Kâdî Abdülcebbâr'da haber nazariyesi
The theory of khaber according to Qadi 'Abd al-jabbar
- Tez No: 583938
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET BİLEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Hadis Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 314
Özet
İslam düşüncesinin temel bilgi kaynaklarından birisi de“haber”dir. Kur'ân, Hz. Peygamber'in Sünneti ve icmâ' bu kategoride yer almaktadır.“Haber”konusu ilk dönemden itibaren İslam alimlerinin ilgilendiği bir alan olmuştur. Bu alanda müstakil bir teori ortaya koyanlardan biri de Kâdî Abdülcebbâr'dır. Çalışmamızda; Kâdî Abdülcebbâr'ın geliştirmiş olduğu“haber nazarîyesi”araştırılmıştır. Söz konusu nazarîyenin tutarlılığı, esnekliği, İslami gelenekte uygulanabilirliği ve orijinalitesi tartışılmıştır. Başta müellifin eserleri olmak üzere kendisinden önce ve sonra yaşamış bazı alimlerin konuyla ilgili eserleri taranmıştır. Karşılaştırma, analiz, sentez, tenkit ve değerlendirme metotları kullanılarak ortaya çıkan fikirlerin özgünlüğü tespit edilmiştir. Kâdî, haberi epistemolojik açıdan ele almış ve taksimata tabi tutmuştur. O, haberin bilgi ifade etmesini, ontolojik bir mahiyete sahip olan“el-âde”kavramı üzerinden temellendirmiş ve bunu da Allah'ın bir eylemi olarak kabul etmiştir. Kâdî, zann ifade eden haberi de insanın bir eylemi çerçevesinde ele almıştır. Kâdî, haberin naklini insanın psikolojik ve toplumsal yönü üzerinden rasyonel temellere dayandırmaya çalışmıştır. Rivayetleri ele alırken isnad ve sened tenkidine yer vermeyen Kâdî, metin tenkidine ağırlık vermiştir. Haberin doğruluğunu tespit etmede ise gerçekliğe, akla, Kur'ân'a, kelâmî kaidelere ve konuyla ilgili diğer rivayetler ile Arap dil özelliklerine uygun olmasını esas almıştır. Kâdî Abdülcebbâr, kendinden önceki literatürden istifade ederek müstakil ve tutarlı bir haber nazarîyesi geliştirmiştir. Bu nazariye, rasyonel bir hüviyete sahiptir. Ayrıca İslamî İlimlerdeki etkisi nedeni ile doğru anlaşılması önem arz etmektedir.
Özet (Çeviri)
One of the most important knowledge source of Islamic thuoght is“khabar”. The Qur'an, Sunnah of the Prophet and the icmâ are included in this category. Beginning from the first period of İslamic thouth, scholars were interested in“khabar”issue. One of the schollars who put forward an independent theory in this field is Qadi ʿAbd al-Jabbar. In our study, we discussed in detail the“khabar theory”which was developed by Qadi ʿAbd al-Jabbar. We discussed the coherence, flexibility, applicability and originality of the“khabar theory”in the Islamic tradition. Unfortunately this issue was neglected for centuries. First of all in our research, some of the schollars who lived before and after Qadi ʿAbd al-Jabbar, especially the works of the author, were scanned. The originality of the ideas has been determined by using the comparative method. After that, we analysed the Qadi's khabar theory. Kādî has dealt with the khabar in wiev of the epistemological aspect and divided into some class. He verificated the khabar on the concept of al-ade, which has an ontological nature. He accepted the“adeh”as an act of Allah. Kādi also accepted the doxa as a human act. Qadi ʿAbd al-Jabbar tried to verificated the khabar theory on rational foundations through the psychological and social aspects of human. When dealing with narrations, Qadi does not dealth with the criticism of“isnad/base upon”and“sened / deed path”. He emphasized the criticism of the text. In determining the accuracy of the“anouncement”, Qadi stipulated the corresponding anouncement with reality, Qur'an, theological rules, other narratives and Arabic language features. It should be known that Qadi ʿAbd al-Jabbar has developed a consistent theory of knowledge by utilizing the knowledge that precedes himself. This theory is very important because of having rational methods. In addition, it is important to understand correctly because of its influence on Islamic sciences as well.
Benzer Tezler
- Kâdî Abdülcebbâr'da Hz. Muhammed'in peygamberliğinin ispatı
Qadı Abd al-Jabbar's proof of Muhammad's prophethood
KAMURAN YUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinDokuz Eylül ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT MEMİŞ
- Kâdı abdülcebbâr'da bilgi problemi
The problem of knowledge on qadi abd al-jabbar
MURAT MEMİŞ
Doktora
Türkçe
2007
DinDokuz Eylül ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ADNAN BÜLENT BALOĞLU
- Kelamın haber teorisi bağlamında Ebü'l Hüseyin El-Basrî'nin fıkıh usûlüne etkisi
The impact of Abu'l-Husayn Al-Basrî's figh method in the context of the kalam theory of news
ÜMMEHAN TİRYAKİOĞLU
Doktora
Türkçe
2024
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞABAN ALİ DÜZGÜN
- Kâdî Abdülcebbâr'da haberî sıfatlar
Opinions of Kadi abdulcabbar on Akhbar as-sifat
SADIK TANRIKULU
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDÜLGAFAR ASLAN