Kentsel tasarım rehberlerinin görsel algı bağlamında araştırılması
Investigation of urban design guidelines in the context of visual perception
- Tez No: 603232
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NİLGÜN ÇOLPAN ERKAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Mekân algısı, görsel algı, Gestalt İlkeleri, kentsel tasarım rehberleri, Spatial perception, visual perception, Gestalt Principles, urban design guidelines
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kentsel Mekan Organizasyonu ve Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 105
Özet
Kentsel mekânda insan ve çevre arasındaki güçlü ilişkide, kullanıcı çevresini algılayarak değerlendirebilmektedir. Mekânın algılanması ve 3. boyutuna ilişkin çalışmalar yetersiz kalmaktadır. Bu doğrultuda çevrenin algılanmasında etkili duyu ve duyumların tespit edilerek, kentsel mekânın tüm yönleriyle ele alınması ve konuyla ilgili önemli unsur ve ilkelerin tanımlanması gerekmektedir. Çevrenin algısında en etkili duyunun görme olması sebebiyle,“görsel algı”konusu üzerinde odaklanılmış ve görsel algının kentsel tasarımda ele alınmasını sağlayan uygulama araçlarından biri olan“kentsel tasarım rehberleri”üzerinden incelenmiştir. Bu doğrultuda kavramsal ve kuramsal incelemeler yapılarak, mekânın görsel olarak algılanmasında etkili unsurlar tespit edilmiştir. Bu incelemede, mekânı biçimsel olarak ele alması sebebiyle Gestalt Kuramı üzerinde yoğunlaşılmış, Gestalt İlkeleri görsel algı bağlamında mekânsal örnekler üzerinden ele alınmıştır. Mekânın biçimsel olarak değerlendirilmesinde, Gestalt Kuramının yanı sıra İmaj Kuramı ve Algılamada Ekolojik Kuramından da faydalanılarak kentsel mekânın algılanmasında biçimsel açıdan etkili unsurlar ortaya konmuştur. Ek olarak görmeyi etkileyen duyumlar, dikkat seçiciliği ve dikkatte kayma konuları incelenerek mekânın görsel olarak algılanmasında etkili unsurlar saptanmıştır. Biçim konusunda ele alınan ilkeler yakınlık, benzerlik, bölge, kapalılık, tamamlama, süreklilik, tekrar, zıtlık, vurgu, büyüklük ve şekil-zemin ilişkileridir. Duyumlar başlığı altında hareket, mesafe ve derinlik, ışık, renk ve doku duyumları incelenmiştir. Kullanıcı dikkatini etkileyen şiddet, büyüklük, tekrar ve hareket unsurları ise biçim ve duyumlarla ilişkilendirilerek, bu başlıklar altında ele alınmıştır. Kentsel tasarım rehberlerine ilişkin ise dünyadan rehber örnekleri incelenerek kentsel tasarım rehberlerinin niteliklerine yönelik bir değerlendirme yapılmıştır. İncelenen örnekler anlatım dili, bilgi aktarma yöntemleri, ölçek ve kapsamlarına göre farklılık gösteren örneklerden seçilmiştir. Bu rehberler New York, Toronto, Hong Kong ve İngiltere için hazırlanan kentsel tasarım rehberleridir. İngiltere, Essex Kentsel Tasarım Rehberi (1973) ile rehberleri dünyada ilk kez kullanmaya ilk başlayan ülke olması sebebiyle seçilmiştir. İngiltere'den“By Design”isimli doküman ulusal ölçekte ve geniş kapsamda hazırlanmış olması ve kentsel tasarım rehberlerinin hazırlanmasına yönelik açıklamalarda bulunması sebebiyle seçilmiştir. New York'ta kullanılan kentsel tasarım rehberleri anlatım dili ve görsel ifade teknikleri açısından farklılık gösteren rehberler sunması, Toronto'da kullanılan kentsel tasarım rehberleri farklı anlatım dili ve ifade tekniklerinin yanı sıra farklı temalarda hazırlanmış rehberler olması ve ortalama 70 farklı tematik rehber sunması, Hong Kong için ise kent genelinde tek bir rehber kullanılması sebebiyle incelenmek üzere tercih edilmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde kavramsal ve kuramsal çerçeve kısmında incelenen kentsel tasarım rehberleri, mekânın görsel olarak algılanmasında etkili unsurlar kapsamında incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmede görsel algının kentsel tasarım rehberlerinde kullanımına bakılmış ve rehberlerde görsel algıyı kullanan konular ortaya konmuştur. Bu konular: tarihi çevreler, arayüz sokak görünümü, kent görünümü, cadde ve sokaklar, meydanlar, kent mobilyaları ve peyzaj tasarımı olarak tespit edilmiştir. Ayrıca görsel algıyı etkileyen unsurlar, tez kapsamında ele alınan rehberlerde incelenmiş, inceleme sonucu çizelgeye aktarılarak kullanım sıklıklarına göre puanlanmıştır. Bu incelemede görsel algıyı en çok kullanan rehberin New York Sokak Tasarım Rehberi, en az kullananın ise Toronto rehberlerinden Clairtrell Bağlam Planı olduğu görülmüştür. Unsurların kullanıma bakıldığında ise ışık, süreklilik ve kapalılık en çok kullanılan, tamamlamanın ise en az kullanılan unsur olduğu tespit edilmiştir. Saptanan veriler çalışmanın dördüncü kısmı olan değerlendirme bölümünde ele alınarak, kentsel tasarım rehberlerinde görsel algıya ilişkin ilkeler tespit edilmiştir. Kentsel mekân algısına ilişkin temel ilkelerinin hazırlanacak kentsel tasarım rehberlerinde kullanılarak, planlama ve kentsel tasarım arasındaki ilişkiyi güçlendireceği ve mekânın 3.boyutu ile beraber ele alınmasına imkân sağlayacağı düşünülmüştür.
Özet (Çeviri)
In the strong relationship between human and environment in urban space, the user can evaluate the environment by perceiving. Studies on the spatial perception and 3rd dimension of the space are inadequate. In this direction, it is necessary to identify the senses and sensations that are effective in the perception of the environment to address all aspects of urban space and to define the important elements and principles related to the subject. Due to the fact that the most effective sense is the sight in the perception of the environment, this study has been focused on the subject of“visual perception”and examined through the“urban design guidelines”which are one of the implementation tools that enable the visual perception to be addressed on urban design. In this direction, by making conceptual and theoretical studies, effective elements in the visual perception of the space have been identified. In this review, Gestalt Theory is focused on as it deals with the space formally. Gestalt Principles are discussed in the context of visual perception through spatial examples. In the formal evaluation of space, besides to the Gestalt Theory, Ecological Theory in Perception and Image Theory have been also needed to be examined for their input on formally effective elements of the perception of urban space. In addition, effective sensations in sight, attention selectivity and attention shifts were examined and effective elements in visual perception of the space were determined. These elements were evaluated under the headings of form and sensations. The principles discussed under the form are proximity, similarity, area, closeness, closure, continuance, repetition, contrast, emphasis, size and figure - ground relations. Under the heading sensations, movement, distance and depth, light, colour and texture are examined. Moreover violence, size, repetition and motion elements that affect the attention of the user are discussed under these headings by associating them with forms and sensations. As for the urban design guidelines, an evaluation was made on the characteristics of urban design guides by examining guide samples from around the world. The samples examined were chosen from the examples that differ according to the visual description techniques, information transfer methods, scale and content. These urban design guidelines are used for New York, Toronto, Hong Kong and UK. The UK was selected for being the first country in the world to use urban design guides with Essex Urban Design Guidelines (1973). The document“By Design”from the UK has been selected due to being on a national scale, its wide scope and its explanations for the preparation of urban design guidelines. The visual expression techniques of New York Urban Design Guidelines, Toronto's nearly 70 various thematic guidelines as addition to their different description techniques and the use of a holistic guideline for city in Hong Kong Guide are the main reasons to prefer these guidelines to investigate. In the third part of the study, the urban design guidelines were examined and evaluated within the scope of the factors affecting the visual perception of the space. In this evaluation, the use of visual perception in urban design guides was examined and the subjects using the visual perception in the guidelines were put forward. These issues are historical environments, setbacks-streetscape, cityscape, streets, squares, urban furniture and landscape design. In addition, the factors affecting the visual perception were examined in the guidelines discussed within the scope of the thesis, and the results of the examination were transferred to the table and scored according to their frequency of use. In this review, the guide that uses the visual perception most is the New York Street Design Guide and the least one is the Clairtrell Context Plan of the Toronto guidelines. Light, continuity and closure were the most commonly used and closure is the least used element. In the evaluation section which is the fourth part of the study, the data were analysed is discussed and the principles of visual perception in urban design guides were determined. It is thought that using the basic principles of urban space perception in urban design guidelines will strengthen the relationship between planning and urban design and allow space to be taken together with the 3rd dimension.
Benzer Tezler
- Kent kimliğinin ortaya çıkarılması amacıyla kentsel tasarım rehberlerinin kullanımı: Kemeraltı örneği
The Use of urban design guides in assessing urban identity: Kemeraltı example
MUHAMMED AYDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Şehircilik ve Bölge PlanlamaDokuz Eylül ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TAYFUN TANER
- Kent peyzajı ve estetik algısı ilişkilerinin Antalya kenti Muratpaşa ilçesi peyzaj karakterleri bağlamında incelenmesi
Examination of the relations of urban landscape and aesthetic perception in the context of landscape characters of Muratpaşa district of Antalya city
MİNE YÜCE
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Peyzaj MimarlığıAkdeniz ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MERYEM ATİK
- Creating sonic experiences as a landscape design element for increase the value of public space
Peyzaj tasarım öğesi olarak tasarlanan ses deneyimleriyle kamusal mekanın yaratıcı değerini artırmak
EKİN BOZKURT
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MELTEM ERDEM KAYA
- Examining child-friendly urban planning and design guidelines based on the insights from children: The case of Ankara
Çocuk dostu kent planlama ve tasarım kılavuzunun çocukların görüşlerine dayanarak incelenmesi: Ankara örneği
İLAYDA ZELAL AKIN
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Şehircilik ve Bölge PlanlamaOrta Doğu Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YÜCEL CAN SEVERCAN