Eski Uygur Türkçesi metinlerinde cehennem algısı ile İslami dönem eserlerindeki cehennem algısının karşılaştırılması
Comparison of the perception of hell in the Old Uighur Turkish texts and the perception of hell in the Islamic period works
- Tez No: 564820
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HACER TOKYÜREK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Cehennem, tamu 'cehennem, Budizm, Manihaizm, İslamiyet, Hell, tamu 'hell, Buddhism, Manihaism, Islam
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 377
Özet
Bu çalışma, Eski Uygur Türkçesiyle yazılmış Budist ve Manihaist metinlerle İslami Dönemde kaleme alınmış dini ve edebi eserlerde yer alan 'cehennem' dünyasının görünümlerinin karşılaştırılmasıdır. Uygur Türkleri Budizm ve Manihaizm inançlarını kabul ettikten sonra dini, sosyal ve kültürel alanda birçok farklılaşma meydana gelmiştir. Bu farklılaşma unsurlarından din olgusunun bir bölümünü oluşturan cehennem algısı bizler için önem arz etmektedir. Özellikle Budist sahada cehennemle ilgili pek çok detay mevcuttur. İslami Dönem eserlerine yansıyan ve yansımayan hususları görme bağlamında başlıklandırmalar benzer nitelikte oluşturulmuştur. Bu başlıklandırmalar sayesinde üç farklı dönemde ortak ve farklı noktaları ifade edip değerlendirmeler yapılmıştır. Bu çalışmada dini metinlerin yanı sıra edebi eserlerden de istifade edilerek kesişim kümeleri yakalanmaya çalışılmıştır. Çalışmada cehennem söz varlığı, köken incelemesi, cehennemin farklı inanç sistemlerindeki görünümleri, cehennemin aynı medeniyet dairesi içerisinde farklı inançları kabul etse de ortak algılar yakalayıp yakalamadığı gibi konulara açıklık getirilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın giriş kısmında araştırma konusu olan Budizm, Manihaizm ve İslamiyet'te cehennem söz varlığının gelişimi ele alınmıştır. İkinci bölümde Eski Uygur Türkçesi Budist ve Manihaist metinlerde cehennem anlayışı, tasvirler, cehennem türleri, günahlar, azaplar, azap ögeleri, cehennemdeki hayvanlar, günahkârların cehennemdeki durumu ele alınıp genel değerlendirme yapılmıştır. Üçüncü bölümde İslami Dönem Türk metinlerde ve Kur'ân-ı Kerim'de cehennem kapsamlı olarak ele alınıp değerlendirilmiştir. Dördüncü bölümde de çalışmanın genel değerlendirilmesinin yapıldığı sonuç bölümü oluşturulmuştur. Eski Uygur Türkçesi ve İslami Dönem metinlerinin incelendiği çalışmada Eski Uygur Budist ve Manihaist metinlerinde yer alan cehenneme dair ifadelerin İslami Dönem eserleriyle uyum gösterip göstermediği tespit edilmiş bunların benzer ve farklılıkları dördüncü bölümde bir sonuca vararak tablolar halinde de gösterilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study is a comparison of the Buddhist and Manichaist texts written in Old Uighur Turkish and the views of the world of hell in religious and literary works written in the Islamic Period. After accepting the beliefs of Buddhism and Manichaism, many differentiations occurred in religious, social and cultural fields. The perception of hell, which forms a part of the phenomenon of the religion, became important for us. There are many details about hell, especially in the Buddhist site. In the context of seeing the things that are reflected and not reflected in the works of Islamic Period, the titles are formed in a similar nature. Thanks to these titles, evaluations were made by expressing common and different points in three different periods. In this study, intersection clusters were tried to be captured by using literary works besides religious texts. In this study, it is tried to clarify issues such as the existence of hell, the investigation of origin, the views of hell in different belief systems, the beliefs of different beliefs within the same civilization circle, whether it catches common perceptions about hell. In the introduction part of the study, the development of the word of hell in Buddhism, Manihaism and Islamism is discussed. In the second chapter, the old Uighur Turkish Buddhist and Manichaist texts, the concept of hell, depictions, types of hell, sins, dooms, elements of torment, animals in hell, the situation of sinners in hell, and a general evaluation were made. In the third chapter, in the Islamic Period Turkish texts and in the Qur'an, hell has been considered and evaluated comprehensively. In the fourth section, the final part of the study is evaluated. In the study which examined the texts of Old Uighur Turkish and Islamic Periods, it was determined whether the statements related to the hell included in the Old Uighur Buddhist and Manichaist texts were compatible with the Islamic Period works and their similarities and differences were shown in tables in the fourth chapter.
Benzer Tezler
- Eski Uygur Türkçesi metinlerinde geniş zaman ekinin kullanımı
Usage of the simple present tense suffix in old Uighur text
SERPİL AKBULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıCelal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞE İLKER
- Eski Uygur Türkçesi metinlerinde özel adlar
Old Uigur proper names
BURCU SEREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞABAN DOĞAN
- Eski Uygur Türkçesi metinlerinde organ adları
Names of organs in old Uyghur Turkic texts
BOTAN CUDİ EKMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT ELMALI
- Eski Uygur Türkçesinde botanik terimleri
Botanical terms in Old Uighur
DENİZ KARADENİZ
Doktora
Türkçe
2024
DilbilimEge ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE ŞİRİN
- Buddhist çevre eski Uygur Türkçesi metinlerinde asli söz varlığı incelemesi
The Buddhist environment of the old Uighur Turkish texts of the original promise of the presence of the review
DİDEM YÜNCÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DilbilimMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. CEVDET ERALP ALIŞIK