İmgesel düzlemde tasarımlama olarak çeviribilimsel olgu: Bilim-kuramsal temelli bir irdeleme
The translational object as designing on the imaginary plane: A science-theoretical analysis
- Tez No: 933916
- Danışmanlar: PROF. DR. İSMAİL İŞCEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Mütercim-Tercümanlık, Philosophy, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mersin Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çeviribilim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 132
Özet
Çeviribilim'de güncel çalışmalar incelendiğinde, alanın gelişimine dair bazı sorun saptamalarının yapıldığı görülebilmektedir. Ancak bunlar Çeviribilim içerisinde bulunan asıl problemin kökenini sorgulamaktan uzak, çözüm önerisi barındırmayan saptamalardır. James S. Holmes, 1972 yılındaki bildirisi başta olmak üzere o yıllarda yaptığı diğer çalışmalarda zaten söz konusu sorun saptamalarını yaklaşık 50 yıl önce yapmıştır. Bu durum açıkça yarım asrı aşkın süredir Çeviribilim'in aynı sorunlar üzerinde durmaktan öteye gidemediğinin kanıtı olarak saydamlaşmaktadır. Her bir bilim alanının kendi olgusuna dair tanımlama ve onu detaylıca inceleme isteği, bilim-kuramsallık ölçütlerinin başlarında gelmektedir. Söz konusu Çeviribilim olduğunda böyle bir çabanın varlığına rastlamak son derece güçtür. Bu sorunun temelden ele alınıp irdelenebilmesi için mevcut çalışmada öncelikle imgesel bir düzlemde olguların nasıl bilimsel bir çatı altında inceleme konusu yapılabileceği gösterilmiştir. Bu işlem için Immanuel Kant'ın epistemolojik saptamaları tezin kavramsal zeminini oluşturmuştur. Roy Bhaskar'ın Eleştirel Gerçekçilik akımından faydalanılarak özellikle çeviri olgusuna dair ontolojik bir perspektif de sağlanmıştır. Bu dizge sayesinde Çeviribilim'in kuramsal temelinde Kant felsefesinin varlığı da tez içerisinde kanıtlanmıştır. Bununla birlikte Gert Jäger'in 1990'lı yılların başlarında Çeviribilim'de Kant'taki kullanımlarıyla Objekt (olgu) ve Gegenstand (araştırma nesnesi) ayrımını açıktan yaparak bilim-kuramı temelli bir tartışma yürüttüğü saptanmıştır. Bunların neticesinde imgesel bir tasarımlamanın ana hatları oluşturulmuş ve son olarak çeviribilimsel noktada Prof. Dr. İsmail İşcen'in başta 2002 tarihli Çevrim Kuramı olmak üzere 2022 ve 2023 yıllarında yaptığı çalışmalar temel alınmıştır. Bu temellendirme ile yürütülen tartışmada çeviri olgusunun idealleştirilmiş bir çeviri durumunda nasıl tezahür ettiğini gösterebilmek adına bir aksiyom olarak“Çeviriolgusal Bağlam”kavramı özgün bir önerme olarak şekillendirilmiştir. Bu kavramın imgesel bir tasarımlamanın en üst çıktısı olarak ele alınması çeviribilimsel olgu tartışmasının da yapılabileceğinin bir kanıtı olarak sunulmuştur. Bilimsel kriterler gözetilerek oluşturulan bu kavramsal çerçeve sayesinde Çeviribilim'in akademik bir disiplin olarak kendi alansal sınırlarını belirleyebilmesi mümkün olacaktır.
Özet (Çeviri)
When current studies in Translatology are examined, it can be seen that some problems are identified regarding the development of the field. However, these are far from questioning the root of the main problem in Translatology and do not offer any solutions. James S. Holmes, in his paper in 1972 and in other studies he conducted in those years, had already made these problem determinations about 50 years ago. This situation becomes transparent as proof that Translatology has not gone beyond dwelling on the same problems for more than half a century. The willingness of each field of science to define its own object and to examine it in detail is one of the primary criteria of scientific-theoreticality. When it comes to Translatology, it is extremely difficult to find such an effort. In order to address and analyze this problem from the ground up, the present study first demonstrates how object on an imaginary plane can be analyzed under a scientific framework. For this process, Immanuel Kant's epistemological determinations constitute the conceptual basis of the thesis. Roy Bhaskar's Critical Realism has also been utilized to provide an ontological perspective on the object of translation. Thanks to this framework, the existence of Kantian philosophy as the theoretical basis of Translatology is also proved in the thesis. In addition to this, it was found that Gert Jäger conducted a theory of science-based discussion in Translatology in the early 1990s by explicitly distinguishing between Objekt (object) and Gegenstand (object of research) as used in Kant. As a result of these, the outlines of an imaginative design were created and finally, at the translational point, Prof. Dr. İsmail İşcen's works in 2022 and 2023, especially his“Çevrim Kuramı”in 2002, were taken as a basis. In the discussion carried out with this grounding, the concept of“Translation Objectual Context”was shaped as an original proposition as an axiom in order to show how the object of translation manifests in an idealized translation situation. The fact that this concept is considered as the top output of an imaginative design is presented as a proof that a discussion of translational object can also be made. Thanks to this conceptual framework, which has been created in accordance with scientific criteria, it will be possible for Translatology as an academic discipline to determine its own spatial boundaries.
Benzer Tezler
- 1900-1940 yılları arasında Amerikan resim sanatı ile şiir sanatının şehirleşme çerçevesinde etkileşimi
The Interaction of American painting and poetry throught urbanization between 1900 and 1940
AYCAN ÇETİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Amerikan Kültürü ve EdebiyatıEge ÜniversitesiAmerikan Kültürü ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. SEÇİL SARAÇLI
- Değişen Ankara, değişen modernlik: Edebiyatın izinde bir kenti anlamak
Changing modernity, changing Ankara: Understanding a capital with the guidance of novels
SEÇKİN ÖZDAMAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Kamu YönetimiAnkara ÜniversitesiKamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AYHAN YALÇINKAYA
- Yusuf Atılgan'ın hayatı, eserleri ve fikirleri(1921-1989)
Yusuf Atılgan's life, works and ideas(1921-1989)
BİLGİN GÜNGÖR
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
BiyografiMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET GÜNEŞ
- Bağımlılık temalı karikatürlerde çok düzlemli metaforların ve metonimilerin görünümleri
Multi-modal metaphors and metonimies in cartoons based on addiction
BERNA AÇIKYILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimAnkara ÜniversitesiDilbilim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ELİF ARICA AKKÖK