Kurmanci Kürtçesinde ergatif (Özeçişlilik) Nûra Gelban tefsiri örneği
Ergatîvî dı Kurdya Kurmancî de mînaka tefsîra Nûra Gelban-ergatıvıty ın Kurmanjı Kurdısh
- Tez No: 583316
- Danışmanlar: DOÇ. HAYREDDİN KIZIL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Kürtçe, Kurmanci, Ergatif, Akuzatif, Geçişli Fiil, Geçmiş Zaman, Şoşiki, Kürtçe Tefsir, Ergativity, Ergativ Languages, Split-Ergativity, Kurmanji Kurdish, Past Tenses, Transitive Verbs
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kürt Dili ve Kültürü Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 123
Özet
Bu çalışmanın konusu Kurmanci Kürtçesindeki ergatif yapısıdır. Ergativite (özegeçişlilik) 20.yüzyılın başından itibaren dilbilimde yerini almış ve o günden itibaren hala tartışıla gelmiş bir konudur. Dixon (1994) dünyadaki dillerin yaklaşık dörtte birinin ergatif olduğunu ve ergatifiği geçişsiz cümlenin öznesinin geçişli cümlenin nesnesiyle aynı şekilde hareket ettiği ve her ikisinin geçişli cümlenin öznesinden farklı hareket ettiği dilbilgisi olgusu olarak tanımlar. Kurmanci Kürtçesi de geçmiş zaman geçişli cümlelerinde bu yapı ortaya çıktığından ergatif bir dildir. Ancak şimdiki ve geçmiş zamanlı cümleler ile tüm geçişsiz cümlelerde akuzatif bir dizge sergiler. Bu ikili dizgeden dolayı Kurmanci Kürtçesi yarı ergatif bir olarak kabul edilir. Bu çalışmanın amacı, yazılı bir eserde ergatif dizgesinin kullanımını ve işe yararlılığını tespit etmek ve örnekler ışığında tahlil ederek sunmaktır. Bu amaçla Kurmanci Kürtçesiyle yazılmış bir tefsir kitabından çıkarılan örnek cümleler üç grupta sınıflandırıldı. Her birinin analizi, yorumu ve değerlendirilmesi yapılarak bu dildeki ergatif yapısının kuralları ve özellikleri belirtilmiş ve konunun bazı istisnaları durumları ortaya konulmuştur. Araştırma konusu edinilen eserde ergatif yapısının önemli bir yer tuttuğu ve oldukça kullanışlı olduğu ancak göze çarpan bazı hatalı kullanımlara rağmen yazar tarafından ustalıkla kullanıldığı tespit edildi. Son olarak, Kürtçe dil bilgisi kitaplarında bahsedilen ergatif dizgesinin kural, kaide ve özelliklerin oldukça genel ve eksik olduğundan dolayı bu konuda karşıla bazı sorunları çözmede yeterli olmadığı görülmüştür.
Özet (Çeviri)
This study deals with the ergativity in Kurmanji Kurdish. Ergativity is a grammatical pattern used in linguistics since the beginning of the 20th century and still been under discussion. Dixon (1994) claims that almost a quarter of the languages spoken around the world highlight ergativity and it comes out if the direct object of transitive clause is marked similarly to the subject of an intransitive clause but differently from the transitive subject. As this is the case with Kurmanji Kurdish in past transitive clauses, it is regarded to be an ergative language. But in all intransitive clauses and present tenses with both transitive and in transitive clauses it displays an accusative case system. In other words Kurmanji Kurdish has split-ergativity because it shows ergativity in past transitive clauses but accusativity in other cases. In the current study the usage and efficiency of ergative construction in written Kurmanji Kurdish were focused. For this purpose, a large number of examples of ergative construction from a Kurdish tafseer (exegesis of the Quran) were extracted, analysed and assessed in terms of correct usage and exceptional usages and misuse of ergativity. Although some examples of misuse of ergative construction were detected, the author seems to have used ergativity skilfully. We came to the conclusion that ergative pattern is quite effective in written Kurmanji and it's one the most important characteristic of the language. Besides, rules and features of ergative construction determined and explained in Kurdish grammar books are quite general and incomplete so they don't provide proper solution to some problems encountered on the topic.
Benzer Tezler
- The phrase structure of two dialects of Kurmanji Kurdish: Standard dialect and Muş dialect
Kurmançi Kürtçesinin iki aksanının öbek yapısı: Ölçünlü aksan ve Muş aksanı
SONGÜL GÜNDOĞDU
Yüksek Lisans
İngilizce
2011
DilbilimBoğaziçi ÜniversitesiDilbilim Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BALKIZ ÖZTÜRK BAŞARAN
- Argument-adjunct distinction in Kurmanji Kurdish
Kurmanci Kürtçesinde temel üye ve eklenti ayrımı
SONGÜL GÜNDOĞDU YÜCEL
Doktora
İngilizce
2018
DilbilimBoğaziçi ÜniversitesiDilbilim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BALKIZ BAŞARAN
PROF. DR. AYŞE SUMRU ÖZSOY
- Nomînal morfolojiya kurmanciya herêma torê
Tori kurmanci kürtçesinde adsıl biçimbilim
AHMET GÜNERİ
Yüksek Lisans
Kürtçe
2018
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RAFIK DR SULAIMAN
- Ferhenga Edebîyata Kurdî ya Klasîk
Klasik Kürt Edebiyatı Sözlüğü
ERDOĞAN ALPARSLAN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2021
DilbilimDicle ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FARUK KAZAN
- Daçek di Devoka semsûrê de (Nimûneya Deverên Sincik, Aldûş û Kûmîrê)
Adıyaman Kürtçesinde edatlar (Sincik, Gerger ve Kömür Bölgeleri örneğinde)
HAŞİM ESEN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2019
DilbilimMardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDURRAHMAN ADAK