Tanzimat'tan cumhuriyet'e mûsikî ve yasaklar
Music and prohibitions from Tanzimat to republic
- Tez No: 564253
- Danışmanlar: DOÇ. DR. UBEYDULLAH SEZİKLİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Müzik, Sanat Tarihi, Music, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 597
Özet
Orta Asya'dan başlayarak Türk kültürü içerisinde gelişimini sürdüren Türk mûsikîsi nesilden nesile aktarılarak Osmanlı Devleti'ne kadar gelmiştir. Bu birikim Osmanlı Devleti'nde de zenginleşerek devam etmiş, fakat tarihsel süreç içerisinde farklı kültürler ile meydana gelen etkileşim neticesinde kültür ve sanat gibi bazı unsurlarda değişim ve dönüşüm yaşanmıştır. Yaşanan bu değişimin etkisinde kalan unsurlardan birisi de mûsikîdir. Klasik dönem olarak isimlendirilen Osmanlı'nın 1600'lü yıllarından sonra Dünya'da meydana gelen siyasi gelişmeler neticesinde Osmanlı toplumunda da bir dönüşüm süreci başlamıştır. Bu dönüşüm sürecine kavramsal olarak Batılılaşma adı verilmiştir. 1600'lü yıllardan sonra kendisini yoğun bir şekilde gösteren mûsikî alanındaki değişim zamanla farklı yönlere kaymaya başlamış ve meydana gelen siyasal gelişmelerinde etkisi ile bazı yaptırımların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Duraklama, Lale Devri, Fransız İhtilali, Sanayileşme, Tanzîmât, Meşrutiyet, Cumhuriyet gibi dönemler her alan gibi mûsikîyi de bir değişim sürecine sokmuştur. Dünya'da ve Osmanlı topraklarında yaşanan siyasal gelişmeler neticesinde Cumhuriyet dönemi aydın kesiminin de yetiştiği Tanzimat ve Meşrutiyet dönemleri yeni bir mûsikî türünü topluma kabul ettirmeye başlamıştır. Osmanlı Devleti'nin duraklama, gerileme ve yıkılma dönemlerinde sanat alanında meydana gelen (bazen zorunlu) değişiklikler Osmanlı Devletinden kalan topraklar üzerine kurulacak olan Türkiye Cumhuriyeti'nin mûsikî kültürünün altyapısını oluşturacaktır. Yasaklanan kültürel ve sanatsal mirasın yerine konulacak olanın Batı ile sentez yapılmış yerli/ milli bir nitelik taşıması için çaba sarf edilecektir. Bu çabayı sarf edenlerin başarılı olup olmadıkları aydın kesim tarafından hala tartışılmaktadır. Sokullu Mehmet Paşanın ölümü ile başlayan Duraklama döneminden Erken Cumhuriyet Dönemi olarak isimlendirdiğimiz dönemin siyasal gücü Tek Parti iktidarının sonra erdiği 1950 yılına kadar yaşanan süreçte çeşitli sebeplerle mûsikî alanında yasaklar uygulanmıştır. 344 yıllık bu sürecin son 27 yılı olan 1923-1950 yılları arasında ki inkılaplar neticesinde ortaya çıkan yasak uygulamaları 317 yıllık kültürel, siyasal, sosyolojik birikimin sonucudur. Uygulanan bu yasakların etkisi ile toplumda bazı tepkiler meydana gelmiştir. Mûsikî yasakları neticesinde Mısır radyolarındaki mûsikîye yönelen Türk toplumu, devletin uygulamaya çalıştığı sentez fikrini farklı şekilde uygulamaya koyarak arabesk adını verdiğimiz bir mûsikî türünün ortaya çıkmasına neden olmuştur. Ortaya çıkan mûsikî türü Batı ile Doğu mûsikî kültürü arasında kalmış bir nitelik arz etmektedir. Çalışmamızda, Tanzîmât dönemi ve sonrasında ortaya çıkan mûsikî yasaklarının temellerinin atıldığı III. Osman döneminden başlayarak Tek Parti iktidarının sona erdiği 1950 yılına kadar Türk mûsikîsinin geçirdiği aşamalar, toplumsal düzen içerisinde ki gelişmeler neticesinde Türkiye Cumhuriyeti topraklarında ortaya çıkan mûsikîsi alanındaki yasaklar ve yasakların kaldırılmasına kadar oluşan toplumsal ve kültürel altyapı incelenecektir. Ayrıca Siyasal gelişmeler dışında Türk mûsikî enstrümanlarına getirilen yasaklar, dini kriterlerin yasaklara etkisi gibi çeşitli nedenlerle Osmanlı İmparatorluğu ve Cumhuriyet döneminde Türk mûsikîsi ile ilgili yasaklarda incelenecektir.
Özet (Çeviri)
Starting from Central Asia, Turkish music continued its development in Turkish culture and was transferred from generation to generation to the Ottoman Empire. This accumulation continued in the Ottoman Empire by enriching, but as a result of the interaction with different cultures in the historical process, some elements such as culture and art have experienced change and transformation. One of the factors that have been affected by this change is the music. As a result of the political developments that took place in the world after the 1600s of the Ottoman Empire which was called as the classical period, a transformation process started in the Ottoman society as well. This process of transformation is conceptually called Westernization. After the 1600s, the change in the field of music, which manifested itself intensively, began to shift in different directions over time and caused some sanctions to emerge with the effect of its political developments. Period of stagnation, Tulip Period, French Revolution, Industrialization, Tanzimat, Meşrutiyet, the Republic, such as periods, such as every field of music has put into a process of change. As a result of the political developments in the world and in the Ottoman lands, the Tanzimat and Constitutional Monarchy periods, during which the intellectuals of the Republican period were raised, began to impose a new type of music to the society. Period of stagnation the Ottoman Empire, in the period of decline and destruction occurring in the field of art (sometimes mandatory) changes, which will be built on land inherited from the Ottoman Empire will form the infrastructure of the musical culture of the Republic of Turkey. Efforts will be made to replace the prohibited cultural and artistic heritage with a native / national nature synthesized with the West. The success of those who make this effort is still debated by the intellectuals. From the period of Stagnation, which began with the death of Sokullu Mehmet Pasha, to the period when the political power of the period we call the Early Republican Period after the rule of the One Party ended in 1950, bans were applied in the field of music for various reasons. The ban practices that emerged as a result of the revolutions between 1923 and 1950, the last 27 years of this 344-year process, are the result of 317 years of cultural, political and sociological accumulation. With the effect of these prohibitions, some reactions occurred in the society. As a result of the music bans, Turkish society, which turned towards music in Egyptian radios, put into practice the idea of synthesis that the state tried to implement in a different way and caused the emergence of a kind of music called arabesque. The kind of music that emerged is of a quality between Western and Eastern music culture. In our study, the foundations of the musical prohibitions that emerged during and after the Tanzimat period were laid. stage he spent the beginning of the Osman period of single party until 1950 that ended the ruling Turkish music and social order in which events lead to the Republic of Turkey in the territory of emerging Music in the prohibitions in the area of social and cultural infrastructure developed until the lifting of the ban will be examined. Furthermore, the prohibitions imposed on Turkish musical instruments other than political developments will be examined in the prohibitions related to Turkish music during the Ottoman Empire and the Republican period due to various reasons such as the effect of religious criteria on the prohibitions.
Benzer Tezler
- Tanzimat' tan Cumhuriyet' e Leyla Saz ve eserlerinin sosyolojik analizi
Sociologicial analysis of Leyla saz and her products from reform to republic
TUBA YAZICIOĞLU
- Tanzimattan Cumhuriyet'e Türk müziğindeki gelişmeler
Developments in Turkish music from Tanzimat to Republic
ZAFER AKINCIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Güzel SanatlarAtatürk ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÜLKÜ SEVİM ŞEN
- Tanzimat'tan harf devrimi'ne çocuk şarkıları
Child songs from the age of tanzimat to reform of alphabet
SELMA ÇERGEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Eğitim ve ÖğretimMarmara Üniversitesiİlahiyat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN AKSOY
- Dinî mûsikîde yozlaşma ve arabesk kültürünün etkisi
Degeneration in religious music and the effect of arabesque culture
TUĞBA CERİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Müzikİstanbul Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. UBEYDULLAH SEZİKLİ
- Türkiye Cumhuriyeti'nde müzik kurumlaşması ve kültürel kimlik değişimi
Musical institutionalization and cultural identity change in Turkish Republic
GÜRSEL YURTSEVEN
Doktora
Türkçe
2018
MüzikYıldız Teknik ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TURAN SAĞER