Erken dönem kelâmında teşbih ve tenzih doktrinleri: Müşebbihe ve Cehmiyye örneği
The Tashbeh and Tanzeh Doctrines in Early Period of Kalam: a Case of al-Moushabbihah and al-Jahmeyya
- Tez No: 609463
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA SİNANOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 138
Özet
Bu çalışmada, kelâm ilminin mihenk taşı mesabesinde bulunan ulûhiyet tasavvuru konusu, birbirine zıt iki uç nokta olan teşbîhçi ve tenzîhçi doktrin öncüleri Müşebbihe ve Cehmiyye çerçevesinde araştırılmıştır. Tez giriş, onu takip eden üç bölüm ve sonuç kısımlarından oluşmaktadır.“Giriş”kısmında araştırmanın konusu, önemi ve yöntemi, esas alınan başlıca kaynaklarla beraber açıklanmıştır. Birinci bölümde“Ulûhiyet Tasavvurları”,“İslam öncesi dönemde Ulûhiyet Tasavvuru”ve“İslam'da Ulûhiyet Tasavvuru”olmak suretiyle iki kısımda ele alınarak konu hakkında genel bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde“Teşbîh Doktrini/Müşebbihe'nin Ulûhiyet Tasavvuru”, Teşbîh'in sözlük ve ilm-i kelâm ıstılahı açısından anlamına değinilmesinin ardından,“Teşbîh Doktrininde Müşebbihe Örneği”nin alt başlıklarıyla açıklanmasının yanı sıra“Teşbîh Doktrinine Yöneltilen Eleştiriler”e yer verilmiştir. Üçüncü bölümde“Tenzîh Doktrini/Cehmiyye'nin Ulûhiyet Tasavvuru”, teşbîhte olduğu gibi tenzîhin sözlük ve ilm-i kelâm ıstılahındaki kavramsal anlamıyla ele alınmıştır. Ayrıca“Tenzîhe Dayalı Ulûhiyet Tasavvurunda Cehmiyye Örneği”ve“Tenzîh Doktrinine Yöneltilen Eleştiriler hakkında izahlarda bulunulmuştur. ”Sonuç" kısmında ise, Müşebbihe ve Cehmiyye'nin görüşleri mukayese edilerek değenlendirmeye tâbi tutulmuş, iki aşırı uç noktada duran ulûhiyet tasavvurunun kelâmî açıdan sonuçları açıklanmış, ifrat ve tefrit dışında mutedil tavır ortaya koyulmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
In this study, the topic of the description of divinity, which is considered to be the cornerstone of Kalam studies, is researched within the framework of 'al-Moushabbiha'' and ''al-Jahmeyyah'', which are the pioneers of the The Similitude (Tashbeh) Doctrine and the Exoneration (Tanzeh) Doctrine, which are both completely opposite to one another. The thesis consists of an introduction, three chapters and a conclusion. In the ''Introduction'' section, the topic of research, its importance, its method, and the academic sources that were used, are discussed. In the first chapter, general information is given on the topic over the course of two parts, under the titles ''Descriptions of Divinity'', ''the Description of Divinity befor Islam'' and ''The Desrciption of Divinity in Islam''. In the first chapter, general information is given by examining“Divinity Descriptions”which comprises“The Pre-Islamic Descriptions of The Divinity”and“The Islamic Descriptions of The Divinity”. In the second chapter, it takes part that“The Similitude (Tashbeh) Doctrine/ The Divinity Descriptions of al-Moushabbiha”with the meaning of similitude (tashbeh) in terms of Kalam Studies. After that, with“The Remarks of al-Moushabbiha on The Similitude (Tashbeh) Doctrine”subheadings and“The Critics of The Similitude (Tashbeh) Doctrine”is explained as well. In the third chapter,“The Exoneration (Tanzeh) Doctrine”with the terminological meaning of exoneration (Tanzeh) in Kalam Studies is pointed out. Therewithal,“The Divinity Descriptions based on views of al-Jahmeyyah ”is expounded not with omitting“The Critics of The Exoneration (Tanzeh) Doctrine”. In the“Conclusion”section, the views of the al-Moushabbiha and al-Jahmeyya were evaluated and compared. Those two contrast approaches of“The Description of The Divinity”is examined moderately by not being in favour of either one.
Benzer Tezler
- Erken dönem kelâmında Tanrı anlayışları: Teşbîh, tenzîh ve te'lîf doktrinleri
Conceptions of God in early kalam: The doctrines of tasbîh, tanzîh and te'lîf
MOUZAFER KOTS
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Dinİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLYAS ÇELEBİ
- Konya'da bulunan Anadolu Selçuklu sanatlarında kullanılan Rumi motifler
The Rumi motifs used arts of Anatolian Seljuk in Konya
ALİ FUAT BAYSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
El SanatlarıSelçuk Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AHMET SAİM ARITAN
- Ebu'l-Hasan el-Eş'arî'de varlık anlayışı
Existence i̇ntelligence in Ebu'l-Hasan el-Eş'arî
MUHAMMED SELİM DURUMLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF ŞEVKİ YAVUZ
- İbrahim en-Nazzâm'a göre insanın doğası ve zihinsel eylemleri
The nature of human and mental activities according to Ibrahim al-Nazzam
BİLAL BİLİCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAYRETTİN NEBİ GÜDEKLİ
- Behşemiyye'de ahvâl teorisi
Theory of ahwāl in the Bahshamiyyah
MUHAMMED BOŞNAK
Doktora
Türkçe
2024
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF ŞEVKİ YAVUZ