması gerekmektedir. Yapının onarım çalışmaları tamamlandıktan sonra yapının korunmasına katkı sağlayacak yeni işlevler ile kullanımı, düzenli bakım ve onarımlar ile ileride büyük müdahalelere gerek kalmayacak özenin gösterilmesi önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
This study aims to document recent conditions of Hacı Bekir Han, which is located on lots numbered 7, 8, 9 and 76 (old 10 and 11), in block 969 in Şeyh Mehmet Geylani Neighborhood in Fatih District of Istanbul City, to examine the historical development and prepare a restoration project for the conservation and sustenance based on transfer to the next generations. As Hacı Bekir Han is a layered structure, there are parts built in different periods. It was built in early 7th century, 18th century and 1921-22. It has different construction systems and materials. It is known by the purchase documents that the buildings were bought by Reşide Melek Hanım, the mother of Ali Muhiddin Bey, one of the oldest owners of Hacı Bekir Lokumları. However, information on the architects of the structures could not be reached. The façade of the building overlooking the Hamidiye Street was built in 1922. It has the characteristics of the first National Architecture Current style which is one of the strong currents of the period. The parts of the structure dated to these years were built with reinforced concrete construction system. The parts dating back to the 18th century were constructed with brick-stone masonry construction technique and they carry the spatial characteristics of classical Ottoman architecture. Also, the earliest parts of buildings; the walls of the Golden Horn and tower that are built in the 7th century have characteristics of the early Byzantine period. The building has a rich architecture with layers of different centuries. Due to used as a manufacturing plant since 1982, it has been equipped with production technology. The historical structure within the urban protected area has been inactive for many years and has not been documented. Historical value and protection problems are clearly seen. It was chosen as a thesis subject with the intention of documenting and preserving its protection. The lots of numbering and ownership of the building have special circumstances. The lot 7 includes a part of the building on the ground floor, lot 8 property rights of the floors above the lot 7. The building on lot 9 is used from IV. Vakıf Han on the ground floor, on the first floor and above floors are included in Hacı Bekir Han. For this reason, the building is located on the ground floor of lots 7 and 76 and has an area of approximately 243 m2. On the first floor, the usage area of 8, 9 and 76 lots reaches 330 m2 area. 7, 9 and 76 lots were built with the masonry construction, lot number 8 was built with reinforced concrete construction system. The second floor, which was added to the building on the lot 9, was also built with a reinforced concrete system. The building was built on lot 76; It is thought to be one of the towers that are part of the walls of the Golden Horn. In old documents, It is stated that the northern wall of the lot 7 is part of the walls of the Golden Horn. The wall thickness of this structure, which has a rectangular plan diagram in the continuation of the walls of the Golden Horn, varies between 180-310 cm, the foundations of the structure have not been reached during the excavations, and the knowledge of old harbor in this area, it has been determined that there is a tower by combining all data. The ground floor and the first floor have two separate entrances. The plan of the ground floor is Z shaped. The entrance door opens to a wide space, passing through an L-shaped corridor to reach the spaces at the back. The first floor is accessed through another door on the ground floor and is accessed by the L-shaped staircase. The plan is also L-shaped. The corridor moves through the spaces and the spaces are located on the right and left. At the end of the corridor, there is a main stair bucket. Access to the upper floors is provided by this staircase. The second layer has an L-shaped plan diagram similar to the first layer. As the structure receives a lot of unqualified inserts on this floor, the relationships between the spaces are complex and the planning scheme is difficult to understand. It has the third floor and a fourth-floor rectangular plan scheme has a simpler and more understandable spatial construction and has not received too many attachments. The planning scheme of the penthouse is understandable, but because it was added later it was built with unqualified building materials and construction techniques. The connections between the sections of the structure added to the different periods are provided by stairs between the spaces due to the differences in the elevation. The cascades within the structure make it difficult to use and understand the structure. The northeast facade of the building overlooks the courtyard of the building. This part of the structure was dated to before the 18th century and it was built with brick-stone masonry and masonry construction technique. The Northeast front has been exposed to unqualified repairs and interventions. The restoration of these repairs and interventions is important in terms of both protection and originality of the structure. The structure remained out of use after 1982. The chimney openings on the roof of the structure caused the structure to become unprotected against climatic events. These openings, where rain and snow waters can easily reach the interior spaces, have caused the structure to be exposed to continuous moisture. Also, it is likely that the building materials have caused wear on the concrete structure. The structural examination of the structure by experts will be important in the project processes. To understand Hacı Bekir Han, historical processes are important. For this reason, all sources that can be accessed, photographs were carefully scanned, and traces that could give information about the structure were followed. Old maps, photographs, and documents have made very important contributions in understanding the historical processes of the building. However, the information collected does not contain any information about the interior of the structure. For this reason, the answers to some of the questions in the studies have not been reached, and it has encountered to reached a certain maturity for further studies. The analysis of the periods made a significant contribution to the understanding of the structure and paved the way for suggestions. In the restoration proposal, it was requested that the layers of the structure become understandable and separable with as little interference as possible. The proposed new function; It has been determined by making sure that it contributes to the structure in this direction and it does not contradict with the principle of protection. Parts of the structure which are dated the 18th century and the 20th century have been detached from each other, in this way spatial clearness has been aimed. Exposing the ruins of the wall; this study aims to obtain archaeological data and to make visible how the relationship between Golden Horn walls and buildings are constructed from past to present. In the direction of this intellectual infrastructure; It is aimed at the parts dated to the 18. yy, exhibit itself as 'Turkish delight production museum', to re-function the parts dated to the 20th century as 'kitchen arts school', to protect the equipment it holds for production, to connect with the museum function and past usage over food. The biggest protection problem in the building is the maintenance and damage caused by the building being left idle. Therefore, the restoration of the structure should start as soon as possible to avoid the bigger losses in the building. To protect the structure and transfer it as a cultural heritage to the next generations; cleaning, consolidation, integration methods should be repaired. After the repair works are completed, it is recommended to use the new functions that will contribute to the preservation of the structure, regular maintenance and repairs, and the care that will not need great interventions in the future.
Benzer Tezler
- Yerel tarih öğretim yöntemini sosyal bilgiler dersinde uygulamaya koymak: Bir eylem araştırması
Implementation of local history as a teaching method in social studies courses: An action research
CEMİLE AYÇA ÖZTAŞÇI
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimMarmara Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YÜCEL KABAPINAR
YRD. DOÇ. DR. GÜL TUNCEL
- Haseki Hürrem Sultan yapıları
Haseki Hürrem Sultan buildings
ŞEHRİ KARTAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYGÜL AĞIR
- Yeni Cami'nin akustik açıdan performans değerlendirmesi
Evaluation of the acoustical performance of the New Mosque
EVREN YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEVTAP YILMAZ DEMİRKALE
- XVIII. ve XIX. yüzyıl İstanbul kütüphanelerinin mimarisi
Başlık çevirisi yok
AYŞE YETİŞKİN KUBİLAY
Doktora
Türkçe
1998
Bilgi ve Belge Yönetimiİstanbul Teknik ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AFİFE BATUR