Geri Dön

Çeviribilim'de araştırma nesnesi tanımlanması ve bilimsel soyutlama

Identification of the research object in translatology and scientific abstraction

  1. Tez No: 606002
  2. Yazar: MUSTAFA KARTAL ÇELİKAY
  3. Danışmanlar: PROF. DR. İSMAİL İŞCEN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Dilbilim, Felsefe, Mütercim-Tercümanlık, Linguistics, Philosophy, Translation and Interpretation
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2019
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Mersin Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Çeviribilim Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 97

Özet

Çeviribilim özellikle 2000 yılından itibaren bilim-kuramsal temelini sorgulama eğilimi içerisine girmiştir. Echeverri'nin belirttiği üzere bahsi geçen sorgulayıcı eğilim Çeviribilim kaynakçasında görülebilmektedir. Bu tezin ana amacı Çeviribilim'in neden felsefi bir tartışmayla birlikte bilim-kuramsal bir temele ihtiyaç duyduğunu açıklamaktır. Tez, mevcut sorgulayıcı tartışmaya daha çok araç sağlayacak dört tane yeni yaklaşımdan oluşmaktadır. Bu yeni yaklaşımlar aynı zamanda tezin üzerine inşa edildiği ana sütunlardır. En önemli yeni yaklaşım ise Roy Bhaskar'ın“Gerçekçi Bilim Teorisi”ni Çeviribilim alanındaki tartışmaya faydalı bir araç olarak getirmektedir. Onun bu teorisinin, Çeviribilim'deki temel bilim-kuramsal ve bilim-felsefi problemlerin önemli bir çoğunluğunun anlaşılmasında yardımcı olacağı savunulmaktadır. Alan için sağlam ve güvenilir bir bilim-felsefi temel oluşturabilmek adına, Bhaskar'ın açık ve kapalı sistemler arasındaki denge ve saf/uygulamalı bilim ve bilim insanı ayrımı gibi yeni fikirleri kavranmalıdır. Bunların yanı sıra Bhaskar'ın imgelenen/imgesel bilim kavramı da Çeviribilim'in araştırma nesnesini tanımlamasına yardımcı olacaktır. Diğer iki yeni yaklaşım Dilbilim'in farklı zaman dilimlerini tartışarak, Çeviribilim için analojiler oluşturmaktadır. İlk zaman dilimi, Ferdinand de Saussure'ün 1996 yılında Cenevre Halk ve Üniversitesi Kütüphanesinde ortaya çıkan yeni notları ve el yazmalarıyla birlikte Dilbilim'in araştırma nesnesini soyutlama sürecini Çeviribilim için olumlu bir örnek olarak incelemektedir. İkinci zaman dilimi ise Dilbilim'in 1960'lı yıllardaki“Dilbilimsel Dönüş”denilen dönem sonrası gelişimine odaklanmaktadır. Dilbilim'de“Chomsky'e ait”görüşün, Dilbilim'in kuramsal temeline zarar verdiği ve Dilbilim'de Nigel Love'ın ifadesiyle“entelektüel iflasa”yol açtığı, Roy Harris gibi dilbilimciler tarafından bilinen bir gerçektir. Tez içerisinde bu iki analoji, Çeviribilim'in gelişim süreci için hem olumlu hem de olumsuz bir örnek olarak tartışılmaktadır. Tezin son yeni yaklaşımı ise Thomas S. Kuhn'un“Paradigma”kavramını bilim felsefesi başlığı altında ele almaktadır. Tezin iddiası; Çeviribilim'deki paradigma kavramının, Kuhn'un bilim-felsefi paradigma kavramı kapsamında ele alındığında alan içerisinde doğru bir şekilde anlaşılmadığı yönündedir.

Özet (Çeviri)

Translatology is in a tendency to criticize its theoretical foundation especially since the year 2000. Aforementioned critical tendency can be seen in translatological bibliography as Echeverri stated. The main aim of this thesis is to explain why this scientific field needs a theoretical foundation in concurrence with a philosophical discussion. The thesis consists of four new approaches which are based on the idea of providing more tools for the present critical discussion in the field. These new approaches are also the main pillars of the thesis which is built on them. The most important new approach brings Roy Bhaskar's“A Realistic Theory of Science”into the discussion in Translatology as a beneficial tool. His theory will aid the field to understand some of its main theoretical problems. In order to establish a solid and reliable philosophical foundation for the field, one must understand Bhaskar's new ideas like the balance of open and closed systems and the distinction between the concepts of pure/applied science and scientist difference. Apart from these, analysing Bhaskar's imagined/imaginary concept of science will also aid Translatology in identifying its research object. Other two new approaches establish an analogy for Translatology by discussing different time periods of Linguistics. The first time period investigates the process of Ferdinand de Saussure's abstraction of research object in Linguistics as a positive example for Translatology with his new notes and manuscripts which were found in 1996 at Geneva Public and University Library. The second time period focuses on the development of Linguistics after its“Linguistic Turn”period around 1960s. It is a known fact by linguists such as Roy Harris, especially after 1990s that Chomskyan view damaged linguistics' theoretical foundation and as Nigel Love stated; caused an“Intellectual Bankruptcy”in that field. In this thesis, these two analogies are discussed both as a positive and a negative example for the development process of Translatology. The final new approach of this thesis handles Thomas Kuhn's“Paradigm”concept under the title of Philosophy of Science. This thesis' claim is that the concept of paradigm in Translatology hasn't been understood correctly in the field when we consider the way how Kuhn explained it as a concept of Philosophy of Science.

Benzer Tezler

  1. Çeviribilim gölgesinde sözlü çeviri

    Dolmetschwissenschaft im schatten der übersetzungswissenschaft

    EMRA BÜYÜKNİSAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    Mütercim-TercümanlıkMersin Üniversitesi

    Alman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İSMAİL İŞCEN

  2. Çeviride meslekleşme: Çevirmenler ve çeviri işletme(ci)leri açısından çevirmen ulusal meslek standardı ve mesleki yeterlilikler

    Professionalization in translation: Translator/interpreter national occupational standard and vocational qualifications from the position of translators and translation companies

    FATİH İKİZ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Mütercim-Tercümanlıkİstanbul Üniversitesi

    Çeviribilim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MİNE YAZICI

  3. Saku'l-Bambu adlı eserin göstergelerarası çeviride adaptasyon kaymaları açısından incelenmesi

    A study of the novel named Saq al Bamboo in terms of adaptation shifts in intersemiotic translation

    ŞEYMA ZEYNEP SOLAK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Mütercim-TercümanlıkAnkara Hacı Bayram Veli Üniversitesi

    Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MURAT ÖZCAN

  4. Kültür odaklı çeviri etkinliği ve postmodern çeviri yaklaşımı

    Translation activity focused on culture and postmodern translation approach

    EZGİ KOÇ ŞEYHİSMAİLOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Mütercim-TercümanlıkMersin Üniversitesi

    Çeviribilim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MEHMET GÜNDOĞDU

  5. The ideological aspect of the pseudotranslations in Turkey: an analysis of Kemal Tahir's pseudotranslations of Mike Hammer Series

    Türkiye'deki Sözde Çevirilerde İdeoloji: Kemal Tahir'in Mike Hammer Serisi Sözde Çevirileri Üzerine Bir İnceleme

    NİLÜFER ALİMEN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2010

    Mütercim-TercümanlıkAston University

    Çeviribilim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. CHRISTINA SCHAFFNER