Kalıp sözlerin diyalog botu üzerine kodlanması
Coding formulaic expressions into dialogue bot
- Tez No: 567697
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜRRİYET GÖKDAYI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mersin Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 497
Özet
İnsan bildiği sözcükler üzerinden düşünür, karar verir ve iletişime geçer. İnsanın dünyayla bağı ana dili üzerinden gerçekleşir.“Dilimin sınırları, dünyamın sınırlarıdır.”diyen Wittgenstein'ın bu sözü, dilin sadece sesli işaretler sistemi olmadığını göstermektedir. Kişi dünyayla bağ kurarken sevinç, hüzün, acı gibi hislerini sözcük kalıplarına döker. Bu kalıplardan birisi olan kalıp sözler düşünceleri tıpkı atasözleri, deyimler, birleşikler ve ikilemeler gibi özlü anlatmayı sağlar. Toplumun değerli bir parçası olmayı hissettiren günaydın, gözün aydın, güle güle, iyi akşamlar, iyilik sağlık, ne var ne yok, hayırdır inşallah, afiyet olsun, Allah'a ısmarladık gibi kalıp sözler; kişinin kendisini rahatça ifade etmesini, iyi ve kötü anlarda düşünceyi kısa ve açık bir şekilde anlatabilmeyi, toplumsal işleyişi düzenleyip nezaket kurallarına uymayı, konuşanların kısa sürede yalın bir şekilde anlaşabilmesini, topluma aidiyet duygusuyla bağlanarak kültürel ve dinî değerleri ifade etmeyi, iletişimde karmaşayı ortadan kaldırmayı sağlar. Bu bakımdan kalıp sözlerin, bir durumun gelişmesiyle veya bir olayla oluşan dil dışı bağlamla (hayırlı olsun, Allah kavuştursun vb.) ve bir duruma gerek duyulmaksızın oluşan dil içi bağlamla (inşallah, Allah dert göstermesin vb.) toplumsal iletişimi düzenlediğini söylemek yanlış olmaz. Bu çalışmanın temel amacı, konuşma dilinde önemli bir kullanım sıklığına sahip olan kalıp sözlerin özelliklerini ve işlevlerini çevrim içi etkileşimli Türkçe diyalog botu olan Gökbilge'nin kullanmasını sağlamak ve dolayısıyla veri tabanına işlemektir. Kalıp sözlerin seçimi ve tasnifi ağırlıklı olarak Gökdayı'nın (2011) çalışması üzerinden gerçekleştirilmiştir. Gökbilge'nin dil kullanıcılarının kullandıkları kalıp sözlere ilişkin yanıtları, yine dil kullanıcıları ile yapılan anketler üzerinden oluşturulmuştur. Kalıp sözlerin bağlam odaklı işlevlerini sohbet botu üzerinden gösterebilmek için örnek karşılıklı konuşmalar hazırlanmıştır. Bu çalışma sonucunda ortaya çıkan veri tabanı sayesinde diyalog botu Gökbilge, Türkçenin birçok kalıp sözünü bilmekte ve onları bağlam odaklı olarak kullanabilmektedir. Gökbilge'nin söz konusu veri tabanı; karşılıklı konuşma sınavları, ana dil öğretimi, yabancı dil öğretimi gibi alanlarda kullanılabilen yardımcı (asistan) bir bot olma niteliği göstererek birçok çalışmaya da veri sunacak bir nitelik taşımaktadır.
Özet (Çeviri)
Human beings think, make decisions and communicate through the words they know. The connection of the human beings to the world occurs through their native language. The words of Wittgenstein who says“The boundaries of my language are the boundaries of my world”shows that language is not merely a system of vocal signs. As a person establishes a bond with the world, he expresses feelings such as happiness, sadness and hurt in word patterns. Formulaic Expression, which are among these patterns, enable to express thoughts laconically just like proverbs, idioms, conflates and hendiadys. Stereotyped sayings such as good morning, congratulations, goodbye, good afternoon, I'm fine, I hope nothing's wrong, good appetite and farewell enable people to express themselves comfortably, to communicate thoughts briefly and clearly in good or bad moments, to regulate social mechanisms and comply with common courtesy, to be able to understand speakers plainly within a short time, to express cultural and religious values by connecting with society with a sense of belonging, and to eliminate confusion in communication. In this sense, it would not be wrong to say that stereotyped sayings regulate social communication with an extralinguistic context that is formed with the occurrence of a situation or an event (Congratulations, May God unite you again etc.) and an intralinguistic context that is formed without the need of a situation (God willing, God forbid etc.). The main aim of this study is to make the online interactive Turkish dialogue bot Gökbilge use the features and functions of stereotyped sayings, which have an important frequency of occurrence in spoken language and therefore encode them into its database. The selection and dissection of stereotyped sayings were carried out mainly through the study of Gökdayı (2011). Gökbilge's responses towards the stereotyped sayings used by the speakers were generated through the questionnaires conducted with these speakers. Sample conversations were prepared in order to show the context-oriented functions of stereotyped sayings through the chatbot. Thanks to the database that was generated as a result of this study, the dialogue bot Gökbilge knows many stereotyped sayings in the Turkish language and is able to use them in a context-oriented way. The aforementioned database of Gökbilge can provide data to many studies with its aspect of being an assistant bot that can be used in areas such as conversation exams, native language education and foreign language education.
Benzer Tezler
- منهج القرآن الكريم في المرحلة المكية في عرض قضايا الاعتقاد
Mekke döneminde Kur'an-ı Kerim'in inanç meselelerini arz etmedeki yöntemi
KHALID OTHMAN HAMAD AMEEN
Doktora
Arapça
2024
DinVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULBAKİ GÜNEŞ
- Türkçe-Kırgızca kalıp sözlerin psikolojik ve kültürel boyutunun incelenmesi
The investigation of psychological and cultural dimension of Kyrgyz Turkish stereotype words and their place in education
TURAN AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Eğitim ve ÖğretimKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. KADİYAN BOOBEKOVA
- Yabancı dil olarak Türkçede kalıp sözlerin öğretimi
Teaching formulaic expressions in Turkish as a foreign language
MİNE DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiYabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FUNDA UZDU YILDIZ
- Kırgız Türkçesi ve Türkiye Türkçesindeki kalıp sözlerin karşılaştırmalı bir incelemesi
A comparative study of the mold lyrics Kyrgyz Turkish and Turkey in Turkish
AIDAI KUBANYCHBEKOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DilbilimMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSİNE UZUN
- Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarında kalıp ifadeler: Derlem temelli bir inceleme
Formulaic expressions in Turkish as a foreign language teaching books: A corpus-based analysis
TUĞÇE YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiYabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET GÜRLEK