Spinoza felsefesine göre tanrı-doğa-insan içkinliğinde Alevi nefeslerinin ilettiği etik düşünce
Ethical thoughts conveyed by Alevi nefes in god-nature-human immanence according to spinoza philosophy
- Tez No: 564141
- Danışmanlar: PROF. DR. SERDAR ÖZTÜRK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Gazetecilik, Sosyoloji, Philosophy, Journalism, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gazetecilik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 327
Özet
Alevilikte sözlü kültür içinde aktarılan Alevi düşünce yapısının ve yazılı kültüre ait Alevi nefesleri olan ozanların, âşıkların şiirleri çalışmanın odağındadır. Bunların insanlara ilettiği etik düşünce, iletişim felsefesi çerçevesinde bu çalışmada, Spinozacı felsefe ve etik ile ele alınmıştır. Spinozacı düşüncede etik anlayış, her şeyin tanrısal doğanın zorunluluğunda, doğanın ezeli-ebedi yasalarına göre gerçekleştiğinin bilgisindeki insanın yetkin hale geçişi olan kutluluğu, özgürlüğü; zihnin insan doğasına aykırı kötü duygular üzerindeki hâkimiyetinden, zihinsel kusursuzlukla donanmasında gerçekleşmektedir. İnsan zihni bedenin fikri olup, insan zihninin ezeli-ebedi kısmında olan içkin Tanrı anlayışında, Tanrı insanda zihnin özü sayesinde ifade bulur ve bu duruma ulaşan bilge insan, ezeli-ebedi zorunluluktan ötürü hem kendisinin, hem Tanrı'nın hem de şeylerin bilincinde olup ruhsal bir doygunluk ile yaşar. Bu tür bir etik yaşama ulaştıran yol çetindir ve nadir bulunur. Bu durum, Alevilikte akıl kemale kendilerinde eren Hallacı Mansur, Seyyid Nesimi gibi ozanların yoludur. Bunlarla birlikte çalışmada sözlü anlatıda Alevi etik anlayışın Spinoza düşüncesindeki etik anlayışı ile karşılaştırılması yapılmıştır. İki düşünce yapısında bazı benzerlikler farklı kavramlar ile tanımlanmaktadır. Spinozacılığın üçüncü tür bilgiye ulaştıran etik yaşamı, Aleviliğin de Hakikât kapısına (boyutuna) eren, Alevilikte Pir konumundaki Sinan Dede ve etnografik araştırmada dedenin çevresindeki insanlar ile yapılan mülakatlardan elde edilen bilgi, sözlü kültürde Alevi etik anlayışın Spinoza düşüncesindeki etik anlayışı ile karşılaştırılmasında açıklandı. Sinan Dede ile yapılan mülakatlarda sözlü anlatıya başvurulmasının sebebi kendisinin, diğer insanların ve şeylerin bilincinde olmasının yanı sıra, Alevi yazılı kaynaklarında bulunmayan farklı bilgilere ulaşmasındandır. Son olarak, Alevi etik düşüncenin belirlenmesi adına, Spinoza düşüncesi ile Alevi nefeslerindeki etik anlayışın karşılaştırılması, sözlü anlatının bellek taşıyıcılığında iletimi görevini de üstlenen Sinan Dede'nin ikinci bölümdeki açıklamaları ile Spinozacılıktaki etik düşünce, ozanların nefesleri çerçevesinde, yorumsamacı yöntem çerçevesinde irdelenmiş ve açıklanmıştır.
Özet (Çeviri)
The ethical thought transmitted to people through the structure of the Alevi thought conveyed in the verbal culture of Alevism and poems of ozans and âşık, Alevi nefes of the written culture, is addressed within the framework of Spinoza philosopy and ethics. The understanding of ethics in Spinoza thought is addressed in the first section of the study. The Spinoza holiness is the transition of humans, who are aware that everything occurs according to the nature's eternal laws within the obligation of divine nature, to competency. This holiness takes place in the equipment of the mind, that is dominant over negative feelings contradictory to human nature, with cognitive perfection. Human mind is the idea of the body and God is expressed in human due to the essence of the mind within the understanding of immanent God in the eternal component of the human mind. Wise human beings live with a spiritual satisfaction with an awareness of himself, God and things due to the eternal obligation. This type of pathway to ethical living is challenging and rare. This is the pathway of ozans in Alevism including Hallaci Mansur and Seyyid Nesimi who had reached maturity in themselves. In the second section, a comparison between the ethical understanding in verbal culture of Alevism and the ethical understanding in Spinoza philosophy is presented. Similarities in both thought structures are defined with different concepts. The pathway of ethical living in Spinosizm that leads to third type of knowledge is explained through an ethnographical comparison between the information obtained from interviews conducted with Sinan Dede, who reached the Truth dimension in Alevism and who is in the position of Pir in Alevism, and the people around him, and the ethical understanding in Alevi nefes and the ethical understanding in Spinoza thought. In the last section, statements of the dede who has taken the responsibility of carrying and conveying the memory of the verbal culture of Spinoza thought and Alevi ozans were analyzed with an interpretivist method within the framework of ozans' in ethical thought in Spinosizm and explained in order to identify the Alevi ethical thought.
Benzer Tezler
- La conception de la nature et de la morale chez M. de Sade et Spinoza
M. de Sade ve Spinoza'da doğa ve ahlak anlayışı
HAKAN İLKER ÇETİNKAYA
Yüksek Lisans
Fransızca
2023
FelsefeGalatasaray ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZÜBEYDE GAYE ÇANKAYA EKSEN
- Spinoza ve Kant'ta teleoloji anlayışı bağlamında ahlak ve özgürlük
Spinoza and Kant's teleological reading of the ethics and freedom
NEŞE AKSOY
Doktora
Türkçe
2022
FelsefeMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN BÜLENT GÖZKAN
- Spinoza ontolojisi bağlamında yapay zekânın imkânı
The possibility of artificial intelligence in the context of Spinoza ontology
ABDURRAZAK GÜLTEKİN
- Spinoza felsefesinde beden-bilinç bağlamında özgürlük
Freedom in body-concious concept in Spinoza philosophy
PELİN BEŞLER