Cumhuriyet Döneminde Isparta (1923-1980)
Isparta in the Republic Period (1923-1980)
- Tez No: 609038
- Danışmanlar: PROF. DR. BAYRAM AKÇA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 578
Özet
Isparta, Akdeniz Bölgesinin batı kesiminde bulunan Antalya bölümünün iç kısmı olan Göller Yöresinde yer almaktadır. Isparta adının nereden geldiği tam olarak bilinmemekle birlikte; Baris, Barida, Spart, Saporat, Saporta, Isporata vb. birbirinden türetilen isimlerle anılmıştır. Isparta'nın Türk hakimiyetine geçişi, Selçuklu devletinin Batı Anadolu'da hakimiyeti ele alması ile III. Kılıçarslan döneminde gerçekleşmiştir. Anadolu Selçuklu devletinin Moğol istilaları nedeniyle yıpranıp güçsüzleşmesiyle, Türkmen beyliklerinden olan Hamitoğulları beyliği idaresine geçen Isparta, XIV. yüzyılda Sultan Beyazıt döneminde Osmanlı Hakimiyetine geçmiştir. Osmanlı devletinde merkezi Kütahya olan Anadolu eyaleti sancağı olan Isparta, 19. yüzyılda Konya vilayetine bağlı Hamit Sancağı merkezi olmuştur. Hamitoğulları beyliği ve Osmanlı yönetiminde dokumacılığıyla ön plana çıkan Isparta'nın en önde gelen tarım ürünü tahıllar olup, burada en fazla buğday üretilmiştir. Diğer üretilen tarım ürünleri; arpa, darı, yulaf, çavdar, nohut, fasulye, susam vb. olmuştur. Ayrıca, haşhaş ekimi de yapılmıştır. Hayvancılık ise; mera hayvancılığı ile keçi ve koyun besiciliği ağırlıklı olmuştur. Millî Mücadele döneminde Isparta'ya bakıldığında, Anadolu'daki işgallerden sınırlı etkilenen yerlerden olan Isparta işgale uğramamıştır. Isparta'da Demiralay Örgütü ile Anadolu'daki işgallere karşı durulmuş ve yerel milis kuvvetlerle işgalci güçlere karşı durulmuştur. Isparta'da Cumhuriyet döneminde dokumacılık adına 1926 yılında İplik fabrikası, 1935'te Gülyağı fabrikası üretime başlamıştır. Güller diyarı Isparta'ya gülcülük; Mehmet İzzet Efendi'nin oğlu İsmail Efendi tarafından 1889 yılında getirilmiştir. İsmail Efendi, Bulgaristan'ın Kızanlık kasabasından getirttiği gül dalları, gülcülükle ilgili araçlar ve ustalar ile Isparta'da gülcülüğün mimarı olmuştur. Lozan antlaşmasından sonra Türkiye ve Yunanistan arasında yapılan mübadele gereği Isparta'nın ticaret yaşamında etkin olan gayrimüslim nüfusun buradan ayrılması şehrin ekonomisinde boşluğa neden olmuşsa da Cumhuriyet döneminde getirilen ekonomik kalkınma planı doğrultusunda ekonomi düzeltilmiştir. Ancak 1929 Dünya ekonomik buhranı buradaki gülyağı ve halı üretimini tekrar duraklatsa da 1936 yılında demiryolu ve 1950'den sonra da karayolu ulaşım ağlarının geliştirilmesiyle ekonomi tekrar canlandırılmıştır. Isparta el sanatları olarak halıcılık, dericilik ve kunduracılık başta gelmekte ve urgancılık, bakırcılık, nalbantlık, semercilik ve mutaflık diğer el sanatlarıdır. Gelenek ve göreneklerine sahip çıkan Isparta, Atalar kültürünü yaşamlarına yansıtmış, milli ve dini bayramlarını canlı tutmuştur. 19. yüzyılda Isparta sancağının eğitim seviyesinin gelişmiş olup, Cumhuriyetle birlikte Isparta'da eğitimde önemli adımlar atılmıştır. Harf inkılabı ve millet mekteplerine karşı ilgili olan Isparta halkının okuma arzusunun çok fazla olduğu görülmüştür. Sağlık kuruluşları açısından gelişmiş olan Isparta'da eğitim ve sağlık yatırımları Türkiye ortalamasına bakıldığında yeterli seviyede olmuştur. 6 başbakan yetiştiren Isparta, 1923-1980 yılları arasında 35 farklı milletvekiline sahip olmuştur. Ayrıca 1960'dan sonra Türkiye'nin siyasi yaşamına yön veren AP Genel Başkanlığı, Cumhurbaşkanlığı, Başbakanlık, Bakanlık gibi önemli görevlerde bulunan siyaset adamı Süleyman Demirel, Ispartalı olup, Isparta'nın yaşamında etkin rol oynamıştır.
Özet (Çeviri)
Isparta is located in the Lakes Region which is the inner part of the Antalya part in the western part of the Mediterranean Region. Although the name of Isparta is not known exactly; Baris, Barida, Spart, Saporat, Saporta, Isporata and so on. names are derived from each other. The transition of Isparta to Turkish domination took place during the 3rd Kılıçarslan period when the Seljuk state took over the domination in Western Anatolia. Isparta, which became one of the Turkmen principalities with the weakening of the Anatolian Seljuk state due to the Mongol invasions, became the ruler of the Hamitoğulları Principality. Isparta, the banner of the Anatolian province, the center of Kütahya in the Ottoman state, became the center of the Hamit Sanjak of Konya in the 19th century. The most prominent agricultural product of Isparta, which came to the forefront with Hamitoğulları principality and weaving under Ottoman rule, is the highest wheat produced here. Other produced agricultural products; barley, millet, oats, rye, chickpeas, beans, sesame etc. It has been. In addition, poppy was cultivated. Livestock breeding; rangelands and goat and sheep fattening. Looking at Isparta during the National Struggle period, Isparta, which is one of the most affected areas of the invasions in Anatolia, was not occupied. With the Demiralay Organization in Isparta, the invasions in Anatolia were fought and local militia forces and occupation forces were fought. In the Republican period in Isparta, the yarn factory started to be produced in 1926 in the name of weaving and in 1935 the Gülyağı factory started production. The laughter to Isparta, the land of roses; It was brought in 1889 by İsmail Efendi, the son of Mehmet İzzet Efendi. İsmail Efendi became the architect of the rose in Isparta with the rose branches, tools and craftsmen related to rose making brought from the village of Kızanlık in Bulgaria. After the Lausanne Treaty, Turkey and Greece exchanged should be made between the life business of Isparta active Muslim population is caused gaps in the economy of the town of leaving also brought in the Republican era economic development plan has been corrected economy in line. However, although the 1929 World Economic Depression paused the production of rosewood and carpet, the economy was revitalized with the development of railways in 1936 and road transport networks after 1950. Carpets, leather and shoemaking are the main handicrafts of Isparta and other handicrafts are urgentism, coppersmith, farrier, saddle and weaver. Isparta, which maintains its traditions and traditions, has reflected the Atalar culture to their lives and kept its national and religious holidays alive. In the 19th century, the education level of Isparta sanjak was improved and important steps were taken in education in Isparta with the Republic. It is seen that the people of Isparta who are interested in the letter revolution and nation schools have a great desire to read. Isparta is advanced in terms of health care organizations in the education and health investments in Turkey have been sufficient Considering the average. Isparta, who trained 6 prime ministers, had 35 deputies from 1923-1980. In addition, Turkey's political life after 1960, guiding the AP General Presidency, the President, the Prime Minister, Suleyman Demirel politician in important tasks such as the Ministry is the Spartan, has played an active role in the life of Isparta.
Benzer Tezler
- Tek Parti Döneminde Isparta (1923-1950)
Isparta during the Single Party Period (1923-1950)
SEZEN ERDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
TarihBurdur Mehmet Akif Ersoy ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEVİLAY ÖZER
- Cumhuriyet Döneminde halkevlerinin eğitim ve tarih çalışmaları 1932-1951: Akdeniz bölgesi örneği
Historical and educational studies of public houses during 1932-1951 Republic age of Turkey: The Mediterrenean region sample
HEDİYE TİTİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Eğitim ve ÖğretimÇukurova Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜLENT ÇUKUROVA
- Cumhuriyet Döneminde Atatürk'ün Akdeniz bölgesi gezileri
Trips to the Period of the Republic of Atatürk's Mediterranean coast
ESRA TÜMAY
- 186 numaralı Şer'ìyye siciline göre Hamid Sancağı'nın sosyal, kültürel ve ekonomik yapısı
The social, cultural and economic structure of the Hamid Sanjak according to the 186 registry
HAKAN ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
TarihFırat Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ADEM TUTAR
- Geleneksel Isparta evlerinin korunmasına ilişkin bir yöntem araştırması
A method study on the protection of traditional Ispartahouses
YASİN TEKİN
Doktora
Türkçe
2024
MimarlıkSüleyman Demirel ÜniversitesiMimarlık, Planlama ve Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN ŞEHMUZ HAŞTEMOĞLU