Günümüz ve yakın geçmişte mimarlık ediminde nitelik sorunsalı
The problematic of quality in recent past and today's architectural practice
- Tez No: 601080
- Danışmanlar: PROF. DR. BELKIS ULUOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimari Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 145
Özet
Günümüz mimari çevreleri birçok açıdan niteliksiz olarak tanımlanmaktadır. Tez, mimari çevreyi meydana getiren mimarlık ortamı içinden bakılarak 'özel üretim mimarlık edimi'nde nitelik sorunsalını tartışmaya açmıştır. Mimarlık edimi bir süreç içerisinde gerçekleşmekte ve bu süreç içerisinde 'nitelik' ortaya çıkmaktadır. Bu süreç ve süreci oluşturan etmenlerin ilişkileri mimari ürünün niteliksel değerlerini belirlemektedir. Mimarlık ürünün maddesel olarak varlık kazanmasıyla nitelik oluşumları sona ermemekte, kullanıcısının onunla kurduğu ilişkide nitelik açığa çıkmaya devam etmektedir. Bu nedenle, mimari ürünün kullanıcıyla birlikte var olması nitelik sorgulaması yapılabilmesi için önemlidir. Fakat, mimari ürün kullanıcısının deneyimiyle açığa çıkan nitelik oluşumları bu tez kapsamı içinde sorgulanmamıştır. İlk bölümde, mimarlık ediminde 'nitelik' kavramıyla ilgili kavramsal çerçeve ortaya konulmuştur. Kavramsal çerçevede nitelik incelenirken ilk olarak en genel sözlük anlamıyla niteliğin tanımı yapılmıştır. Daha sonra, Antik Çağ'dan günümüze uzanan sürede, felsefecilerin nitelik kavramı hakkında görüşleri ele alınmıştır. Felsefeciler varlık görüşleri içerisinde nitelik kavramını ele almaktadır; dolayısıyla kavramın birçok farklı katmanı ve tanımı bulunmaktadır. Bu noktada, tez çalışmasında araştırmacının temel aldığı nitelik tanımıyla ilgili olduğu düşünülen felsefecilerin görüşlerine yer verilmiş ve çalışmanın kavramsal açılımlar kısmına eklenmiştir. Bunun yanı sıra mimarlık ortamı içerisinden mimarların ve mimarlık kuramcılarının niteliği nasıl tanımladığı tartışılmıştır. Nitelik; madde ve düşünceden bağımsız olarak değil, madde ve düşüncenin birbirleri ile ilişkisinden var olandır. Özne ve nesnenin karşılaştıkları anda ortaya çıkmaktadır. Böylelikle nitelik; bir 'şey' değil, bir 'oluş' olarak ele alınmıştır. Nitelik pratik aracılığıyla açığa çıkandır. Bu tez kapsamında ise insan davranışının faydalı ve güzel olana ulaşma çabasını içeren etkinlik (üretim şekli olarak 'praksis, tekhne') aracılığıyla açığa çıkan diye kabul edilmiştir. Böylelikle nitelik değerlendirilebilir bir alana taşınmaktadır. Bu kabul sonucu nitelik kavramı bir yönüyle de zamansal olandır. Bundan dolayı mimarlık ediminde nitelik sorgulaması çalışmanın diğer bölümlerinde olaysallık ve zamansallık perspektifi eşliğinde yapılmıştır. İkinci bölümde, mimarlık nesnesinin meydana gelişi 'bir goncanın açılması' örneğindeki gibi 'poiesis' olarak kabul edilmiştir. Tez kapsamında 'mimarlık edimi ile ilgili nedensellik' kurgulanmış ve bu nedensellik içerisinde yer alan beş etmen üzerinden özel üretim mimarlık ediminde niteliğin açığa çıkışı tartışılmıştır. Mimarlık edimiyle ilgili nedensellik; malzeme kullanımı, biçimin oluşumu, mimarın yaklaşımı, mimarlığı çevreleyen koşulların etkisi ve imal eden etmenleri içermektedir. Bu etmenler birbirlerinden bağımsız ögeler değillerdir, her biri diğerinin nedeni olan bir sürecin parçası olmaktadırlar. Yapılan literatür çalışmasıyla öncelikle mimarlık ediminde yer alan başlıca etmenler ve etmenlerin ilişkileri kronolojik açıdan ele alınmıştır. Bu tarihsel okuma sonucunda özel üretim mimarlık ediminde niteliğin açığa çıkışının yorumlanabilmesi için bir model oluşturulmuş ve Ersen Gürsel mimarlığı ile ilgili okumalar için bir izlek sağlamıştır. Adolf Loos (1870-1933) yirminci yüzyıl başı ve Peter Zumthor (1943- ) aynı yüzyıl sonu iki farklı zaman diliminde mimarlık pratiği içerisinde yer alan, bu edimleriyle niteliğin açığa çıkışına olanak sağladıkları mimarlık kuramcıları tarafından kabul edilen iki aktör olarak seçilmiş ve mimarlıkları üzerinden nitelik soruşturması yapılmıştır. Böylece günümüz ve yakın geçmişte özel üretim mimarlık ediminde nitelik sorunsalı hakkında bir tartışma yapılmıştır. Bölüm sonunda ise, genelden özele doğru ilerleyen bir yaklaşımla yapılan nitelik sorgulamasının sonuçları ve çıkarımları hakkında değerlendirmelere yer verilmiştir. Üçüncü bölümde, araştırmanın önceki bölümlerinde elde edilen bilgiler ışığında özelde bir mimarlık edimi değerlendirmesi yapılmıştır. Ersen Gürsel ve mimarlığı nitelik soruşturmasında alan çalışması olarak ele alınmıştır. Ersen Gürsel'in yazılarına, söylediklerine ve bunların yanı sıra onunla yüz yüze yapılan görüşmede aktarılanlara öncelik verilerek, daha sonra hakkında yazılanlar üzerinden Ersen Gürsel mimarlığı incelenmiştir. Ayrıca, Ersen Gürsel'in Aktur Turizm Yerleşkeleri (Bodrum ve Datça) uygulamaları niteliksel değerler açısından yerinde gözlemlenmiştir. Ersen Gürsel'in mimarlığında nitelik başlıca etmenler üzerinden tartışmaya açılmıştır. Bu etmenler şunlardır: Gürsel'in malzeme kullanımı, Gürsel'de biçimin oluşumu, Gürsel'in mimarlık yaklaşımı, Gürsel'in mimarlığını çevreleyen koşullar ve imal eden, mimar ve ustadır. Böylece araştırmanın önceki bölümlerinde elde edilen saptamaların tutarlılığı sorgulanmıştır. Sonuç olarak, farklı zaman ve coğrafyalarda yer alan bu özel üretim mimarlık edimlerinde (Adolf Loos, Peter Zumthor ve Ersen Gürsel) niteliğin ortaya çıkışıyla ilgili keşfedilen ipuçlarının ve elde edilen verilerin oldukça benzer olduğu gözlemlenmiştir. Son olarak beşinci bölümde, özel üretim mimarlık ediminde niteliğin açığa çıkışı ile ilgili kısa bir değerlendirmeye yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
The environment we live in today is considered to be lacking quality in several aspects. The main purpose of this thesis is to argue the problem of quality in architecture from an internal view which is the architectural practices creating an environment. Architecture is practiced in a process and 'quality' emerges in this process. This process and interaction of the factors constituting this process, determines the qualitative value of the architectural product. The issue of quality does not come to an end when the architectural product has been materialized; on the contrary, it now continues to reveal itself in the relationship the user develops with it. Therefore, the material existence of the architectural product is essential for quality assessment. However, this thesis will not deal with the issue of quality originating from the user experience of an architectural product. In the first place, a conceptual framework of the concept of quality is established. The literary meaning of quality is given firstly when the conceptual framework is contemplated on. Afterwards, philosophers' arguments of the concept of quality is addressed since ancient time to modern day. The philosophers' handles the concept of quality interrelated with their own ontological views so, the concept has many layers and meanings. The views of the philosophers' who coincides with the quality definition accepted within this work is included. Studies on quality by architects and architectural theorists are argued. Quality is not independent from material or thought, but a result of their interaction. It occurs when subject and object meet. Thus, it is not treated as a 'thing' but a 'being' here. Quality occurs through practice. Within the scope of this thesis, it is considered to be a result of human actions aiming to reach the useful and beautiful (as a method of production, 'praxis, thekne'). In this way, quality becomes eligible to be assessed. From this point of view, quality is also temporal in some way. Hence, the questioning of quality in architectural practice has been done from the perspective of 'being episodic' and 'temporality' in the other parts of the thesis. In the second part, the happening of the architectural object is considered 'poiesis' just as in the example of 'blooming of a flower'. In this thesis, Heidegger's causality will be applied to architecture. In addition, the quality in tailor made architecture will be discussed in five factors of this causality scenario. Architectural causality includes material use, form, architect's approach, conditions of architecture and practical factors. These are not independent factors, rather, pieces of a process in which one causes another. In the literature review, firstly, main factors in architecture and relations of these factors are chronologically addressed. This chronological approach has created a guide for reading the emergence of quality in the tailor-made architecture and the architecture of Ersen Gürsel. As Adolf Loos (1870-1933) and Peter Zumthor (1943- ) who practiced architecture respectively at the beginning of twentieth century and at the end of twentieth century and who are regarded to have led the emergence of quality with their practices, two actors, as a case study, have been picked and quality will be discussed through their architectures. In this way, a deep look at the tailor-made architectural practice in the recent past and today is aimed. At the end of this part, conclusions and inferences drawn with a general-to-specific method about the quality issue are included. In the third part, with the data collected in the previous parts, architecture will be handled from a specific point of view. Ersen Gürsel and his architecture have been handled as a case study. The architecture of Ersen Gürsel has been addressed primarily from his own writings, words, and from the semi-structured in-depth interview conducted with him, alongside with secondary literature on Gürsel. Besides, Ersen Gürsel's Aktur Turizm Campus (Bodrum and Datça) projects have been observed and its qualitative value has been assessed. The emergence of quality in Gürsel's architecture has been brought for discussion through the main factors. These factors are as follows: Gürsel's use of material, Gürsel's way of creating form, Gürsel's approach to architecture, conditions affecting Gürsel's architecture and craftsmen. Therefore, consistency of findings and data gathered in the previous parts has been questioned. In conclusion, clues and data about the emergence of quality in the architectures with craftsmanship from different times and geographies (Adolf Loos, Peter Zumthor and Ersen Gürsel) have been observed to similar. Lastly, the fourth part includes a short analysis of the emergence of quality in tailor made architecture.
Benzer Tezler
- İklim değişikliği sonucu yükselen deniz seviyelerine çözümler: Yüzen yapılar ve yerleşimler için konsept bir model önerisi
Solutions to rising sea levels as a result of climate change: A concept model proposal for floating structures and settlements
IŞIL İNCE
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL EREN KÜRKÇÜOĞLU
- İç mimarlıkta yer yapımı stratejileri
Placemaking strategies in interior architecture
BETÜL ÖZLEM YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
İç Mimari ve Dekorasyonİstanbul Teknik Üniversitesiİç Mimari Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZGE CORDAN
- Yer/mekan kimliğinin değişimi: Mezitbey hamamı ve yakın çevresi alan çalışması
Identity change of space/ place: The case of Mezit Bey bath and its hinterland
SELİN ARABULAN
- Isparta tarihi kent merkezi için sağlıklılaştırma önerisi
Rehabilitation proposal for Isparta historic urban center
DUYGU KÖSE
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP ERES
- Kayseri'de 1935-55 yılları arasında inşa edilmiş modern yapıların korunması üzerine yöntem önerisi
Methodogy proposal for the conservation of modern buildings which were constructed between 1935-55 in Kayseri
HİKMET ELDEK
Doktora
Türkçe
2014
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÖMER FARUK TUNCER