Conservation of a modern rural heritage place: Early Republican Period model village of Samutlu (Temelli), Ankara
Modern kırsal bir miras alanının korunması: Bir erken Cumhuriyet Dönemi örnek köyü; Samutlu (Temelli), Ankara
- Tez No: 595282
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AYŞE GÜLİZ BİLGİN ALTINÖZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kültürel Mirası Koruma Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 360
Özet
Kırsalın iyileştirilmesi ve fiziki çevresinin geliştirilmesi kaygısı Geç Osmanlı Döneminde kendisini göstermeye başlamıştır. Bu dönemde, ülkeye kaybedilen topraklardan yapılan kitlesel göçler sonucunda ortaya çıkan iskân sorunu, bu kaygının planlı bir iskân politikasına dönüşmesini sağlamıştır. Bu durum Erken Cumhuriyet Döneminde farklı bir boyut kazanarak devam etmiş ve planlı kırsal yerleşimlerin kurulması yeni Cumhuriyetin kıra yönelik vizyonun gerçekleşmesi, mevcut kırsal yaşam koşullarının iyileştirilmesi ve kırın sosyal, kültürel, ekonomik ve mimari olarak modernleşmesi için önemli bir araç haline gelmiştir. Bu çalışma, yeni kurulan cumhuriyetin bu bağlamda önemli gelişmelerinden biri olan“örnek (numune) köy”projelerine odaklanmaktadır. Ülkedeki yerleşim alanlarının ağırlıkla kırsal yerleşimlerden oluştuğu Erken Cumhuriyet Döneminde, modernleşmenin doğrudan bu kırsal yerleşimlerin mimari, sosyo-kültürel ve ekonomik açıdan gelişmesiyle başarılacağı fikri kırsal yaşamın ve yapılı çevresinin düzenlenmesi ve geliştirilmesi için örnek köy projelerinin geliştirilmesine olanak sağlamıştır. Bu yerleşimlerin birçoğu bugün yok olmuş ve geriye kalanlarsa belgelenmemiş, tescillenmemiş ya da bir koruma sürecine dahil olmamıştır. Samutlu, bu ideallerle bu dönemde kurulmuş olan ve dokusunu belirli ölçüde koruyarak günümüze ulaşan kırsal yerleşimlerden biridir. Yerleşim dairesel plan düzeni ve karakteristik taş evleriyle önceki deneyimlerden farklılaşmaktadır. Samutlu, 1931 yılında, Bulgaristan' dan gelmiş olan göçmen aileleri yerleştirmek için bir örnek köy olarak kurulmuştur ve Ankara-Eskişehir demiryolu hattında, kentin batı ucunda, Kurtuluş Savaşı ile ilgili tarihi bağları olan bir bölgede yer almaktadır. Kuruluş sırasında ailelere taş evler, tarım arazileri, tohum, çift hayvanları ve tarım araçları dağıtılmıştır. Bu yolla, planlı bir yapılı çevreye sahip, tarımsal kaynakları ile yerleşimcilere gelir kaynağı sunarken, ekonomiye katkı sağlamalarının amaçlandığı dolayısıyla kendi kendine yetebilen bir yerleşim kurulması amaçlanmıştır. Erken Cumhuriyet Dönemi'nde bir örnek köy olarak kurulan Samutlu, kırsal kimliğini ve yerleşim düzenini uzunca bir süre korumuş fakat zamanla, çeşitli etkiler nedeniyle kırsal karakterini koruyarak bugün Temelli olarak bilinen kentsel bir alanın ortasında kalmıştır. Bugün bu Erken Cumhuriyet Dönemi örnek köyü kimliğini ve fiziksel varlığını kaybetme riskiyle karşı karşıyadır. Bu çalışmayla amaçlanan Erken Cumhuriyet Dönemine ait kültürel belleğin önemli bir parçası olan bu yerleşimin tanınması, anlaşılması ve bağlamıyla birlikte korunmasına katkı sağlamaktır. Bu çalışma kapsamında yerleşimin ilk kurulduğu dönemki, zamanla dönüşen ve bugünkü mimari ve sosyo-kültürel özellikleri arşiv ve kaynak taramaları, arazi çalışmaları, yerel halkla yapılan görüşmeler ve bunların belgelenmesi yoluyla incelenmiş ve tespit edilmiştir. Kendine özgü dairesel plan şemasının bugün okunabilir olması, taş evlerinin özgün özellikleriyle bugün hala ayakta olması, göçmen ailelerin yerle bağının hala devam ediyor olması Samutlu'yu bütün bu özellikleriyle bütüncül bir biçimde korunması gereken önemli bir modern kırsal yerleşim alanı yapmaktadır. Bu yerleşimin ilk planlanmasından başlayarak günümüze kadar olan süreçteki mimari, sosyokültürel ve ekonomik dönüşümünün incelenmesi, bir modern kırsal miras alanı olarak değerinin tanımlanması ve bir koruma yaklaşımının getirilmesi bu çalışmanın genel çerçevesini oluşturmaktadır.
Özet (Çeviri)
The concern for the improvement of rural with its built environment began to manifest itself in the Late Ottoman period. The problem of resettlement as a result of mass migrations from the lost lands to the country led this concern to transform into a planned resettlement policy. And the issue continued in Early Republican Period, gained a different dimension and establishment of planned rural settlements became an important tool for realization of Republican vision in the rural areas. They became mediums for improvement of existing rural living conditions and social, cultural, economic and architectural modernization of rural areas. This work focuses on 'model village' projects, one of the important developments of the newly established republic in this context. In Early Republican Period, when settlement areas in the country were predominantly rural, the idea was that modernization would be succeeded directly by architectural, socio-cultural and economic improvement of these rural settlements, allowing the development of 'model village' projects for reinterpretation and improvement of rural life and built environment. Many of these settlements were lost today and remained ones are not identified, registered or subjected to any conservation action. Samutlu is one of the rural settlements established in this period with these ideals and reached to the present day by preserving its tissue in a certain extent. The settlement is distinguished from the previous experiences with its circular plan scheme and characteristic stone houses. Samutlu was established as a model village in 1931 to accommodate immigrant families from Bulgaria and it is located on the Ankara-Eskişehir railway line, at the west end of the city, in an area which have historic bonds related with the Independence War. Stone houses, agricultural lands, seeds, animals, and equipment for cultivation were given to families during the establishment. So, a self-sufficient settlement tried to be established, with its planned built-up environment and agricultural resources to provide income for settlers while ensuring their contribution to the economy. Established as a model village in the Early Republican Period, Samutlu has maintained its rural identity and settlement layout for a long time, but over time with the effect of various forces it has been dissolved and remained with its rural characteristics in the middle of an urban area today known as Temelli. This Early Republican model village is now under the risk of losing its identity and physical entity. What is aimed with this study is to serve as a base to support the recognition, understanding and preservation of this place with its context in respect to its being an important part of the collective memory belonging to the Early Republican Period. In the scope of this study initial and transformed architectural and socio-cultural characteristics of the settlement are examined through archival and literature search, field survey, in-depth interviews, documentation of the physical entity and analysis of historical development. The fact that its unique plan layout is still legible, its stone houses are standing with their authentic characteristics and connection of descendants of immigrant families is still continue today, Samutlu is a significant modern rural landscape which should be conserved with all its characteristics with a holistic approach. The examination of architectural and socio-cultural transformation of this model throughout the process starting from initial planning till present day, assessing its significance as a modern rural heritage place and development of a conservation approach, constitute the general framework of this study.
Benzer Tezler
- Conservation of village institutes as a heritage of Early Republican period: Ivriz Village Institute
Erken Cumhuriyet Dönemi kültürel miras alanı olarak köy enstitülerinin korunmasi; İvriz Köy Enstitüsü örneği
AZİME ALADAĞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiKültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞE GÜLİZ BİLGİN ALTINÖZ
- Mevcut konut stokunda yenileştirme yaklaşımları: 1930-1970 dönemi modern konut yerleşmelerine yönelik bir model önerisi
Housing regeneration approaches in existing housing stock: A model for 1930-1970 period modern housing settlements in Turkey
HATİCE SADIKOĞLU
Doktora
Türkçe
2016
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA AHSEN ÖZSOY
- Likya arkeolojik peyzajı: Korumaya bölge ölçeğinde yaklaşmak
Lycian archaeological landscape: A regional approach to preservation
NEVİN ESİN TEKİN BELLİBAŞ
Doktora
Türkçe
2022
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSÜM TANYELİ
- Conservation of silos as rural and industrial heritage places: Principles for the Turkish Grain Board silo in Ankara Güvercinlik
Siloların kırsal ve endüstriyel miras alanları olarak korunması: Toprak Mahsulleri Ofisi Ankara Güvercinlik silosu için ilkeler
NİHAN BULUT
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞE GÜLİZ BİLGİN ALTINÖZ
- 1920-1960 arası dönemde planlanan çok katmanlı Batı Anadolu yerleşimlerinin modern mimarlık mirası değerlerinin korunması
Conservation of modern architectural heritage values of multi-layered Western Anatolian settlements planned between 1920-1960
ZEREN ÖNSEL ATALA
Doktora
Türkçe
2023
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SAKİNE YILDIZ SALMAN