Çağdaş Türk tiyatrosunda Şamanî izdüşümler
Shamanic projections in modern Turkish Theatre
- Tez No: 570397
- Danışmanlar: PROF. MEHMET BİRKİYE, DOÇ. DR. SELEN KORAD BİRKİYE
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sahne ve Görüntü Sanatları, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Kültür, Şamanizm, Tiyatro Geleneği, Çağdaş Tiyatro, Kültüriçi Yaklaşım, Culture, Shamanism, Theater Tradition, Contemporary Theater, Intracultural Approach
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Aydın Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Drama ve Oyunculuk Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Tiyatro Yönetmenliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 150
Özet
Türk kültürünün kökleri çok eski çağlara dayanır. Bu kültür, göçebelik, ticaret, savaş gibi etkileşimler aracılığıyla Asya ve Avrupa kültürlerinden beslenerek de zenginleşmiştir. Türkler, tarih boyunca kültür ve geleneklerini, karşılaştıkları yeni etkilerle kaynaştırarak yaşatmıştır. Yaklaşık 1000 yıldır Anadolu topraklarında büyük ölçüde yerleşik halde yaşayan Türkler, coğrafyanın ve çağımızın iletişim araçlarının da etkisiyle bu etkileşimlere hala açıktır. Tanzimat Dönemi ile başlayan, ardından Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemleriyle devam eden batılılaşma hareketi ise birtakım geleneklerin zarar görmesine sebep olmuştur. Bu durumdan en çok etkilenen tiyatro geleneği de, yerini neredeyse tamamen Batılı anlamda tiyatro anlayışına bırakmıştır. Zaman içinde yeniliklerle zenginleştirilmeyen ve/veya kültürel unsurlarla beslenmeyen her oluşum benliğini ya da işlevini yitirme durumuyla karşılaşır. Türkiye'deki tiyatro sanatı da köklerinden koparılmış bir halde devam ettiği takdirde benzer sonuçlar yaşayacaktır. Geleneği yaşatmak ya da canlandırmak maksadıyla yapılan bir takım uygulamaların, akademik anlamda desteklenmesi ve konuya bilimsel olarak yaklaşılması gerekmektedir. Bu çalışma, Türk tiyatrosuna kültüriçi yaklaşım aracılığıyla, çağdaş bir biçim önerisinde bulunmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Orta Asya kültürü, İslam kültürü ve birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Anadolu kültürünün Türk tiyatro geleneğinin oluşumundaki katkıları araştırılmıştır. Ayrıca toplumun kültür kodlarının oluşmasına etki etmiş unsurlar, Türkçe yazılmış veya Türkçe diline kazandırılmış antropolojik, tarihsel, sosyolojik, psikolojik ve sanatsal çalışmalar araştırılarak incelenmiş ve Türk tarihinin büyük bir bölümüne hakim olan Orta Asya kültürünün temel taşı niteliğindeki Şamanizm'in çıkış noktası olarak alınması aracılığıyla çağdaş bir Türk tiyatrosu biçimi önerisinde bulunulmuştur. Önerilen biçim, benzer amaçlar güdülerek yazılmış ya da sahnelenmekte olan oyunlarla kıyaslanmış ve bu oyunların değerlendirmesi yapılmıştır. Sonuç olarak, kültür kodlarının yer aldığı metinler ve sahnelemeler yaratılabileceği, bu yaratımlar devam ettiği sürece de Türk tiyatrosunun çağdaş bir biçiminden bahsedilebileceği görülmüştür.
Özet (Çeviri)
Turkish culture is rooted in ancient ages. This culture has been enriched by feeding from Asian and European cultures through interactions such as nomadism, trade and war. Throughout history, the Turks have lived their culture and traditions by fusing them with the new effects they face. The Turks, who have been living on a vast scale in Anatolia for nearly 1000 years, are still open to these interactions with the influence of geography and the means of communication of our age. The Westernization movement, which started with the Tanzimat Reform Era and continued with the Constitutional Monarchy and the Republican periods, caused some traditions to be damaged. The theater tradition, which has been mostly affected by this situation, has been replaced by almost entirely in the Western sense of theater. Any formation that is not enriched with innovations and/ or is not fed with cultural elements in time, encounters the state of losing it's function. Art of theather in Turkey will experience similar results in the event of it continues deracinatedly. A number of practices done by aiming at enlivening or reviving tradition, must be supported in an academic way and approached scientifically. This study has been carried out with the aim of proposing a modern form to the Turkish theater through a intracultural approach. The contributions of Central Asian culture, Islamic culture and Anatolian culture, which has hosted many civilizations, in the formation of Turkish theater tradition, has been researched. In addition; the factors that have influenced the formation of the cultural codes of the society, the anthropological, historical, sociological, psychological and artistic studies which were written in Turkish or coined into the Turkish language, were examined and a contemporary Turkish theater format was proposed through the taking of Shamanism, is the cornerstone of the Central Asian culture which dominated most of Turkish history, as the starting point. The proposed form was compared to plays written or staged with similar purposes, and these plays were evaluated. Consequently, it has seen that texts and staging, which these culture codes take part, can be created and a contemporary form of Turkish theater can be mentioned as long as these creations continue.
Benzer Tezler
- Türk Tiyatrosunda trajedi
Tragedy in Turkish Theatre
ZEHRA BALI KAPLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Sahne ve Görüntü SanatlarıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜZEYYEN BUTTANRI
- Çağdaş Türk tiyatrosunda geleneksel motifler: Raif ile Letafet bir alaturka hikâyet
Traditional motives in modern Turkish theater: Raif and Letafet an Ottoman style story
SADIK SEVEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Sahne ve Görüntü SanatlarıHaliç ÜniversitesiTiyatro Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYLA KAPAN EZİCİ
- Çağdaş Türk tiyatrosunda Yûnus Emre
Yûnus Emre in contemporary Turkish theatre (drama)
FATİH AŞKIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Güzel SanatlarDumlupınar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. ABDULLAH ACEHAN
- Çağdaş Türk tiyatrosunda dramatik potansiyel olarak normal dışı davranışlar
Abnormal behaviours as a dramatic potential in contemporary Turkish theatre
MUSTAFA SEKMEN
Doktora
Türkçe
1997
Sahne ve Görüntü SanatlarıAnkara ÜniversitesiTiyatro Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEVDA ŞENER